KSIĘŻYCE SATURNA Rea, Dione, Hyperion, Japet Artur Tymiński, Wydział Chemii Sonda Cassini - projekt NASA, ESA, ASI, - cele: Saturn (pierścienie), księżyce, magnetosfera - próbnik Huygens – Tytan, - początek misji: 15.10.1997 - 2000-2001 - Jowisz, - 2004 – pierwszy sztuczny satelita Saturna, (2002 – pierwsze zdjęcie) - misja główna do 2008, - R.I.P - 15.09.2017 - koszt: 3,27 mld USD Rea, Saturn V Cassini, 2005 Podstawowe informacje - drugi co do wielkości księżyc Saturna, 9 w US, - rok odkrycia: 1672 (Giovanni Cassini), - nazwa: gr. Ῥέα Rhea, jedna z tytanid, siostra i żona Kronosa, - powstanie: z dysku akrecyjnego US - księżyc lodowy (75%), skały (25%), - niewielkie pole magnetyczne, - nie ma rozdzielonych warstw o różnym składzie chemicznym cienka warstwa zewnętrzna z lodu wnętrze – jednorodna mieszanina lodu i skał Podstawowe informacje - średnica: 1527 km (44% Księżyca), - masa: 2,3·1021 kg (3% Księżyca), - gęstość: 1,23 g/cm3 (37% Księżyca), - g = 0,264 m/s2, - temperatura powierzchni: 53 – 99 K, - albedo: 0,949, - jasność obserwowana: 9m - promień orbitalny: 527 108 km (137% Księżyca), - okres orbitalny: 4,518 dnia (20% Księżyca), - mimośród: 0,0002, - nachylenie: 0,345° (do płaszczyzny równika Saturna) Atmosfera - bardzo rzadka atmosfera (sonda Cassini, 2010), egzosfera, - O2 i CO2 - pojawia się okresowo – przejście przez pole magnetyczne Saturna, - wysokoenergetyczne cząstki wchodzą w reakcje z pow. księżyca i uwalniają O2, - 5 bilionów razy mniej gęsta niż ziemska Ukształtowanie powierzchni Formacje geologiczne: - Catena (łac. łańcuch kraterów), - Chasmata (kanion) – przepaście, - Fossa (rów, wąskie zagłębienie) – długa depresja, - Kratery (128 nazwanych), - Linea (linia) krater uderzeniowy Tirawa krater Inktomi (najmłodszy obiekt krater Powehiwehi, na powierzchni) chasmata • Voyager 1 & 2 (1980-81) • Sonda Cassini (2005-13) 280 317 km 43 000 km 3778 km 2779 km Pierścienie Dione, Saturn IV Podstawowe informacje - czwarty co do wielkości księżyc Saturna, 15-ty największy w US, - rok odkrycia: 1684 (Giovanni Cassini), - nazwa z gr., Dione była matką Afrodyty - księżyc lodowy, - zbudowany z wodnego lodu (2/3) i materiału skalnego, - skalne jądro, - pokrywa lodowa, - przypuszczenia o podpowierzchniowym oceanie Podstawowe informacje - średnica: 1118 km (32% Księżyca), - masa: 1,1·1021 kg (1,5% Księżyca), - gęstość: 1,5 g/cm3 (45% Księżyca), - g = 0,231 m/s2, - temperatura powierzchni: 87 K, - albedo: 0,998, - jasność obserwowana: 10m - promień orbitalny: 377 396 km (98% Księżyca), - okres orbitalny: 2,7 dnia (10% Księżyca), - mimośród: 0,0022, - nachylenie: 0,019° (do płaszczyzny równika Saturna), - rezonans orbitalny 1:2 z Enceladusem Atmosfera - atmosfera śladowa (Cassini 2010), + - cienka warstwa zjonizowanego tlenu O2 , - 1 jon na 11 cm3, - 5 bilionów razy mniej gęsta niż ziemska (jak na wys. 480 km), - nazywana egzosferą Ukształtowanie powierzchni - półkula przednia (zwrócona w kierunku Saturna) – kratery uderzeniowe - półkula tylna – lodowe klify tworzące sieć linii, wysokość kilkaset metrów ▪ Carthage Linea i Palatine Linea - tereny pokryte kraterami, równiny, obszary pęknięć tektonicznych - Chasmata (strome depresje), pęknięcia tektoniczne, - Dorsa (grzbiety), - Fossae (długie depresje), - Kratery, - Catenae (łańcuchy kraterów) wielkie lodowe klify basen uderzeniowy Evander (350 km) starsze kratery, linie: Carthage Fossae i Pactulus Catena pęknięcia 60 km krater Amastrus tylna półkula: Chasma Palatine i Padua Japet, Saturn VIII Podstawowe informacje - trzeci co do wielkości księżyc Saturna, 11-ty największy w US, - rok odkrycia: 1671 (Giovanni Cassini), - nazwa z gr., od tytana Japeta, protoplasty ludzkości - księżyc lodowy (4/5), - niewielka ilość skał, - największe ciało niebędące w równowadze hydrostatycznej, - kształt orzecha włoskiego (spłaszczenie przy biegunach, grzbiet wzdłuż równika – ciemna strona, pochodzenie nieznane), - zawiera związki organiczne (cyjano-związki, polimery cyjanowodoru) Podstawowe informacje - średnica: 1469 km (42% Księżyca), - masa: 1,805·1021 kg (2,5% Księżyca), - gęstość: 1,08 g/cm3 (32% Księżyca), - g = 0,223 m/s2, - temperatura powierzchni: 90-130 K, - albedo: 0,05-0,5, - jasność obserwowana: 10,2-11,9m - promień orbitalny: 3 560 820 km (926% Księżyca), - okres orbitalny: 79,33 dnia (290% Księżyca), - mimośród: 0,0293, - nachylenie: 15,47° (do płaszczyzny równika) Różnica barw - duża różnica albedo oraz barwy obu półkul, - tylna (w ruchu dookoła planety) półkula i bieguny księżyca są bardzo jasne - pokryte lodem, - półkula przednia jest bardzo ciemna, z czerwonawym odcieniem, - ciemny materiał raczej przechwycony z przestrzeni + otulina po sublimacji lodu Roncevaux Terra Cassini Regio Saragossa Terra Ukształtowanie powierzchni - kratery, - baseny uderzeniowe (co najmniej 5 o średnicy pow. 350 km), - Turgis - największy (580 km) krater Engelier kratery Turgis i Malun ciemna strona północna strona, (Cassini Regio) krater Falsaron Grzbiet równikowy: 13 km wysokości, 20 km szerokości i 1300 km długości, utwór geologicznie stary Hyperion, Saturn VII Podstawowe informacje - ósmy co do wielkości księżyc Saturna (dziewiąty co do masy), - rok odkrycia: 1848 (W.C. Bond, G.P. Bond oraz W. Lassel), - nazwa od jednego z tytanów w mitologii greckiej, - jest jednym z największych znanych ciał niebieskich w US, którego kształt znacząco odbiega od kulistego, - posiada 15% masy Mimasa - najmniej masywnego ciała kulistego, - najprawdopodobniej jest fragmentem innego, większego ciała zniszczonego w przeszłości - zbudowany w dużej mierze z lodu, - niewielka ilość skał, - porowata struktura (40% pustej przestrzeni), - pokryty ciemnym materiałem Podstawowe informacje - średnica: 270 km (7,7 % Księżyca), - masa: 5,62·1018 kg (0,007 % Księżyca), - gęstość: 0,54 g/cm3 (16% Księżyca), - g = 0,017-0,021 m/s2, - temperatura powierzchni: 93 K, - albedo: 0,3, - jasność obserwowana: 14,1m - promień orbitalny: 1 481 009 km (385,6% Księżyca), - okres orbitalny: 21,28 dnia (78 % Księżyca) - mimośród: 0,0232 - nachylenie: 0,43° (do płaszczyzny równika Saturna), - ruch obrotowy: chaotyczny, wirowy, - stale zmienia chwilową oś obrotu, ruch koziołkowy, - rezonans orbitalny 3:4 z Tytanem Ukształtowanie powierzchni - duża ilość kraterów o dużej głębokości, - największy krater: 120 km średnicy i 10 km głębokości, - kratery wypełnione czerwoną substancją (łańcuchy węgla i wodoru), - dorsa (poj. dorsum) - niskie, wijące się grzbiety, - 2005r. Cassini – w pełni poznana struktura Cassini 2015 Ukształtowanie powierzchni kratery wypełnione tajemniczą mazią dorsum Bonda-Lasella Księżyce Saturna - porównanie Źródła: www.wikipedia.en www.nasa.gov www.jpl.nasa.gov/spaceimages www.space.com www.lightsinthedark.files.wordpress.com www.mysteryplanet.com.ar www.esa.int Dziękuję za uwagę!.