Hii ni Nakala ya Mtandao (Online Document) BUNGE LA TANZANIA __________ MAJADILIANO YA BUNGE __________ MKUTANO WA KUMI NA TATU Kikao cha Nne - Tarehe 1 Novemba, 2013 (Mkutano Ulianza Saa Tatu Asubuhi) D U A Spika (Mhe. Anne S. Makinda) Alisoma Dua SPIKA: Waheshimiwa Wabunge, kama mtakavyoona Order Paper yetu leo, kule mwisho kutakuwa na hoja ya kuahirisha shughuli za Bunge ili kujadili mambo muhimu ya dharura. Mtakumbuka kuwa tarehe 30 Oktoba, 2013 Mheshimiwa Said Juma Nkumba na Mheshimiwa Alphaxard Lugola kwa kuzingatia Kanuni ya 47 na Kanuni ya 55 ya Kanuni za Kudumu za Bunge toleo la 2013 waliomba Bunge liahirishe shughuli zake ili lijadili jambo halisi la dharura na muhimu kwa umma. Waheshimiwa Wabunge, uamuzi wangu katika hoja hizo mbili ulikuwa, Serikali ikazifanyie kazi na kuleta maelezo hapa Bungeni ili hatimaye Waheshimiwa Wabunge waweze kupata fursa ya kujadili. Hoja za Waheshimiwa hawa zilikuwa kama ifuatavyo:- Hoja ya Mheshimiwa Said Nkumba ilijikita zaidi kwenye tatizo pana la migogoro kati ya wakulima na wafugaji, hifadhi, wawekezaji na watumiaji ardhi wengine. Aidha, alionesha wasiwasi wake kuhusiana na operasheni mbalimbali nchini zinazosababisha adha na hasara mbalimbali kwa wakulima na wafugaji za kupoteza mifugo, mazao, kusababisha ulemavu, umasikini na kupoteza 1 Hii ni Nakala ya Mtandao (Online Document) [SPIKA] maisha. Vilevile wasiwasi wake unatokana na kurudia zoezi la kuwaondoa wafugaji wakati Serikali ilisitisha zoezi hilo mwaka 2009 ili kufanya kazi kasoro zilizojitokeza wakati huo na ambazo bado nyingi hazikufanyiwa kazi na Serikali na sasa zoezi hili limeanza tena. Kutokana na maelezo hayo, hoja ya Mheshimiwa Nkumba imejikita kwenye Sera ya matumizi ya ardhi kwa maana ya maeneo ya wakulima, wafugaji, hifadhi, wawekezaji na watumiaji wa ardhi nyingine. Hiyo ndiyo ilikuwa hoja ya Mheshimiwa Said Nkumba. Hoja ya Mheshimiwa Alphaxard Kangi Lugola, ilijikita kwenye vitendo vinavyofanywa na watendaji katika operesheni iliyoanzishwa na Serikali ya kupambana na majangili, maalumu kama Operesheni Tokomeza. Katika zoezi hili kumekuwepo na ukiukwaji wa haki za binadamu, uharibifu wa mali, mauaji ya ng’ombe, uporaji na dhuluma dhidi ya wafugaji. Waheshimiwa Wabunge, baada ya Serikali kuwasilisha maelezo yake na kwa kuzingatia uzito wa hoja zote mbili nitatoa fursa kwa mujibu wa Kanuni ya 30(4)(h) ya Kanuni za Kudumu za Bunge ili Bunge liweze kujadili hoja hizo. Kwa maana hiyo ni kwamba baada ya kipindi cha maswali tutapewa taarifa nilizoagiza Serikali walete kwa hoja mbili tofauti halafu tutatoa na muda wa kujadili. Vile vile wakati tutakapofikia nusu ya maswali, nitaomba Kamati ya Uongozi ya Bunge wote turudi nyuma kwenye Speakers Lounge tuweze kujadiliana baada ya mjadala wote mwishoni tunataka kiwe nini. Kwa hiyo, nitawaomba mara baada ya kukabidhiana na Mheshimiwa Mwenyekiti hapa, Kamati ya Uongozi mtakwenda kwenye Speakers Lounge tupate muda mfupi tuweze kujadiliana hatma ya hoja ya kila mmoja tuone tunaimalizaje. Kwa hiyo, tunaendelea. Katibu. 2 Hii ni Nakala ya Mtandao (Online Document) MASWALI NA MAJIBU SPIKA: Waheshimiwa Wabunge, tunaanza na Ofisi ya Waziri Mkuu, Mheshimiwa Mussa Azzan Zungu atauliza swali la kwanza na kwa niaba yake Mheshimiwa Zedi. Na. 39 Huduma za Wataalamu na Dawa za Hospitali za Amana, Temeke na Kinondoni MHE. CAPT. SELEMANI J. ZEDI (K.n.y. MHE. MUSSA A. ZUNGU) aliuliza:- Hospitali za Amana, Temeke na Mwananyamala - Kinondoni zimepandishwa hadhi na kuwa Hospitali za Mkoa lakini hazina wataalamu wala dawa, hivyo kuathiri huduma mbalimbali kama vile huduma za wazee na watoto. Je, Serikali inasema nini juu ya changamoto hiyo? NAIBU WAZIRI, OFISI YA WAZIRI MKUU, TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA (ELIMU) alijibu:- Mheshimiwa Spika, kwa niaba ya Waziri Mkuu naomba kujibu swali la Mheshimiwa Mussa Azzan Zungu, Mbunge wa Jimbo la Ilala, kama ifuatavyo:- Mheshimiwa Spika, ni kweli kuwa hospitali za Amana, Temeke na Mwanyamala iliyoko Wilaya ya Kinondoni zilipandishwa hadhi na Serikali na kuwa Hospitali za Rufaa za Mkoa na gazeti la Serikali GN namba 828 la tarehe 12/11/ 2010, kwa kifungu xxi (Amana) xxii (Mwananyamala) na xxiii (Temeke), na hivyo Serikali imeshazitambua kuwa na hadhi ya Hospitali za Rufaa za Mkoa. Mheshimiwa Spika, kuhusu watumishi wa Afya, Serikali katika Hospitali ya Amana imeongeza Madaktari na Wauguzi kutoka watumishi 379 kwa mwaka wa fedha 2012/2013 hadi kufikia watumishi 396 kwa mwaka wa fedha 2013/2014 sawa 3 Hii ni Nakala ya Mtandao (Online Document) [NAIBU WAZIRI, OFISI YA WAZIRI MKUU, TAWALA ZA MIKOA NA SERIKALI ZA MITAA (ELIMU)] na ongezeko la asilimia 16. Kwa upande wa Hospitali ya Mwananyamala, Madaktari na Wauguzi wameongezeka kutoka watumishi 488 hadi kufikia watumishi 501 kwa mwaka wa fedha 2013/2014. Aidha, Hospitali ya Temeke imeongezewa Madaktari na Wauguzi kutoka watumishi 489 kwa mwaka wa fedha 2012/2013 hadi kufikia watumishi 527 kwa mwaka wa fedha 2013/2014. Mheshimiwa Spika, Hospitali ya Amana imeongezewa bajeti kwa ajili ya dawa na vifaa tiba kutoka Shilingi bilioni 1.2 kwa mwaka wa fedha 2012/2013 hadi Shilingi bilioni 3.0 kwa mwaka wa fedha 2013/2014 sawa na ongezeko la wastani wa asilimia 60. Kwa upande wa Hospitali ya Mwananyamala, Serikali imeongeza bajeti kwa ajili ya dawa na vifaa tiba kutoka Shilingi bilioni 2.2 kwa mwaka wa fedha 2012/2013 hadi kufikia Shilingi bilioni 2.6 kwa mwaka wa fedha 2014/2014 ambapo ni ongezeko la wastani wa asilimia 11.8. Aidha, Hospitali ya Temeke imeongezewa pia bajeti kwa ajili ya ununuzi wa dawa na vifaa tiba kutoka Shilingi bilioni 6.6 kwa mwaka wa fedha 2012/2013 hadi kufikia Shilingi bilioni 8.5 kwa mwaka wa fedha 2013/2014 sawa na ongezeko la asilimia 20. Mheshimiwa Spika, wazee wote wanatakiwa kutibiwa bure na kwamba kila Halmashauri inatakiwa kuwapa vitambulisho pamoja na kutenga dirisha maalumu kwa ajili ya matibabu ya wazee wetu. Napenda kutumia fursa hii kuzikumbusha tena Halmashauri zote nchini kutekeleza matakwa haya ya Kisera. (Makofi) SPIKA: Ahsante. Mheshimiwa Zedi, swali la nyongeza. MHE. SELEMANI J. ZEDI: Mheshimiwa Spika, ahsante. Pamoja na majibu mazuri ya Mheshimiwa Waziri, nilikuwa na swali moja la nyongeza. Nilitaka kujua, kwasababu karibu hospitali zote zenye hadhi ya Mikoa ikiwemo Hospitali ya Kitete ambayo ni Hospitali ya Mkoa wa Tabora, kuna tatizo kubwa la upungufu wa watalaamu, upungufu wa vifaa tiba 4 Hii ni Nakala ya Mtandao (Online Document) [MHE. S. J. ZEDI] na upungufu wa madawa. Nilitaka kujua kama Serikali ina mpango mkakati maalumu wa kuhakikisha kwamba baada ya kipindi fulani kwa kiwango kikubwa angalau 80% au 90% matatizo haya yatakuwa yamepungua. Kwasababu bila kuwa na mpango mkakati, tutakuwa tunafanya kazi ya Zimamoto. Sasa nataka kujua kama Serikali ina mpango huo mahususi wa kuhakikisha kuwa tatizo la madawa, vifaa tiba na watalaamu katika hospitali zote zenye hadhi ya Mikoa linafanyiwa kazi kwa kipindi maalumu. SPIKA: Ahsante. Mheshimiwa Waziri wa Afya. WAZIRI WA AFYA NA USTAWI WA JAMII: Mheshimiwa Spika, mpango mkakati maalum wa kupunguza tatizo la uhaba wa wataalam katika hospitali zetu upo. Tumeongeza idadi ya wanafunzi wanaodahiliwa kwenye Vyuo vya Afya, sasa hivi tumefikia wanafunzi 7,000 kwa mwaka. Lengo ni kufika wanafunzi 10,000 tukifika mwaka 2015. Hiyo ninazungumzia kwa upande wa Serikali, lakini bado Serikali inasaidia Vyuo vya Watu Binafsi na Vyuo vya Mashirika ya Dini ili na wenyewe waweze kuongeza udahili tupate wataalamu wengi zaidi, na baada ya kuwazalisha wataalam hawa, Serikali imekuwa ikiongeza idadi ya vibali vya ajira mwaka hadi mwaka ili hatimaye tuweze kupunguza uhaba mkubwa ambao sasa hivi unakadiriwa kuwa zaidi ya 43% nchi nzima katika vituo vyote. Kwa hiyo, huo ndiyo mpango maalumu kwa upande wa uzalishaji na uajiri wa wataalam. Kuhusu dawa na vifaa tiba kama swali la msingi lilivyojibu, kila mara kila mwaka tunaongeza bajeti ya dawa na vifaa tiba katika hospitali zote mwaka hadi mwaka. Lakini tunatambua kuwa bajeti hizo bado hazikidhi haja ndiyo maana tukaweka Mfuko Maalum; Mfuko wa Bima ya Afya pamoja na Mfuko wa Afya ya Jamii. Endapo fedha zitakusanywa vizuri na kutumika vizuri kwa ajili ya kwa ajili ya kununua dawa za ziada, tatizo hili la dawa litapungua. Tatizo tunaloliona mpaka sasa ni kwamba bado fedha hizi hazitumiki au hazikusanywi na kutumika inavyotakiwa. Ninawaomba Waheshimiwa Wabunge tushirikiane katika hili tuhakikishe kwamba fedha hizo zinakusanywa na zinatumika kupunguza 5 Hii ni Nakala ya Mtandao (Online Document) [WAZIRI WA AFYA NA USTAWI WA JAMII] uhaba wa vitendea kazi pamoja na madawa katika Zahanati zetu na hospitali kwa ujumla. Ahsante. (Makofi) SPIKA: Mheshimiwa Rita Mlaki. MHE. RITA L. MLAKI: Mheshimiwa Spika, nashukuru sana kwa kuniona. Kwa kuwa Mkoa wa Dar es Salaam ambao watu wanaoishi pale pamoja na wale wanaokuja kutembea wanakadiriwa kufika milioni tano na zaidi kwa siku na wakiugua wote wanakumbilia hospitali za Amana, Temeke na Mwananyamala: Je, Serikali itakuwa tayari kwa kupitia Serikali Kuu ama Halmashauri zake kuwasomesha na kuwalipia wanafunzi wa private ambao wako tayari na wameshaanza Vyuo lakini wanakosa malipo? Ningeomba tamko la Waziri kama Chuo cha IMTU ambacho kiko tayari na wanafunzi wanashindwa kulipa na kipo tayari kuwasomesha madaktari? WAZIRI WA AFYA NA USTAWI WA JAMII: Mheshimiwa Spika, Serikali imekuwa inasomesha wanafunzi katika Vyuo vya Serikali na Binafsi kwa upande wa Madaktari wa Shahada ya kwanza kwa maana kwamba kwenye Vyuo ambavyo viko chini ya Wizara ya Afya, zaidi ya wanafunzi 13,000 wanalipiwa na Serikali hivi sasa. Kwenye Vyuo vinavyotoa shahada ya kwanza kikiwemo cha IMTU na vinginevyo, Serikali inawasomesha kupitia ule Mfuko wa Mikopo kwa Wanafunzi. Tatizo tunalitambua kwamba fedha hizo hazitoshi, wako wengi sana ambao bado hawapati mikopo hiyo. Lakini kadri siku zinavyokwenda, Serikali inaongeza bajeti ya mfuko huo, na sasa hivi kama tulivyoambiwa, kuna mpango maalum wa kuhakikisha kwamba wale wote ambao wanapata admission katika Vyuo vinavyofundisha udaktari, waweze kupata mikopo ya Serikali. Hilo linaendelea kufanyiwa kazi. SPIKA: Naomba tuendelee na swali linalofuata. Mheshimiwa Gekul atauliza swali hilo. 6 Hii ni Nakala ya Mtandao (Online Document) Na. 40 Kukamilika kwa Ujenzi wa Hospitali ya Mkoa wa Manyara MHE.