PROGRAM ROZWOJU GMINY GRÓDEK NA LATA 2015 - 2020 Program Rozwoju Gminy Gródek na lata 2015-2020 PROGRAM ROZWOJU GMINY GRÓDEK NA LATA 2015 - 2020 Opracowanie: Project Consulting ul. Wyszyńskiego 2 lok. 28 15-888 Białystok www.projecto.com.pl Autorzy: Norbert Brzostowski – kierownik Agnieszka Brzostowska Mateusz Karny Gródek 2015 - 2016 Słowo wstępne 2 Program Rozwoju Gminy Gródek na lata 2015-2020 Słowo wstępne Przedstawiamy Państwu Program Rozwoju Gminy Gródek na lata 2015 – 2020. Dotychczasowym wyznacznikiem wspierania rozwoju regionalnego w kraju i Unii Europejskiej była polityka interwencji skoncentrowana głównie na niwelowaniu różnic strukturalnych między obszarami. Począwszy od 2014 roku, podstawą do określenia nowego podejścia w polityce regionalnej jest założenie, że każde terytorium posiada własny, unikalny zestaw cech, składających się na potencjał rozwojowy. Wykorzystanie zidentyfikowanych zasobów w efektywny sposób, jest kluczowym czynnikiem wzrostu dobrobytu. To te czynniki endogeniczne mają umożliwić zbudowanie trwałych podstaw rozwojowych danego obszaru. W celu zwiększenia efektywności wydatkowania środków na rozwój gminy, w Programie dokonano identyfikacji wewnętrznych potencjałów, tak aby mogły być one wykorzystane w ramach nakreślonych na poziomie europejskim priorytetów rozwojowych, które obejmują: rozwój inteligentny (oparty na wiedzy i innowacjach), zrównoważony (promujący gospodarkę zieloną, oszczędzającą zasoby) i sprzyjający włączeniu społecznemu (zapewniający wysoką spójność społeczną i terytorialną, zapewniający wysoki poziom zatrudnienia). Prezentowany dokument określa najważniejsze cele i działania, które trzeba wykonać, aby poprawić warunki życia mieszkańców i zapewnić gminie trwały wzrost. Jego realizacja doprowadzi do przekształcenia gminy w miejsce bardziej przyjazne mieszkańcom, turystom i inwestorom, bezpieczne i gościnne, z czystym środowiskiem przyrodniczym. Konstruując cele i działania w Programie zastosowano zasady, które odzwierciedlają nowy paradygmat polityki regionalnej: wzmacnianie i wykorzystanie endogenicznych potencjałów gminy, wielosektorowość (horyzontalność) podejścia do działań rozwojowych czyli wprowadzenie systemu integracji i koordynacji polityk publicznych, odejście od rozproszonej interwencji do bardziej selektywnych i skoncentrowanych inwestycji i projektów, wzmocnienie partnerskiej wieloszczeblowej współpracy pomiędzy podmiotami zaangażowanymi w realizację polityki oraz dopasowanie odpowiedzialności za zadania do najbardziej efektywnego poziomu zarządzania, zróżnicowane podejście do różnych typów terytoriów rozumianych funkcjonalnie i prowadzenie polityki dostosowanej do uwarunkowań społecznych, gospodarczych i środowiskowych występujących w poszczególnych obszarach. Słowo wstępne 3 Program Rozwoju Gminy Gródek na lata 2015-2020 Chcemy, aby Program odegrał rolę czynnika jednoczącego lokalną społeczność, podmioty gospodarcze, organizacje społeczne, władze samorządowymi i inne jednostki w drodze ku lepszej przyszłości. Wiek XXI to wiek inteligentnego rozwoju, wrażliwości społecznej, przedsiębiorczości, kreatywnego myślenia, otwartości i współpracy. Działając w tym duchu, będziemy mieli duże szanse, aby osiągnąć wyznaczone cele. Program Rozwoju powstał w wyniku kilkumiesięcznej pracy zespołu opracowującego dokument oraz mieszkańców i różnych środowisk: samorządu gminy, organizacji pozarządowych, biznesu, instytucji lokalnych i liderów społecznych. Bardzo serdecznie dziękujemy za zaangażowanie i konstruktywną pracę wszystkim osobom, które przyczyniły się do wypracowania Programu. Wójt Gminy Gródek Wiesław Kulesza Kierownik zespołu autorskiego Norbert Brzostowski Gródek 2015 - 2016 Słowo wstępne 4 Program Rozwoju Gminy Gródek na lata 2015-2020 Spis treści Słowo wstępne ................................................................................................................................................. 3 1. Metodologia prac nad dokumentem ............................................................................................................ 7 2. Diagnoza stanu rozwoju gminy Gródek ........................................................................................................ 8 2.1. Ogólna charakterystyka ............................................................................................................................. 8 2.2. Rys historyczny ........................................................................................................................................ 10 2.3. Demografia.............................................................................................................................................. 11 2.4. Środowisko przyrodnicze ......................................................................................................................... 18 2.5. Sytuacja społeczna .................................................................................................................................. 23 2.5.1. Bezrobocie ........................................................................................................................................ 23 2.5.2. Warunki mieszkaniowe ..................................................................................................................... 24 2.5.3. Edukacja ........................................................................................................................................... 25 2.5.4. Kultura i sport ................................................................................................................................... 32 2.5.5. Obiekty dziedzictwa kulturowego ..................................................................................................... 38 2.5.6. Aktywność obywatelska ................................................................................................................... 40 2.5.7. Ochrona zdrowia .............................................................................................................................. 41 2.5.8. Pomoc społeczna .............................................................................................................................. 42 2.6. Infrastruktura techniczna i komunalna .................................................................................................... 46 2.6.1. Sieć drogowa i kolejowa ................................................................................................................... 46 2.6.2. Gospodarka energetyczna ................................................................................................................ 46 2.6.3 Gospodarka wodno-ściekowa i odpady ............................................................................................. 47 2.6.4. Zagospodarowanie przestrzenne ...................................................................................................... 52 2.7. Potencjał gospodarczo-ekonomiczny ....................................................................................................... 54 2.7.1. Gospodarka ...................................................................................................................................... 54 2.7.2. Rolnictwo ......................................................................................................................................... 60 2.7.3. Turystyka .......................................................................................................................................... 62 3. Wyniki badań mieszkańców gminy ............................................................................................................. 71 3.1. Informacje o respondentach.................................................................................................................... 72 3.2. Ocena poziomu usług na terenie gminy ................................................................................................... 72 3.3. Najpilniejsze sprawy do realizacji na terenie gminy ................................................................................. 76 3.4. Najważniejsze projekty do realizacji ........................................................................................................ 78 Słowo wstępne 5 Program Rozwoju Gminy Gródek na lata 2015-2020 3.5. Postrzeganie gminy ................................................................................................................................. 80 3.6. SWOT gminy w percepcji mieszkańców ................................................................................................... 82 3.7. Kierunki rozwoju gminy ........................................................................................................................... 86 4. Analiza strategiczna gminy ......................................................................................................................... 87 4.1. Analiza SWOT .......................................................................................................................................... 87 4.2. Kluczowe problemy rozwojowe ............................................................................................................... 91 5. Wizja i misja gminy ..................................................................................................................................... 92 6. Cele i działania ..........................................................................................................................................