Szlak “Wodny Świat” Szlak „Wodny świat” Stowarzyszenie Kraina Szlaków Turystycznych - Lokalna Grupa Działania Sulęcin 2012 Szlak „Wodny świat” Autor tekstu Wojciech Zieleniewski Autorzy zdjęć Grzegorz Smolarski (str. 7, 10, 11P, 25L, 27, 29P, 30, 31L, 37L, 38, 41, 43L, 47, 49, 59P, 83, 65L, 75, 79P) Mapa Wojciech Zieleniewski archiwum Stowarzyszenia Kraina Szlaków Turystycznych – Lokalna Grupa Działania Koncepcja edytorska, opracowanie graficzne i przygotowanie do druku Grzegorz Smolarski Redakcja Ewa Lukas-Janowska DIApress afw Zielona Góra www.dia-press.pl Druk i oprawa Sonar Sp. z o.o. ul. Kostrzyńska 89 66-400 Gorzów Wlkp. Wydawca Stowarzyszenie Kraina Szlaków Turystycznych – Lokalna Grupa Działania ul. Młynarska 1; 69-200 Sulęcin tel/fax: 95 755 44 22; e-mail: [email protected]; www.kst-lgd.pl © Stowarzyszenie Kraina Szlaków Turystycznych – Lokalna Grupa Działania Wydanie pierwsze, 2012 SPIS TREŚCI J. Ostrowite 60 J. Ostrowskie 62 JEZIORA J. Pierwsze (Rakowe, Recze, Turskie) 64 J. Przecięte (Grzybno) 66 J. Buszenko 4 J. Przyłęg (Prylang) 68 J. Buszno 6 J. Racze 70 J. Chłop (Chłop Duży, Klop) 8 J. Ratno (Gądkowskie Małe) 72 J. Ciecz (Trześniowskie) 10 J. Reczynek 74 J. Czarna Woda (Czarne, Łagówek) 12 J. Rudna (Rogi II, Kiełb) 76 J. Czyste Wielkie (Inach Duży) 14 J. Rzepinko (Boczowskie) 78 J. Dziarg (Duże, Kosobudz Duży) 16 J. Wilcze (Jasne, Zygmuntowskie) 80 J. Garbicz (Wielicko, Wielkie) 18 J. Wełmino (Duże Wełmino,Wełmica, Policyjne) 82 J. Gądkowskie Duże (Wielicko, Wielkie) 20 J. Glinik 22 RZEKI J. Grabino (Gołębie) 24 J. Grzybno (Świniary) 26 Ilanka 84 J. Imielno (Sienno) 28 Kłodawka 88 J. Jarnatowskie (Miechowskie) 30 Lubniewka (Lubna, Lubnia) 90 J. Karasienko (Ciemne, Karsienko) 32 Łęcza (Ośnianka, Lenka) 94 J. Kłodawskie (Kłodawa) 34 Myśla 96 J. Krajnik (Trzciniec) 36 Noteć 98 J. Kręcko (Krzywe, Garbackie) 38 Pliszka 100 J. Lubiąż (Lubniewice) 40 Postomia 104 J. Lubie (Lipy Duże) 42 Santoczna 108 J. Lubińskie 44 Warta 110 J. Lubniewsko (Nakońskie, Świerczowskie) 46 J. Łagowskie 48 J. Malcz Północny (Malcz Duży, Malcz I) 50 J. Marwicko (Marwickie,Roztocz, Wysoka) 52 J. Mrowinko (Mrowinko Małe) 54 J. Nierzym 56 J. Ostrowicko (Ostrowicko Duże, Głuche, Wielkie, Wyspa) 58 Oddajemy w Państwa ręce przewodnik po Krainie Szlaków Turystycznych . Tym razem zapraszamy do wędrówek po szlaku "Wodny Świat". Spragnieni ciszy i spokoju znajdą Państwo tutaj pełne uroku miejsca, a lokalna gościnność miesz- kańców dodatkowo uprzyjemni Wam pobyt na terenie naszej lokalnej grupy dzia- łania . Serdecznie zachęcamy do lektury przewodnika oraz odwiedzenia naszej strony internetowej www. kst-lgd .pl. Jesteśmy przekonani, że niniejsza publikacja dostarczy wielu cennych informacji przydatnych zarówno dla amatorów przyrody, jak i osób poszukujących miejsc letniego wypoczynku oraz wędkarzy. Zaopatrzeni w bez- cenny bagaż wiedzy spędzicie u nas miłe i niezapomniane chwile. Życzymy miłej lektury i zapraszamy do odwiedzenia szlaku "Wodny Świat" w Krainie Szlaków Turystycznych . Zarząd KST-LGD Jezioro Buszenko większości strome, miej- scami wręcz urwiste, pocięte do- linkami. Nic dziwnego — zajmuje ono Piękne j. Buszenko (27,9 ha), leżące w południowo - północny, szczytowy fragment głębokiej, wschodniej części gminy Sulęcin jest z pewnością bardzo dobrym polodowcowej rynny. Jedyne łagodniejsze kandydatem na otwarcie listy opisów wód znajdujących się na zejścia do wody znajdują się w części pół- obszarze Stowarzyszenia Kraina Szlaków Turystycznych — Lokalna nocno-wschodniej. Niemal całe sąsiedztwo Grupa Działania z siedzibą w Sulęcinie. akwenu pokrywa wspaniała, stara buczy- To najwyżej położone jezioro woj. lubuskiego — rzędna lustra wody na. Na brzegu północno-zachodnim okrą- wynosi 129,5 m npm, w dodatku ukryte jest ono pomiędzy jedny- gła „łysinka” — blizna po trąbie powietrznej sprzed lat. mi z najwyższych wzniesień regionu, w tym Górą Gorajec (224 m Przybrzeżne partie dna porasta wąski (ze względu na jego npm). stromiznę) pas kwiatowych roślin zanurzonych (elodeidów) Głębokość maksymalna zbiornika wynosi 20,0 m i znajduje się docierających do głębokości 6 m, na który składają się przede w przybliżeniu w środkowej części misy. Jego głównie piaszczy- wszystkim wywłócznik kłosowy, rogatek sztywny, włosiennicz- ste dno schodzi w głąb bardzo gwałtownie. W wielu miejscach nik krążkolistny oraz rdestnica połyskująca. Występują tutaj także napotkamy na nim kamienie, a nawet głazy. W krańcu północno trzy gatunki ramienic — glonów wyższych posiadających nibyliście -wschodnim i południowym spadki są wyraźnie łagodniejsze, odło- i quasi-łodygi będących widomym świadectwem doskonałej jakoś- żyły się tu też pewne ilości gytii. Brzegi jeziora są w zdecydowanej ci wód akwenu. Są one bowiem niezwykle czyste i przejrzyste. 4 obronnych. Grunt pod j. Buszenko, podobnie, jak pod znakomitą większością wielu innych, sąsiednich, pięknych, czystych akwenów stanowi obecnie własność jednostki MON — Rejonowego Zarządu Infrastruktury Zielona Góra i leży w granicach Ośrodka Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych Wędrzyn, zwanego w skrócie Po- ligonem Wędrzyn. Z tego względu wstęp tutaj i wędkowanie jest oczywiście utrudnione, ale możliwe (patrz opis J. Pierwszego). Na jeziorze nie jest prowadzona żadna gospodarka rybacka, mimo to jego rybostan jest zróżnicowany gatunkowo. Dla wędkarzy naj- ważniejszymi obiektami połowu będą bardzo duży okoń, dorodna płoć i szczupak. Pływają tutaj także piękne leszcze, liny, wzdręgi, niezbyt liczny, ale za to kapitalny węgorz. W pobliże brzegów wschodnich dotrzemy kierując się z drogi po- Widzialność nawet latem nie spada poniżej 5 — 6 metrów. Elode- wiatowej Trzemeszno — Wielowieś skręcając w tej drugiej wsi, na idy — głównie wywłócznik, zajmują większe partie dna w jedynych małą osadę Długoszy- płytszych miejscach — w zatoce południowej, pokrywając ją niemal nek. Później niestety całkowicie oraz w okolicach wypływu. Pas oczeretów zdomino- musimy poczłapać wany przez trzcinę pospolitą jest wąski, poprzerywany, miejsca- około 2 km, lub użyć mi fragmentaryczny, jedynie w części północno-wschodniej osiąga roweru (tereny leśne, szerokość około 20 m. wojskowe, w dodat- J. Buszenko pozbawione jest dopływów i zasilane jedynie przez ku poligonowe). Moż- spływy powierzchniowe i wody podziemne. Jedynym odpływem na także pojechać opuszczającym akwen w jego północno-wschodnim krańcu jest dalej powiatówką Jeziorna (Struga Jeziorna, Pieski Potok), która stąd właśnie bierze nad plażę nad jezio- początek. Została ona wpleciona w przedwojenny, niemiecki, rem Buszno i stamtąd rozległy system fortyfikacji zwany obecnie „Międzyrzeckim również pieszo do- Rejonem Umocnionym” (MRU). W połowie lat 30. ub. wieku trzeć do omawianego Jeziorną na odcinku pomiędzy j. Buszenko, a pobliskim zbiornika. W czasie j. Buszno przekształcono w szeroki, głęboki kanał, a na tego niezbyt długiego wypływie z obu tych zbiorników pobudowano po- spaceru nie będziemy tężne jazy — bunkry, stojące do dziś. Za ich po- się nudzić — przepięk- mocą można było piętrzyć wody tych jezior, ne widoki wprost za- a następnie wykorzystywać je do za- pierają dech w pier- lewania doliny rzeki w celach siach. Gmina Łagów 5 Jezioro Buszno nie brak tu jednak także partii kamienistych. Gwałtownie opadające Jezioro Buszno, zwane niegdyś Bechno Duże, to „większy dno, tak jak w przypadku j. Buszenko ogra- brat” j. Buszenko i z pewnością nie przyrodni. Podobieństw mię- nicza powierzchnię zajętą przez hydrofity. dzy nimi jest bardzo wiele, co nie dziwi, oddzielone są bowiem Rośliny zanurzone o podobnym składzie przesmykiem o szerokości jedynie 250 m. Oba równie czyste, gatunkowym tworzą wąski pas wzdłuż w sielawowym typie rybackim, w podobnej, pięknej oprawie mo- linii brzegowej. Głębiej schodzi mech zdro- renowych wzgórz pokrytych głównie buczyną, znajdujące się na jek oraz ramienice. Brzegi akwenu porasta terenie gminy Sulęcin i jednocześnie Poligonu Wędrzyn. Jednakże wąska zazwyczaj strefa oczeretów i szuwarów, w których j. Buszno jest niemal dwukrotnie większe (51,4 ha) i prawie dwu- dominuje trzcina pospolita w towarzystwie jeżogłówki i pałki. krotnie głębsze. Około 2 km na południowy wschód od brzegów J. Buszno jest zbiornikiem przepływowym — na swym biegu j. Buszno leży jedno z dwóch najwyższych wzniesień województwa pokonuje go Jeziorna, stanowiąc jego jedyny odpływ i główny lubuskiego — Góra Bukowiec (227 m npm.). dopływ. Prócz niej powierzchniowo akwen zasila kilka źródlisk Dwa równorzędne głęboczki (36,0 m) odnajdziemy w centralnej brzegowych. Struga uchodzi do zbiornika w jego środkowozachod- części misy akwenu, którą budują utwory piaszczysto-żwirowe, niej części, zaś jej ujście znajduje się w jego północno-wschodnich 6 również leszcz, płoć, szczupak, wzdręga, lin. O wiele łatwiej niż w j. Buszenko natrafić na węgorza, bez porównania jednak rzadsze- go, aniżeli 20 — 30 lat temu. Stale obecna jest tutaj sielawa, którą poławiano na sieci jeszcze w latach 60. ubiegłego wieku z okazami 0,6 — 0,7 kg! Ryby z obu jezior mają przewyborny smak � po pros- tu pachną czystą wodą (starsi wędkarze wiedzą, co autor ma na myśli). W odległości 1,5 km na północ od j. Buszno znajduje się ukryty w leśnej głuszy „Wołkodar” — jeszcze stosunkowo niedawno ra- dziecka, pilnie strzeżona baza pocisków rakietowych z głowicami jądrowymi, których jakoby na terytorium Polski w ogóle nie było. Jezioro Buszno i Buszenko położone są w granicach Łagowsko-Su- lęcińskiego Parku Krajobrazowego, który powstał niedawno z po- okolicach. Od wypływu do wspomnianego bunkra — jazu znajdu- większenia dotychczasowego Łagowskiego