1 Rocznik Łódzki 2 REDAKTOR Maria Nartonowicz-Kot Sekretarz Jarosław Kita RADA PROGRAMOWA Kazimierz Badziak Włodzimierz Kozłowski Stefan Pytlas Wojciech Szczygielski Alicja Szymczakowa Piotr Zawilski 3 POLSKIE TOWARZYSTWO HISTORYCZNE ODDZIAŁ W Ł ODZI ARCHIWUM PAŃ STWOWE W Ł ODZI ROCZNIK ŁÓDZKI Tom LVII 2010 WYDAWNICTWO POŚWIĘCONE DZIEJOM ŁODZI I ZIEM WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO ŁÓDŹ 2010 4 Adres Redakcji: Łódź, ul. A. Kamińskiego 27 A www.pthlodz.uni.lodz.pl © Copyright by Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział w Łodzi, Łódź 2010 RECENZENCI Wiesław Caban, Edward Wiśniewski Publikacja dofi nansowana przez Komitet Badań Naukowych SKŁAD I ŁAMANIE Paweł Szewczyk DRUK Księży Młyn Dom Wydawniczy ISBN 978-83-926472-9-4 ISSN 0080-3502 5 SPIS TREŚCI ROZPRAWY I ARTYKUŁY Witold Filipczak, Aktywność sejmikowa regalistów w województwie rawskim w latach 1780-1786. ............................................................................................. 11 Jarosław Kita, Wizerunek społeczności prywatnego miasteczka Królestwa Pol- skiego w I połowie XIX w. .................................................................................. 41 Urszula Oettingen, Łodzianie w I Pułku Piechoty Legionów Polskich. ................... 51 Włodzimierz Kozłowski, Dowódcy 30 Pułku Strzelców Kaniowskich (Warszawa, II Batalion do listopada 1924 r. w Tomaszowie Mazowieckim) 1918-1939. Próba charakterystyki. Cz. I, 1918-1932. ............................................................ 64 Karol Chylak, Polski Narodowy Kościół Katolicki w Łodzi (1928-1951). .............. 89 Krzysztof W. Mucha, Oblicze polityczne ludności powiatu łódzkiego w świetle wyborów samorządowych z lat 1933-1939. ...................................................... 103 Przemysław Waingertner, Geneza i początki działalności Stowarzyszenia Polaków Poszkodowanych przez III Rzeszę – Oddziału Wojewódzkiego w Łodzi. ............. 123 Krzysztof Lesiakowski, Wybory czerwcowe 1989 r. – spojrzenie po 20 latach. ......... 137 DROBNE PRACE I MATERIAŁY Maria Żemigała, Przygródki zamków królewskich w Wielkopolsce i na Kujawach w latach 1564-1565. .......................................................................................... 163 Tadeusz Poklewski-Koziełł, Łódzkie interesy Karola Niezabytowskiego herbu Lubicz. ............................................................................................................... 177 Aleksy Piasta, Inspektorat Szkolny w Piotrkowie Trybunalskim – organizacja i procesy aktotwórcze (1917-1939). ............................................................... 185 Tomasz Walkiewicz, Materiały archiwalne do poszukiwań genealogicznych w za- sobie Archiwum Państwowego w Łodzi. .......................................................... 201 ARTYKUŁ RECENZYJNY Krzysztof Tomasz Witczak, Getto tomaszowskie i obóz pracy przymusowej we wspomnieniach Zenona Neumarka. .................................................................. 223 6 RECENZJE I ZAPISKI Zbigniew Dunin-Wilczyński, Pustynia i skorpiony. Wojsko polskie w Iraku 1942-1943, Warszawa [2007], ss. 312 (Jacek Pietrzak) .................................... 239 Aneta Bołdyrew, Matka i dziecko w rodzinie polskiej. Ewolucja modelu rodzinne- go w latach 1795-1918, Warszawa 2008, ss. 380 (Nina Kapuścińska) ............. 241 Giennadij Matwiejew, Piłsudskij, Moskwa 2008, ss. 473+23 nlb (Paweł Samuś) ...... 244 Bogdan Gadomski, Biografi a agenta. Józef-Josek Mützenmacher (1903-1947), Warszawa 2009, ss. 360+14 nlb (Paweł Samuś) ................................................ 247 Antoni Kaczmarek, Księgi metrykalne parafi i Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Dmeninie II, Liber baptisatorum, copulatorum et mortu- orum parachialis in Dmenin 1723-1788, Dmenin 2009, ss. 217+płyta DVD, errata (Tomasz Nowak) ....................................................................................... 251 Maria Krystyna Leszczyńska, Nauczyciele Tomaszowa Mazowieckiego w taj- nym nauczaniu, wydanie II, uzupełnione i poprawione, Tomaszów Mazowiec- ki 2009, ss. 114 (Krzysztof Tomasz Witczak) ..................................................... 254 Agnieszka Lisak, Miłość, kobieta i małżeństwo w XIX wieku, Warszawa 2009, ss. 315 (Piotr Kaniewski). ....................................................................................... 259 SPRAWOZDANIA Obchody 90-lecia Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim (Beata Jędrzejczyk, Ewa Żerek). ................................................................................... 263 Sprawozdanie z sesji naukowej nt. W przeddzień kampanii grunwaldzkiej”, Łęczyca, 20 XI 2009 r. (Maria Nartonowicz-Kot). ........................................... 265 Sprawozdanie z sesji naukowej „Wysiedlenia mieszkańców Łodzi w 1940 r.”, Łódź, 15 I 2010 r. (Sylwia Hadrysiak). ............................................................. 266 Sprawozdanie z ogólnopolskiej konferencji naukowej pt. „Władza i polityka w czasach nowożytnych”, Łódź, 15-16 IV 2010 r., (Dorota Kicińska). ........... 268 Sprawozdanie z seminarium prezentującego dorobek naukowy Profesora Wiesła- wa Pusia (Jarosław Kita). .................................................................................. 271 Uroczysta prezentacja monografi i „Głowno. Dzieje miasta”, Głowno, 14 V 2010 r. (Tomasz Romanowicz). ...................................................................................... 273 Sprawozdanie z obchodów 90. rocznicy bitwy warszawskiej w regionie piotrkow- skim (Maciej Hubka, Michał Ordak). ................................................................ 276 Sprawozdanie z obchodów 180. rocznicy nadania praw miejskich dla Tomaszowa Mazowieckiego (Andrzej Kędzierski). ............................................................... 279 Sprawozdanie z konferencji popularnonaukowej „Solidarność z bliska. Powstanie i funkcjonowanie struktur NSZZ „Solidarność” w Regionie Łódzkim (1980- 1981) (Kamil Piskała). ...................................................................................... 280 Podporucznik Richard Tice (1922-1944). Nieznany bohater upamiętniony w Łodzi (Aleksandra Kozłowska, Michał Szparagowski) ............................................... 284 Oskar Halecki i jego obraz Europy. Część pierwsza. Konferencja naukowa, Łódź, 19-20 XI 2010 (Marta Biedrawa) ..................................................................... 286 7 CONTENTS DISSERTATIONS AND ARTICLES Witold Filipczak, The Activity of Royalists at the Parliaments of the County of Rawa in the years 1780-1786. .............................................................................. 11 Jarosław Kita, Picture of Private Town Community in the Polish Kingdom in First Half of 19th Century. Rescarch postulates. ............................................................41 Urszula Oettingen, Citizen of Lodz in the First Infantry Regiment of Polish Legions. .. 51 Włodzimierz Kozłowski, The Commanders of the 30th Rifl emen of Kaniów Regi- ment (Warsaw, the 2nd Battalion in Tomaszów Mazowiecki untill November 1924) 1918-1939. The Attempt of the Characterization. Part I, 1918-1932. ............ 64 Karol Chylak, Polish National Catholic Church in Lodz (1928-1951). .................... 89 Krzysztof W. Mucha, The Political View on the County of Lodz in the Light of Lo- cal Elections in the Period 1933-1939. .............................................................. 103 Przemysław Waingertner, Genesis and the Beginnings Activity of the Association of Polish Victims to Third Reich – Lodz Province Department. ....................... 123 Krzysztof Lesiakowski, General Elections in Poland in June 1989 – Overview after 20 years. ............................................................................................................. 137 MINOR WORKS AND MATERIALS Maria Żemigała, Sprawls of Royal Castles in Wielkopolska and Kujawy Region in the Years 1564-1565. ......................................................................................... 163 Tadeusz Poklewski-Koziełł, Business in Lodz of Karol Niezabytowski of Lubicz. ... 177 Aleksy Piasta, School Inspectorate in Piotrków Trybunalski - Organization and Processes Creation of Acts (1917-1939). .......................................................... 185 Tomasz Walkiewicz, Archives about Genealogy Research in the State Archive in Lodz. .............................................................................................................. 201 REVIEV ARTICLE Krzysztof Tomasz Witczak, Getto in Tomaszów Mazowiecki and the Compulsive Work Camp in Memoires of Zenon Neumark. .................................................. 223 REVIEVS Zbigniew Dunin-Wilczyński, Pustynia i skorpiony. Wojsko polskie w Iraku 1942- 1943, Warszawa [2007], pp. 312 (Jacek Pietrzak) ............................................ 239 Aneta Bołdyrew, Matka i dziecko w rodzinie polskiej. Ewolucja modelu rodzin- nego w latach 1795-1918, Warszawa 2008, pp. 380 (Nina Kapuścińska) ........ 241 Giennadij Matwiejew, Piłsudskij, Moskwa 2008, pp. 473+23 extra (Paweł Samuś) ... 244 8 Bogdan Gadomski, Biografi a agenta. Józef-Josek Mützenmacher (1903-1947), Warszawa 2009, ss. 360+14 extra (Paweł Samuś) ............................................ 247 Antoni Kaczmarek, Księgi metrykalne parafi i Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Dmeninie II, Liber baptisatorum, copulatorum et mortuo- rum parachialis in Dmenin 1723-1788, Dmenin 2009, ss. 217 + DVD, errata (Tomasz Nowak) .................................................................................................. 251 Maria Krystyna Leszczyńska, Nauczyciele