Kwartalnik Górowski 61/2017-2018 I Kwartalnik Górowski 61/2017-2018 SPIS TREŚCI Kamil Kutny: Członkowie górowskiego PSL (Mikołajczykowskiego) .......................... s. III Mirosław Żłobiński: Od kuźni do Spółdzielni Pracy Produkcyjno-Handlowej ....... s. VIII Mirosław Żłobiński: Niby-Wybory 1954 ............................................................ s. XIII Kronika Amatorskiego Klubu Filmowego „Profil” cz. VI .......................................... s. XXX Mirosław Żłobiński: Ludowe Zespoły Sportowe po 1975 r. .......................... s. XXXVII Stanisław Żyjewski: Sportowe początki ............................................................. s. XLIV Spotkanie „Bohaterowie obok nas” – Góra, 23 marca 2018 ....................................... s. XLVIII ♣ ♣ ♣ ♣ ♣ ♣ ♣ ISSN 1733-8654 II Kwartalnik Górowski 61/2017-2018 CZŁONKOWIE GÓROWSKIEGO PSL (MIKOŁAJCZYKOWSKIEGO) Dzieje Polskiego Stronnictwa Ludowego są ściśle związane ze Stronnictwem Lu- dowym, które było jedną z partii tworzących rząd emigracyjny. Sytuacja zmieniła się, kiedy do kraju powrócił Stanisław Mikołajczyk i stał się faktycznym liderem stronnictwa. Zdecydował on o rozłamie i utworzeniu Polskiego Stronnictwa Ludowego. Większość działaczy, a w ślad za nimi szeregowych członków, zaczęła masowo porzucać szeregi SL, by wstąpić do nowo utworzonego PSL1. Brak wzmianek o działalności PSL w powiatach: żarskim, wołowskim, strzelińskim i górowskim do końca 1945 r. nie pozwala na udzielenie odpowiedzi, czy stronnictwo to prowadziło jakąkolwiek działalność na tych terenach2. Tymczasowy Zarząd Miejski PSL w Górze, jak podaje J. R. Sielezin, powstał 10 lutego 1946 r. i poinformował o swojej działalności tutejsze UB. Na pierwszego prezesa wybrano Leona Kosteckiego, II wice- prezesem został Józef Liskiewicz, sekretarzem – Zygmunt Obertyński, skarbnikiem – Eugeniusz Zwieszchanowski. W dokumentach bezpieki występują również jako człon- kowie zarządu powiatowego, nie ma natomiast podanej dokładnej daty powstania struk- tur partyjnych3. Dzięki obszernej teczce operacyjnej4 przechowywanej w zbiorach archiwum IPN we Wrocławiu wytworzonej przez PUBP w Górze znamy nazwiska większości człon- ków PSL w Górze oraz członków zarządu w poszczególnych miejscowościach. Na pierwszej karcie podpisanej przez jednego z ubeków – Bolesława Zezyka z Referatu V PUBP czytamy: […] mając na uwadze doniosłość znaczenia Obiektu „Polskiego Stronnictwa Lu- dowego”, ktu[ó]re znajduje się w mieście Góra Plac Wolności [4]. […] Postanowił [PUBP] zaprowa- dzić sprawę na Obiekt i nadać jej Kryptonim „Fajtłapa” 5. Nie jest znana dokładna liczba wszystkich członków PSL w powiecie górowskim. Szacuje się, że do referendum czerwcowego z 1946 r. było silnym stronnictwem poli- tycznym. Kronika Miasta Góra podaje informację, że w tym samym roku (bez podania miesiąca) członków było ok. 18006. W dokumencie wytworzonym przez bezpiekę 15 września 1946 r. podana jest liczba 450 członków, działających w 12 kołach gmin- nych i gromadzkich7, a w całym powiecie ok. 22 koła8. Przyczyn rozwiązania PSL było 1 M. Ordyłowski, PSL na Dolnym Śląsku 1945-1949, [w:] PSL w realiach społeczno-politycznych Dolnego Śląska w drugiej połowie lat czterdziestych XX w., Wrocław 2008, s. 26. 2 J. R. Sielezin, Polskie Stronnictwo Ludowe na Dolnym Śląsku w latach 1945-1949, Wrocław 2000, s. 63, 65. 3 Tamże, s. 77. IPN Wr, 032/469. 4 Sprawa Obiektowa (SO) – kategoria spraw operacyjnych […]. Wszczynana była w celu rozpracowywania „wrogiej działal- ności”. Zakładano je także w celu ochrony operacyjnej zagrożonych „wrogą działalnością” instytucji i organizacji, zjazdów i konferencji naukowych z udziałem osób z krajów niekomunistycznych, uroczystości i akcji organizowanych przez związki wyznaniowe i inne organizacje. Oprac. Ł. Kamiński, Lingua securitas, [w:] Wokół teczek bezpieki, Kraków 2015, s. 407. 5 IPN Wr 032/469, k. 3. 6 Kronika Miasta Góra, przechowywana w Bibliotece Miejskiej. Szerzej o górowskim PSL zob. M. Żłobiński, Polskie Stronnic- two Ludowe, [w:] Powiat górowski w czasie II wojny światowej i w pierwszych latach powojennych, pod red. K. Kutnego, Góra – Wąsosz 2016, s. 131-134. 7 IPN Wr 032/469, k. 4. 8 IPN Wr 032/469, k. 321. III Kwartalnik Górowski 61/2017-2018 wiele: działania bezpieki, praca agenturalna, nierówne traktowanie przez komunistów (PPR), szykany, wchłanianie do innych partii, ograniczenie działalności politycznej i inne. Deklaracja członkowska majora Józefa Boska9 Źródło: IPN Wr 032/469, k. 71 21 marca 1947 r. szef PUBP w Górze chor. Jan Przybylski10 przesłał do WUBP we Wrocławiu pismo, z którego dowiadujemy się o zakończeniu działalności PSL w Górze. Zawarto w nim pismo (do UB przesłane 31 grudnia 1946 r.) jednego z prezesów J. Li- skiewicza: Niniejszym oświadczam, że na zebraniu Powiatowego Zarządu PSL w osobach Obertyń- skiego Zygmunta, Go[ó]raja J[ózefa], Bernesa i Liskiewicza Józefa, w dniu 28.12.1946 r. zrzekam się stanowiska II wiceprezesa w/w Zarządu ponieważ nie widzę racji bytu, gdyż prezes Kostecki Leon wyjechał w niewiadomym kierunku. I wiceprezes Truskolaski Marian przeszedł do PPS a członkowie gromadnie zapisują się do Stronnictwa Ludowego. W/w na zebraniu nie sprzeciwili się. W związku z powyższym przestałem pełnić funkcję prezesa i nie biorę udziału czynnego w pracach PSL11. Urząd 9 Józef Bosek – ur. 26.06.1887 r. w Pokomii k. Strzyżowa woj. lwowskie. Zmarł 18.02.1967 r. w Górze Śląskiej. Pseudonimy: Franciszek, Julian, Marian. Major artylerii. Od 1946 r. Komendant Dolnośląskiego Eksterytorialnego Inspektoratu WiN Lwów. Dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych i Srebrnym Krzyżem Zasług z Mieczami. W 1989 r. ekshumowany i przeniesiony na cmentarz Osobowicki we Wrocławiu. Więcej informacji na: http://www.dws-xip.pl/PW/bio/b22.html. 10 https://katalog.bip.ipn.gov.pl/informacje/111359. 11 IPN Wr 032/469, k. 30. IV Kwartalnik Górowski 61/2017-2018 Bezpieczeństwa nie zapomniał jednak o byłych działaczach ludowych. Czołowi człon- kowie byli dalej inwigilowani. Sporządzono dokładne listy byłych członków PSL (z da- tami dziennymi), kiedy przeszli do innych partii. Rezygnacja z członkostwa w PSL Mikołaja Sokołowicza złożona w PUBP z powodu „sprowadzenia na złą drogę” Źródło: IPN Wr 032/469, k. 114 Poniżej wykaz Kół Zarządu Polskiego Stronnictwa Ludowego w powiecie górow- skim (pisownia oryginalna): 1. Wąsosz (powołanie 13.01.1946 r.): Prezes: Edward Omielski Wiceprezes: Jan Frank (kierownik szkoły) Sekretarz: Wojciech Gadek Skarbnik: Franciszek Wawrzyniak 2. Czernina (22.02.1946 r. g. 17:00): Prezes: Mieczysław Macutkiewicz Sekretarz: Karol Kazik Skarbnik: Janina Brylinska 3. Grabowno (31.03.1946 r.): Prezes: Józef Rokoszewski Wiceprezes: Ignacy Wielochowski Sekretarz: Rudolf Turbian Skarbnik: Antoni Formorowski 4. Sławęcice (12.05.1946 r.): Prezes: Henryk Brojanowski Wiceprezes: Jan Sitnik Sekretarz: Kazimierz Małkiewicz Skarbnik: Jan Górski V Kwartalnik Górowski 61/2017-2018 5. Konradowo [Wroniniec] (30.06.1946 r.): Prezes: Mikołaj Duchno Wiceprezes: Jan Wilk Sekretarz: Władysław Łęgowy Skarbnik: Ludwik Domański 6. Miechowiec [Miechów] (10.03.1946 r.): Prezes: Jan Załubski Wiceprezes: Michał Kaczor II Wiceprezes: Ludwik Langiewicz Sekretarz: Józef Biegaj [Biega] Skarbnik: Józef Kaczmarek 7. Gola (10.03.1946 r.): Prezes: Michał Skorecki Wiceprezes: Jan Skorecki II Wiceprezes: Franciszek Zieliński Sekretarz: Zygmunt Kiz[k]lewski Skarbnik: Antoni Zawadzki 8. Stara Góra (5.05.1946 r.): Prezes: Antoni Ciach Wiceprezes: Franciszek Gwoździk II Wiceprezes: Jan Kaczanowicz Sekretarz: Franciszek Stępień Skarbnik: Wiktor Binkol 9. Gajków [Strumienna] (21.07.1946 r.): Prezes: Karol Ślepecki Wiceprezes: Stanisław Rachowski Sekretarz: Anna Hołownia Skarbnik: Tadeusz Pończocha 10. Chróścina (29.08.1946 r.): Prezes: Antoni Kucharczyk Wiceprezes: Stanisław Gaździuk Sekretarz: Jan Juszkow Skarbnik: Jan Wotowicz 11. Sietejowo [Radosław] (8.06.1946 r.): Prezes: Władysław Krasnodębski Wiceprezes: Stefan Podgórski Sekretarz: Jan Szmędzik Skarbnik: Leon Holha 12. Wioska (16.06.1946 r.): Prezes: Marian Hałajewski Wiceprezes: Jan Pitura Sekretarz: Piotr Fiedorow Skarbnik: Michał Błaszkiewicz VI Kwartalnik Górowski 61/2017-2018 13. Wielki Rudziczyn [Rudna Wielka] (zebranie zakończono o 18:30 odśpie- waniem Roty 21.02.1946 r.): Prezes: Michał Starczewski Wiceprezes: Wincenty Wajs II Wiceprezes: Henryk Sienkiewicz Sekretarz: Franciszek Jurko[w] Skarbnik: Stanisław Konczal 14. Zaułek [Sułów Mały] (22.02.1946 r.): Prezes: Franciszek Indyk Wiceprezes: Antoni Plewka II Wiceprezes: Aleksander Szymczak Sekretarz: Stanisław Migdał Skarbnik: Piotr Szymczak 15. Wiklina (9.03.1946 r.): Prezes: Piotr Kokot Wiceprezes: Jakub Stankiewicz II Wiceprezes: Stefan Gładki Sekretarz: Jan Zambowski Skarbnik: Stanisława Sikorska 16. Czarnoborsko (16.06.1946 r.): Prezes: Jan Michalski Wiceprezes: Józef Woźniak Sekretarz: Apolinary Osinkowski Skarbnik: Mateusz Kurpiel 17. Czechin [Czechnów] (20.08.1946 r.): Prezes: Kazimierz Niedźwiecki Wiceprezes: Marcin Pakuła II Wiceprezes: Józef Górski Sekretarz: Bronisław Janicki Skarbnik: Wacław Karaś Kamil Kutny ♠ ♠ ♠ ♠ ♠ ♠ ♠ VII Kwartalnik Górowski 61/2017-2018 OD KUŹNI DO SPÓŁDZIELNI PRACY PRODUKCYJNO-HANDLOWEJ Początki tej firmy sięgają września 1948 r. Wtedy w miejscu starej kuźni przy ul. Armii Czerwonej 13 powstał zakład o nazwie Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska” – Ośrodek Maszynowy, zatrudniający kilkunastu pracowników (traktorzy- stów, kołodziei, ślusarzy), którzy głównie zajmowali się kuciem koni i okuwaniem wo- zów drewnianych. Funkcję kierownika pełnił Edward Bachurski1. 1 lutego 1952 r. uchwałą