AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Nazlı YILDIRIM LYRBE AGORASI Arkeoloji Ana Bilim Dalı Doktora Tezi Antalya, 2014 AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Nazlı YILDIRIM LYRBE AGORASI Danışman: Prof. Dr. Burhan VARKIVANÇ Arkeoloji Ana Bilim Dalı Doktora Tezi Antalya, 2014 Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğüne, Nazlı YILDIRIM’ın bu çalışması, jürimiz tarafından Arkeoloji Ana Bilim Dalı Doktora Programı tezi olarak kabul edilmiştir. Başkan : Prof. Dr. Celal ŞİMŞEK İmza Üye (Danışmanı) : Prof. Dr. Burhan VARKIVANÇ İmza Üye : Prof. Dr. Nevzat ÇEVİK İmza Üye : Prof. Dr. Gül IŞIN İmza Üye : Prof. Dr. Hüseyin ALANYALI İmza Tez Konusu: LYRBE AGORASI Onay : Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım. Tez Savunma Tarihi :14/03/2014 Mezuniyet Tarihi :27/03/2014 Prof. Dr. Zekeriya KARADAVUT Müdür İ Ç İ N D E K İ L E R ÖZET .............................................................................................................................................iv SUMMARY....................................................................................................................................v GİRİŞ..............................................................................................................................................1 BİRİNCİ BÖLÜM LYRBE KENTİ 1. 1. Kentin Konumu ve Yapısal Dokusu........................................................................................4 1. 2. Kentin Adı ve Araştırma Tarihçesi..........................................................................................6 1. 3. Kentte Gerçekleştirilmiş Olan Bilimsel Çalışmalar ve Kazılar...............................................9 1. 4. Agorada Gerçekleştirilmiş Olan Bilimsel Çalışmalar ve Kazılar..........................................11 İKİNCİ BÖLÜM LYRBE AGORASI 2. 1. Agoranın Genel Planı ve Ana Mekanlar................................................................................14 2. 1. 1. Kuzey Bölüm.....................................................................................................................17 2. 1. 1. 1. 10 No’lu Mekan.............................................................................................................17 2. 1. 1. 2. 11 No’lu Mekan.............................................................................................................18 2. 1. 1. 3. Değerlendirme...............................................................................................................19 2. 1. 2. Doğu Bölüm.....................................................................................................................23 2. 1. 2. 1. 1 No’lu Mekan...............................................................................................................23 2. 1. 2. 2. 2 No’lu Mekan...............................................................................................................24 2. 1. 2. 3. 3 No’lu Mekan...............................................................................................................24 2. 1. 2. 4. 14 No’lu Mekan (B Kapısı Arka Mekan)......................................................................24 2. 1. 2. 5. 4 No’lu Mekan...............................................................................................................24 2. 1. 2. 6. 5 No’lu Mekan...............................................................................................................24 2. 1. 2. 7. 6 No’lu Mekan...............................................................................................................25 2. 1. 2. 8. 7 No’lu Mekan.............................................................................................................. 25 2. 1. 2. 9. Değerlendirme...............................................................................................................25 2. 1. 3. Güney Bölüm....................................................................................................................30 2. 1. 3. 1. 9 No’lu Mekan...............................................................................................................31 2. 1. 3. 2. 13 No’lu Mekan.............................................................................................................31 2. 1. 4. Batı Bölüm........................................................................................................................32 2. 1. 4. 1. Galeri 1..........................................................................................................................32 ii 2. 1. 4. 2. Galeri 2..........................................................................................................................33 2. 1. 4. 3. Güney Batı Mekan.........................................................................................................33 2. 1. 4. 4. Değerlendirme...............................................................................................................34 2. 1. 5. 8 No’lu Mekan...................................................................................................................41 2. 1. 6. 12 No'lu Yapı (Şapel)........................................................................................................47 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM MALZEME ve TEKNİK DÖRDÜNCÜ BÖLÜM YAPISAL ÖZELLİKLER ve DONANIM 4. 1. Teraslama..............................................................................................................................50 4. 2. Alt Yapı: Temeller ve Su Kanalları.......................................................................................50 4. 3. Taban ve Zemin Oluşumu...................................................................................................51 4. 4. Duvarlar................................................................................................................................53 4. 5. Kapılar..................................................................................................................................55 4. 5. 1. Agoraya Giriş Kapıları......................................................................................................55 4. 5. 1. 1. A Kapısı........................................................................................................................55 4. 5. 1. 2. B Kapısı........................................................................................................................57 4. 5. 1. 3. C Kapısı (Tetrapylon)....................................................................................................58 4. 5. 1. 4. D Kapısı........................................................................................................................62 4. 5. 1. 5. E Kapısı.........................................................................................................................62 4. 5. 1. 6. F Kapısı.........................................................................................................................63 4. 5. 2. Mekanlara Giriş Kapıları...................................................................................................63 4. 5. 2. 1. 1 No’lu Mekan Kapısı...................................................................................................64 4. 5. 2. 2. 2-7 No’lu Alt Kat Mekan Kapıları................................................................................64 4. 5. 2. 3. 2-7 No’lu Üst Kat Mekan Kapıları................................................................................66 4. 5. 2. 4. 8 No’lu Mekan Kapıları.................................................................................................66 4. 5. 2. 5. 10 No’lu Mekan Kapısı..................................................................................................68 4. 5. 2. 6. 11 No’lu Mekan Kapıları...............................................................................................68 4. 5. 2. 7. I. Kapı...........................................................................................................................69 4. 5. 2. 8. II. Kapı..........................................................................................................................69 4. 5. 2. 9. Değerlendirme...............................................................................................................69 4. 6. Pencereler..............................................................................................................................71 4. 7. Kemerler ve Tonozlar............................................................................................................73 iii 4. 7. 1. F Kapısı.............................................................................................................................73 4. 7. 2. Galeri 1..............................................................................................................................73 4. 7. 3. Galeri 2..............................................................................................................................74 4. 8. Dor Düzeni............................................................................................................................75 4. 8. 1. Agora Meydanı Dor Düzeni..............................................................................................75 4. 8. 2. Agora Meydanı Üst Kat Dor Düzeni.................................................................................77 4. 8. 3. A Kapısı Dor Düzeni.........................................................................................................77