ULUSLARARASI BİLDİRİLERİ SEMPOZYUMU KURBAN 8-9 ARALIK 2007 İSTANBUL BİLDİRİLER BAYRAMPAŞA DİYANET İŞLERİ BELEDİYESİ BAŞKANLIĞI www.bayrampasa.bel.tr www.diyanet.gov.tr 0 212 467 19 00 0 312 295 70 00 BAYRAMPAŞA BELEDİYE BAŞKANLIĞI & DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI ULUSLARARASI KURBAN SEMPOZYUMU 8-9 ARALIK 2007 İSTANBUL LÜTFİ KIRDAR ULUSLARARASI KONGRE VE SERGİ SARAYI HALİÇ SALONU HARBİYE / İSTANBUL BAYRAMPAŞA DİYANET İŞLERİ BELEDİYESİ BAŞKANLIĞI ULUSLARARASI KURBAN SEMPOZYUMU Bayrampaşa Belediyes Başkanlığı Yayın No: 1 Yayına Hazırlayan: www.nariletisim.com Çeviri: Karınca Tercüme Tasarım: Ömer Somay Baskı: İstanbul Matbaası 1. Baskı İstanbul / Haziran 2008 www.bayrampasa.bel.tr Tel: 0212 467 19 00 © Bayrampaşa Belediyesi Bildirilerin içerik sorumluluğu bildiri sahiplerine aittir. Bildiri ve görseller kaynak gösterilerek kullanılabilir. 2 ULUSLARARASI KURBAN SEMPOZYUMU 8 - 9 Aralık 2007 Lütfi Kırdar Uluslararası Kongre ve Sergi Sarayı (ICEC) Haliç Salonu Harbiye / İstanbul SEMPOZYUM DÜZENLEME KOMİTESİ Prof. Dr. Şinasi GÜNDÜZ İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Prof. Dr. Vecdi AKYÜZ Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Prof. Dr. Yasin AKTAY Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Ali KAHRAMAN Bayrampaşa Belediyesi Başkan Yardımcısı Sedat AKYÜZ Bayrampaşa Belediyesi Kültür Müdürü Mustafa ÇOLAK Bayrampaşa Belediyesi Makine Mühendisi Tayfun NASUHBEYOĞLU Bayrampaşa Belediyesi Veteriner Hekim Serkan ÇOLAKOĞLU Bayrampaşa Belediyesi Şerife SOLMAZ Bayrampaşa Belediyesi 3 ULUSLARARASI KURBAN SEMPOZYUMU Ali BARDAKOĞLU Diyanet İşleri Başkanı Kurban Sempozyumu 4 ULUSLARARASI KURBAN SEMPOZYUMU 5 ULUSLARARASI KURBAN SEMPOZYUMU Hüseyin BÜRGE Bayrampaşa Belediye Başkanı Kurban Sempozyumu slam ve diğer dinlerin önemli iba- paşa Belediyesi’nin öncülüğünde, akade- detlerinden olan kurban, Avrupa’da, misyenler, yerel yöneticiler ve sivil toplum İ Türkiye’de ve diğer İslam ülkele- teşkilatlarının buluşup “Kurban” konusu- rinde, öncesi ve sonrasıyla bir ay boyun- nu derinliğine değerlendirebilecekleri bir ca gündemde yer almaktadır. Bu sırada ortam oluşturuldu. Bu son derece anlamlı zihinler karışmakta, cevaplandırılması ancak gecikmiş bir buluşmaydı. gereken onlarca soru ortaya çıkmaktadır. Bu yüzden organizasyonda görev alan, Üstelik bu sorular geçici bir merak sonu- katkısı olan herkese en derin şükranlarımı cu ortaya çıkmış sorular olmayıp, hayatın sunuyorum. birçok alanına tekabül eden ciddi konu- lardır. Çünkü kurban, inanç, beslenme, Bayrampaşa Belediyesi’nin bu anlamlı sağlık, temizlik, çevre, gıda gibi çok sayıda çalışmaya ev sahipliği yapması tesadüf de- alanı ilgilendirmektedir. Bu sorular bazen ğildir. Belediyemiz 2000 yılından itibaren endişe boyutlarına da ulaşmakta, bilgisiz modern kurban satış ve kesim merkezleri ve tecrübesiz insanlar kamuoyunun karşı- oluşturmuş, basında her yıl görmeye alış- sına geçip, görüş belirtmektedir. tığımız nahoş görüntüler ortadan kaldırıl- mıştır. Bu çerçevede, kurban satış ve kesim Türkiye’de ilk defa 2007 yılında Bayram- merkezlerinde alışveriş yapan insanların 6 ULUSLARARASI KURBAN SEMPOZYUMU ihtiyaçlarına cevap verecek ( cafe, lokan- şefkat, adanmak gibi niteliklerin tezahürü ta, wc, duş, karantina, sağlık ocağı, çocuk olan ideal bir kurban satış ve kesim şekli oyun grubu ve kiosk gibi) mekânlar oluş- ile kurban etinin, kanının, sakatatlarının turulmuştur. Ayrıca halkımızın kurban ve diğer uzuvlarının en sağlıklı ve verimli konusunda bilgilendirilmesine yönelik cd değerlendirme yöntemlerine ilişkin model ve broşürler dağıtılmıştır. çalışmalar. Yaptıklarımız sadece, basit anlamıyla bir Sempozyuma çok sayıda yerli ve yabancı belediye düzenlemesi değildir. Bu çabanın akademisyen, araştırmacı, yazar, gazeteci, temelinde kültür oluşturma amacı vardır yerel yönetici, kurban satış ve kesim orga- ve bu yavaş yavaş başarılmaktadır. Hızla nizatörü, yardım örgütü ve sivil toplum kentleşen İstanbul için modern kente uy- kuruluş temsilcisi katılmıştır. gun bir kurban kültürü geliştirilmesi şart- tır. Bunu yapamazsak, şehircilik ve inanç İki gün boyunca onların kurban ibadeti- anlamında zaman zaman örneklerine şa- ne ilişkin görüş ve tecrübelerinden istifade ettik. İnanıyorum ki bu tebliğler, müzake- hit olduğumuz kötü sonuçlar ortaya çıka- reler hepimiz için faydalı oldu. caktır. Elinizdeki kitap ile sempozyumda sunu- Belediyemizin bu alandaki çalışmaları lan önemli bildirilerin daha kalıcı hale sadece İstanbul çapında değil, tüm ülke- gelmesini amaçladık. Konuyla ilgili her- de model olmuş, çok sayıda yerel yönetim kesin kütüphanesinde olması gereken bu birimi ortaya çıkan örnekten faydalanma çalışmayı sunmaktan dolayı mutluyuz. yoluna gitmiştir. Gurur verici olan bu du- rum, sosyal belediyeciliği önemseyen biz- Programımıza destek veren ve katılım leri kurbanla ilgili daha bilimsel çalışma- gösteren herkese teşekkür eder, saygıları- lar yapmaya yönlendirmiştir. mı sunarım. Diyanet İşleri Başkanımız Prof. Dr. Ali Bardakoğlu ile yaptığımız istişare netice- sinde, kurban konusunda düşüncede ve uygulamada ortak bir noktada buluşabil- memize katkı sağlamak için bir kurban sempozyumu yapılmasına karar verdik. İki gün boyunca yapılan oturumlar ne- ticesinde dinleyicilere ve kamuoyuna iki önemli hususta bilgi sunuldu. Birincisi: Kurban, Hz. İbrahim peygam- berle sembolleşen bir ibadettir; kökleri İslamiyet’ten çok öncelere dayanmaktadır. İkincisi: Kurban kesiminde İslam mede- niyetinin gerekleri olan temizlik, sağlık, 7 ICINDEKILER I. GÜN - AÇILIŞ KONUŞMASI PROTOKOL KONUŞMALARI Kurban İbadeti ve Yapılması Gerekenler 17 Mehdi EKER / Tarım Bakanı Anlamlar ve Semboller Dünyamızda Kurban 20 Prof. Dr. Mehmet GÖRMEZ / Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı İnsancıllığın, Tarafsızlığın ve Merhametin Simgesi Kurban 22 Tekin KÜÇÜKALİ / Kızılay Genel Başkanı I. GÜN - I. OTURUM DİNİ KAYNAKLAR VE KURBAN Fıkhi Açıdan Kurban 25 Prof. Dr. Vecdi AKYÜZ / Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kur’an’da Kurban ve Çeşitleri 43 Prof. Dr. M. Said ŞİMŞEK / Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Hz. Peygamber’in Sünnetinde Kurban 49 Doç. Dr. Bünyamin ERUL / Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kurban: İnsanlığın Birliği için Mesaj ve Metot 57 Dr. Mohd. Mumtaz Ali / International Islamic University, Malezya 9 I. GÜN - II. OTURUM TARİHİ AÇIDAN KURBAN Dinlerde Tanrıya Yakınlaşma Aracı Olarak Kurban 65 Prof. Dr. Şinasi GÜNDÜZ / İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kurbanın Antropolojik Bir Değerlendirmesi 75 Doç. Dr. Ali Murat YEL / Fatih Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Erken Dönem İslam Tarihinde Kurban ve Kurban Bayramı 81 Doç. Dr. Mehmet Mahfuz SÖYLEMEZ / Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kurban ve Modernlik: Mısır Örneği 91 Dr. Kemal Habib / Mısır I. GÜN - III. OTURUM KURBAN’IN ANLAMI İslâm’da Kurban Hadisesi Beşeri Düşünceyi Nereye Çağırır? 97 Doç. Dr. Burhanettin TATAR / 19 Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kurbanın Hikmeti 102 Mustafa İSLAMOĞLU / Araştırmacı / Yazar Sezai Karakoç’un Şiirinde Hz. İbrahim 106 Prof. Dr. Ramazan KAPLAN / Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi Kurban: Bir Bütünlük Arayışı 114 Doç. Dr. Kemal SAYAR / Psikiyatrist Kanlı Hayvan Kurbanının Psikanalizi 118 Doç. Dr. Erol GÖKA / Psikiyatrist 10 I. GÜN - IV. OTURUM KURBAN VE GIDA GÜVENLİĞİ Kurbanlık Hayvan Seçimi, Kesim ve Hijyeni 121 Yard. Doç. Dr. Ömer ÇETİN İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Gıda Hijyeni ve Teknolojisi Bölümü Kurban Yan Ürünlerin Ekonomiye Kazandırılması 125 Dr. Can DEMİR / Veteriner Gıda Hijyenistleri Derneği Genel Başkanı Kurban Etlerinin Tüketime Hazırlanması, Dağıtımı ve Muhafazası 130 Prof. Dr. Mustafa TAYAR / Uludağ Üniversitesi Veteriner Fakültesi Gıda Hijyeni ve Teknolojisi Bölümü II. GÜN - V. OTURUM SOSYAL BİR FENOMEN OLARAK KURBAN Bir Varoluş Düzeyi Olarak Kurban 143 Prof. Dr. Yasin AKTAY / Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Seküler Kültürde İbadetin Yeri 150 Nazife ŞİŞMAN / Yazar Din ve Dindarlık Tartışmaları Arasında Kurban 157 Orhan KENASARI / Yazar Mübarek Kurban: Gayrimüslim Ülkelerde 165 Yaşayan Müslümanlarda Kültür Dönüşümü Abdulkerim VEKİL / King’s College London İsmail’in Çağrısı 170 Prof. Jon OPLINGER / Universty of Maine 11 II. GÜN - VI. OTURUM TÜRKİYE VE DÜNYADA KURBAN TECRÜBESİ Yerel Yönetimler, Kültür ve Çevre 177 Hüseyin BÜRGE / Bayrampaşa Belediye Başkanı Yerel Yönetimlerde Kurban Tecrübesi 179 Ahmet DUYAR / Yenimahalle Belediye Başkanı Almanya’da Kurban Tecrübesi 181 Ali KIZILKAYA / Almanya İslam Konseyi Başkanı Avrupa’da Kurban Kesmenin Zorlukları ve Vekalet Sistemine Yöneliş 183 Emin ÖZCAN / Diyanet İşleri Türk - İslâm Birliği II. GÜN - VII. OTURUM KÜRESELLEŞME, EKONOMİ VE KURBAN Kurban ve Ekonomi 187 Dr. Mustafa ÖZEL / Fatih Üniversitesi IIBF Öğretim Üyesi / Yazar Kurban’ın Küreselleşme Sürecinde Dünya 190 Barışı ve Ekonomisi Üzerine Etkisi Prof. Waleck Shahrock DALPOUR & Dr. Brad DEARDEN University of Maine at Farmington Toplumsal Eleştiri Olarak Kurban 195 Nuh YILMAZ / George Mason University, Washington 12 II. GÜN - VIII. OTURUM PANEL / ULUSLA- RARASI KURBAN ORGANİZASYONU Vekâleten Kurban Kesim Hizmetleri 201 Doç. Dr. İsmail KARAGÖZ / Türkiye Diyanet Vakfı Mütevelli Heyeti Üyesi Bu Kurban Yoksula Derman, Yeryüzüne Bayram Olsun! 205 Murat YILMAZ / İHH İnsani Yardım Vakfı Yönetim Kurulu Üyesi Uluslararası Alanda Kurban Organizasyonu ve Uygulamalar 208 İbrahim ALTAN / Deniz Feneri Derneği Genel Sekreteri Kurban Çalışması: Kimse Yok mu Derneği 211 Sadık EMECEN / Kimse Yok Mu Derneği Yönetim Kurulu Üyesi 214 SONUÇ BİLDİRİSİ 215 OTURUM BAŞKANLARI / BİLDİRİ SUNANLAR 253 NOTLAR 13 ULUSLARARASI KURBAN SEMPOZYUMU