PrzegladHum_4_2016 18/01/17 14:08 Page 1 Ceny „Przeglądu Humanistycznego” w roku 2016: 4 Prenumerata roczna (4 numery) – 120,00 zł, Prenumerata półroczna (2 numery) – 60,00 zł, 2016 Opłata za pojedynczy numer – 30,00 zł. PRZEGLĄD Zamówienia na pojedyncze egzemplarze prosimy kierować na adres: [email protected] Zamówienia na prenumeratę „Przeglądu Humanistycznego” przyjmują: PRZEGL HUMANISTYCZNY RUCH S.A. Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać KWARTALNIK • ROK LX / 2016 • NR 4 (455) bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: [email protected] lub kontaktując się z Centrum Obsługi Klienta „RUCH” pod numerami: Ą 22 693 70 00 lub 801 800 803 – czynne w dni robocze w godzinach 7–17. D HUMANISTYCZNY O FRANZU KAFCE PISZĄ: Koszt połączenia wg taryfy operatora. P. DYBEL: „Wszyscy oskarżeni są piękni...”. Antynomie doświadczenia prawa w prozie Franza Kafki KOLPORTER SA, ul. Kolberga 11, 25-620 Kielce K. SAUERLAND: Franz Kafka w refleksji Adorna GARMOND PRESS SA, ul. Sienna 5, 31-041 Kraków M. CZARDYBON: „Istnieć oznacza przynależeć”. Jacob Taubes czyta Kafkę Subscription orders for all magazines published in Poland available through D. KALINOWSKI: Wiadomość ze Wschodu. Motywy orien - the locał press distributors or directly through the Foreign Trade Enterprise talne w twórczości Franza Kafki ARS POLONA SA, ul. Obrońców 25, 03-933 Warszawa, Poland. BANK M. TOKARZEWSKA: Kafka i Chiny HANDLOWY SA, Oddział w Warszawie, PL 02 1030 1016 0000 0000 0089 5001 A.S. KOWALCZYK: Kafka i Felicja. Romans epistolarny or IPS, ul. Noakowskiego 10 lok. 38, 00-664 Warszawa, Poland, tel. +48 22 625 16 63, e-mail: [email protected] Ł. MUSIAŁ: Proces – co nowego? B. SUROWSKA: Splątanie języka metodą Kafki w opo - wia daniu Lekarz wiejski M. KLENTAK-ZABŁOCKA: Gry rodzinne we wnętrzu: Małżonkowie na tle wcześniejszych utworów Franza Kafki P. ROGUSKI: Nieprzespana noc. Osobliwości Wyroku Franza Kafki B. POPŁAWSKI: Prawa pisane krwią, nie atramentem. Interpretacja Kolonii karnej Franza Kafki Cena 30 zł (w tym 5% VAT) Prz. Hum. 4 (455), Warszawa 2016, Indeks 370967 Warszawa 2016 Przeglad srodek 16/01/17 18:49 Page 1 PRZEGLĄD HUMANISTYCZNY PISMO UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO Przeglad srodek 16/01/17 18:49 Page 2 RADA REDAKCYJNA Jerzy Franke, Brigitte Gautier (Paryż), Jan Kieniewicz, Luigi Marinelli (Rzym), Alojzy Z. Nowak, Józef Porayski-Pomsta, Marcin Poręba, Paweł Stępień, Dorota Walczak-Delanois (Bruksela), Jerzy Wasilewski, Andrzej Waśkiewicz, Elżbieta Wichrowska, Erika Worbs (Berlin) Przeglad srodek 16/01/17 18:49 Page 3 PRZEGLĄD HUMANISTYCZNY PISMO UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO KWARTALNIK • ROK LX / 2016 • NR 4 (455) Warszawa 2016 REDAKCJA Tomasz Wójcik (redaktor naczelny) Grażyna Szelągowska (zastępca redaktora naczelnego) Lena Magnone (sekretarz redakcji) Marta Bucholc, Roman Chymkowski, Andrzej Kołakowski , Ryszard Kulesza, Joanna Michalik, Lech M. Nijakowski, Małgorzata Semczuk-Jurska, Jagoda Wierzejska, Magdalena Zawisławska Redakcja naukowa: Paulina Urbańska, Tomasz Wójcik LISTA RECENZENTÓW ZA ROK 2016 Grażyna Borkowska (Instytut Badań Literackich PAN) Anna Dąbrowska (Uniwersytet Wrocławski) Włodzimierz Gruszczyński (SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny) Marek Kaźmierczak (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) Łukasz Musiał (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) Adres redakcji: 00-497 Warszawa, ul. Nowy Świat 4 www.przegladhumanistyczny.uw.edu.pl e-mail: [email protected] Redaktor prowadzący: Dorota Dziedzic Redaktor: Elwira Wyszyńska ISSN 0033-2194 © Copyright by Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2016 Czasopismo recenzowane Edycja papierowa jest wersją pierwotną pisma Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 00-497 Warszawa, ul. Nowy Świat 4 [email protected] Dział Handlowy: tel. (48 22) 55-31-333 e-mail: [email protected] Księgarnia internetowa: www.wuw.pl Skład, łamanie i wersja elektroniczna: Dariusz Dejnarowicz E:\teksty\2017_teksty\PH_4_2016\Praca\PH_4_2016_korekta_dwa.wpd SPIS TREŚCI Paulina Urbańska, Tomasz Wójcik – Kilka słów wprowadzenia............................ 7 Paweł Dybel – „Wszyscy oskarżeni są piękni...”. Antynomie doświadczenia prawa w prozie Franza Kafki .............................................................. 9 Karol Sauerland – Franz Kafka w refleksji Adorna..................................... 23 Marcin Czardybon – „Istnieć oznacza przynależeć”. Jacob Taubes czyta Kafkę ............... 31 Daniel Kalinowski – Wiadomość ze Wschodu. Motywy orientalne w twórczości Franza Kafki................................................................... 43 Monika Tokarzewska – Kafka i Chiny............................................... 57 Andrzej Stanisław Kowalczyk – Kafka i Felicja. Romans epistolarny....................... 71 Łukasz Musiał – Proces – co nowego? .............................................. 83 Barbara Surowska – Splątanie języka metodą Kafki w opowiadaniu Lekarz wiejski ............ 95 Małgorzata Klentak-Zabłocka – Gry rodzinne we wnętrzu: Małżonkowie na tle wcześniejszych utworów Franza Kafki.................................................... 103 Piotr Roguski – Nieprzespana noc. Osobliwości Wyroku Franza Kafki.................... 113 Błażej Popławski – Prawa pisane krwią, nie atramentem. Interpretacja Kolonii karnej Franza Kafki................................................................. 119 Paulina Urbańska, Tomasz Wójcik – „Sytuacja kafkowska” – projekt definicji ............. 133 Z WARSZTATU HUMANISTÓW Emilia Kolinko – Tylko dzienniki. Diarystyka kobieca jako przedmiot badań w Polsce i za granicą................................................................ 137 Radosław Jakubczyk – William Morris a literatura staroislandzka ....................... 151 RECENZJE I PRZEGLĄDY Helena Markowska – Z (pre)historii teorii.......................................... 163 Agnieszka Łaszczuk – Wprowadzenie do ekokrytyki ................................. 166 Marcin Mazurek – Ciało i filozofia ............................................... 170 E:\teksty\2017_teksty\PH_4_2016\Praca\PH_4_2016_korekta_dwa.wpd CONTENTS Paulina Urbańska, Tomasz Wójcik – Some Words of Introduction . ....................... 7 Paweł Dybel – “All the Accused Are Beautiful...”. Antinomies of Experiencing Law in Franz Kafka’s Prose ............................................................. 9 Karol Sauerland – Adorno’s Reflection on Franz Kafka................................. 23 Marcin Czardybon – “To Exist Means to Belong”. Jacob Taubes Reads Kafka ............... 31 Daniel Kalinowski – The Message from the East. Oriental Motifs in Franz Kafka’s Works . ... 43 Monika Tokarzewska – Kafka and China............................................. 57 Andrzej Stanisław Kowalczyk – Kafka and Felice. Epistolary Romance..................... 71 Łukasz Musiał – The Trial – What Is New?........................................... 83 Barbara Surowska – Twisting and Turning of Language as Kafka’s Method in the Short Story Country Doctor ........................................................... 95 Małgorzata Klentak-Zabłocka – Family Games Inside: The Married Couple Against the Earlier Works by Franz Kafka.................................................... 103 Piotr Roguski – A Sleepless Night. Peculiarities of The Judgement by Franz Kafka.......... 113 Błażej Popławski – Laws Written in Blood, Not Ink. Interpretation of In the Penal Colony by Franz Kafka ......................................................... 119 Paulina Urbańska, Tomasz Wójcik – “Kafkaesque Situation” – The Project of a Definition . 133 DISCUSSIONS AND POLEMICS Emilia Kolinko – Only Diaries. Women’s Diary Writing as a Subject of Studies in Poland and Abroad ............................................................ 137 Radosław Jakubczyk – William Morris and Old Norse-Icelandic Literature................ 151 REVIEWS AND NOTICES Helena Markowska – From the (Pre)History of Theory................................ 163 Agnieszka Łaszczuk – Introduction to Ecocriticism .................................. 166 Marcin Mazurek – Body and Philosophy ........................................... 170 E:\teksty\2017_teksty\PH_4_2016\Praca\PH_4_2016_korekta_dwa.wpd PRZEGLĄD HUMANISTYCZNY 4, 2016 KILKA SŁÓW WPROWADZENIA Na lata 2015–2016 przypada setna rocznica książkowego wydania kanonicz- nych opowiadań Franza Kafki: Przemiany i Wyroku. Dziś – po upływie wieku – oba tytuły nabrały znaczenia symbolicznego. Można je bowiem uznać za szczególną metaforę sytuacji duchowej całego minionego stulecia. W tytule Wyrok streszcza- łyby się jego historyczne i moralne katastrofy, w tytule Przemiana – zmiany nazna- czające kondycję jednostki i kultury. Opowiadania te – podobnie jak cała twórczość praskiego pisarza – pozostają pewnym równocześnie inicjacyjnym i węzłowym punktem wieku XX. Ale też sama ta twórczość stanowi węzeł, który można opisać słowami patrona polskiego przekładu Procesu – Brunona Schulza (z listu otwartego do Stanisława Ignacego Witkiewicza): [...] sztuka nie rozwiązuje [...] sekretu do końca. Pozostaje on nierozwikłany. Węzeł, na który dusza została zasupłana, nie jest fałszywym węzłem, rozchodzącym się za pociągnięciem końca. Przeciwnie, coraz ciaśniej się zwęźla. Manipulujemy przy nim, śledzimy bieg nici, szukamy końca i z tych manipulacji powstaje sztuka. I jeszcze jedna uwaga innego polskiego pisarza. Tadeusz Różewicz – autor, który w literaturze polskiej podjął najpoważniejszy dialog z twórcą Głodomora – wyznał w Post factum do późnego poematu przerwana