ARCHEOLOGISCHE OPGRAVING TIELEN GIERLEBAAN (prov. ANTWERPEN) BASISRAPPORT Auteur: Bert MESTDAGH Redactie: Tina BRUYNINCKX Monument Vandekerckhove nv Afdeling Archeologie Oostrozebekestraat 54 Rapport 2017/04 8770 INGELMUNSTER Afbeelding op schutblad: Algemeen zicht op de site. ARCHEOLOGISCHE OPGRAVING TIELEN GIERLEBAAN 2 BASISRAPPORT ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------- 0. ADMINISTRATIEVE GEGEVENS Opgraving Prospectie Vergunningsnummer: 2014/089 Datum aanvraag: 25/04/2014 Naam aanvrager: MESTDAGH Bert Naam site: Kasterlee, Gierlebaan Naam aanvrager metaaldetectie: MESTDAGH Bert Vergunningsnummer metaaldetectie: 2014/089 (2) Opdrachtgever: Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen (IOK) Antwerpseweg 1 2440 Geel Uitvoerder: Monument Vandekerckhove nv Oostrozebekestraat 54 8770 Ingelmunster Bevoegde Vlaamse overheid: Leendert van der Meij (erfgoedconsulent, Onroerend Erfgoed Antwerpen) Bevoegde Intergemeentelijke Archeologische Dienst: Stephan Delaruelle (Archeologische dienst Antwerpse Kempen - AdAK) Projectleider: Bert Acke Leidinggevend archeoloog: Bert Mestdagh Archeologisch team: Nathalie Baeyens, Bart Bot, Nele Eggermont, Bert Heyvaert, Raf Trommelmans, Lisa Van Ransbeeck, Gwendy Wyns, Werner Wyns Plannen: Raf Trommelmans, Bert Mestdagh Materiaaltekeningen: Bert Mestdagh Start veldwerk: 12/03/2014 Einde veldwerk: 04/04/2014 Wcdv455555Wetenschappelijke begeleiding: Stephan Delaruelle (Archeologische dienst Antwerpse Kempen - AdAK) Projectcode: TIGI14 Provincie: Antwerpen Gemeente: Kasterlee Deelgemeente: Tielen Plaats: Gierlebaan Lambertcoördinaten: zie plannen in bijlage Kadastrale gegevens: Kasterlee, Afdeling 3, Sectie C, Percelen 46 (partim), 48, 277 (partim), 80A, 81B, 83B en 85G Beheer opgravingsdata: Monument Vandekerckhove nv Oostrozebekestraat 54 8770 Ingelmunster Beheer vondsten: Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen (IOK) Antwerpseweg 1 2440 Geel Titel: Archeologische opgraving Tielen Gierlebaan (prov. Antwerpen). Basisrapport. Rapportnummer: 2017/04 Contact: [email protected]; T: +32 51 31 60 80 © Monument Vandekerckhove nv, Oostrozebekestraat 54, 8770 Ingelmunster. Figuren: Monument Vandekerckhove nv, tenzij anders vermeld. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming van de uitgever. ARCHEOLOGISCHE OPGRAVING TIELEN GIERLEBAAN 3 BASISRAPPORT ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------- 1. INHOUDSTAFEL 0. ADMINISTRATIEVE GEGEVENS ................................................................................................ 2 1. INHOUDSTAFEL ............................................................................................................................ 3 2. INLEIDING ....................................................................................................................................... 5 3. BESCHRIJVING VAN DE VINDPLAATS .................................................................................... 7 3.1. GEOGRAFISCHE EN TOPOGRAFISCHE SITUERING.................................................................................... 7 3.2. GEOLOGISCHE EN BODEMKUNDIGE SITUERING ................................................................................... 10 4. HISTORISCHE EN ARCHEOLOGISCHE VOORKENNIS ...................................................... 11 4.1. HISTORISCHE INFORMATIE ................................................................................................................... 11 4.2. ARCHEOLOGISCHE INFORMATIE ........................................................................................................... 15 5. ONDERZOEKSMETHODE ......................................................................................................... 27 5.1. ALGEMEEN.............................................................................................................................................. 27 5.1.1. Vraagstelling ......................................................................................................................................27 5.1.2. Randvoorwaarden ...........................................................................................................................28 5.1.3. Raadpleging specialisten ..............................................................................................................29 5.1.4. Motivatie voor selectie van het materiaal en staalname ................................................30 5.2. BESCHRIJVING ........................................................................................................................................ 31 5.2.1. Voorbereiding ....................................................................................................................................31 5.2.2. Veldwerk ..............................................................................................................................................31 5.2.3. Vondstverwerking en rapportage .............................................................................................33 6. BESCHRIJVING VAN DE AANGETROFFEN SPOREN, STRUCTUREN EN VONDSTEN .............................................................................................................................................................. 35 6.1. STRATIGRAFIE ........................................................................................................................................ 35 6.2. BESCHRIJVING ........................................................................................................................................ 37 6.2.1. Algemeen .............................................................................................................................................37 6.2.2. Steentijd ...............................................................................................................................................37 6.2.2.1. Sporen en structuren ...................................................................................................... 37 6.2.2.2. Vondsten ............................................................................................................................. 37 6.2.2.3. Interpretatie....................................................................................................................... 38 6.2.3. IJzertijd .................................................................................................................................................39 6.2.3.1. Sporen en structuren ...................................................................................................... 39 6.2.3.1.1. Paalsporen, kuilen en greppels........................................................................... 39 6.2.2.1.2. Gebouwen en bijgebouwen .................................................................................. 41 6.2.2.1.3. Waterkuil? .................................................................................................................. 52 6.2.3.2. Vondsten ............................................................................................................................. 54 6.2.3.2.1. Standgreppelgebouw.............................................................................................. 54 6.2.3.2.2. De spiekercluster ..................................................................................................... 58 ARCHEOLOGISCHE OPGRAVING TIELEN GIERLEBAAN 4 BASISRAPPORT ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- ----------- 6.2.3.2.3. Kuilen S997 en S999 ............................................................................................... 60 6.2.3.3. Interpretaties, chronologieën en referenties ........................................................ 62 6.2.4. Volle en/of late middeleeuwen ...................................................................................................74 6.2.4.1. Sporen en structuren ...................................................................................................... 74 6.2.4.1.1. Paalsporen en kuilen .............................................................................................. 74 6.2.4.1.2. Waterkuilen, -putten en grachten ..................................................................... 76 6.2.4.1.3. Gebouwen en structuren ...................................................................................... 86 6.2.4.2. Vondsten en stalen .......................................................................................................... 95 6.2.4.2.1. Ceramiek, metaal en organisch materiaal ..................................................... 95 6.2.4.2.2. Natuurwetenschappelijk onderzoek ..............................................................107 6.2.4.3 Chronologieën, referenties en interpretaties ......................................................107 6.2.5. Postmiddeleeuwse/recente periode ...................................................................................... 116 6.2.5.1. Sporen en structuren ....................................................................................................116