LOL.410.003.08.2017 P/17/087 WYSTĄPIENIE POKONTROLNE I. Dane identyfikacyjne kontroli Numer i tytuł kontroli P/1 P/17 /087 „Budowa i utrzymanie dróg lokalnych w województwie warmińsko – mazurskim. Jednostka Na jwyższa Izba Kontroli przeprowadzająca Delegatura w Olsztynie kontrolę Kontroler Rafał Dmytrenko , specjalista kontroli państwowej , upoważnienie do kontroli nr LOL/47/2017 z dnia 10.04.2017 r. (dowód: akta kontroli str. 1-2) Jednostka Ur Urzą d Gminy w Kurzętniku, ul. Grunwaldzka 39, 13 -306 Kurzętnik , zwany dalej kontrolowana „Urzędem” lub „Gminą” Kierownik jednostki W Wo jciech Dereszewski – Wójt Gminy Kurzętnik (dalej: „W ójt”) kontrolowanej II. Ocena kontrolowanej działalności 1 Ocena ogólna Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie, mimo stwierdzonych nieprawidłowości , działalność Gminy w badanym zakresie w latach 2014-2017 (do zakończenia kontroli). Uzasadnienie Podstawą pozytywnej oceny jest w szczególności: oceny ogólnej - prawidłowe przeprowadzenie zadań inwestycyjnych dotyczących przebudowy dróg gminnych, które przyczyniły się do poprawy funkcjonowania transportu oraz bezpieczeństwa ruchu drogowego, - wybór wykonawców zadań inwestycyjnych z zachowaniem zasad określonych w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych 2 (dalej: „Pzp”), tj. uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców, - rozliczenie zadań z wykonawcami zgodnie z postanowieniami zawartych umów, - przeprowadzenie rocznych i pięcioletnich kontroli stanu technicznego dróg gminnych, wymaganych postanowieniami art. 62 ust. 1 pkt 1i 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane 3 (dalej: „Prawo budowlane”), a także okresowych kontroli ich stanu zgodnie z wymogami art. 20 pkt 10 ustawy z dnia 21 marca 1985 r o drogach publicznych (dalej: „ustawa o drogach”) , - posiadanie zatwierdzonych projektów organizacji ruchu dla wszystkich zarządzanych dróg oraz dokonywanie bieżącego nadzoru nad stanem oznakowania, - terminowe sporządzanie oraz przekazywanie do Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad rocznych informacji o sieci dróg gminnych. Stwierdzone natomiast nieprawidłowości polegały na: - nieopracowaniu projektów planów rozwoju sieci drogowej i projektów planów finansowania budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg oraz drogowych obiektów inżynierskich, wymaganych art. 20 pkt 1 i 2 ustawy o drogach, 1 Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości, negatywna. 2 Dz. U. z 2015 r. poz. 2164, ze zm. 3 Dz. U. z 2016 r. poz. 290, ze zm. 2 - ustawienia 30 pionowych znaków drogowych na wysokości niższej od określonej w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach 4, - braku czterech pionowych znaków na dwóch odcinkach dróg gminnych, przewidzianych w zatwierdzonych projektach organizacji ruchu. III. Opis ustalonego stanu faktycznego 1. Planowanie i realizacja przedsięwzięć inwestycyjnych na drogach lokalnych oraz ich wpływ na poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków transportowych Opis stanu 1.1 Wójt jako zarządca dróg gminnych, administrował w 2014 r. drogami o długości faktycznego 90,84 km, z czego 51% stanowiły drogi utwardzone. W 2015 r. długość gminnej sieci drogowej wzrosła do 94,58 km (58% utwardzonych), zaś w 2016 r. – do 100,33 km (57%). (dowód: akta kontroli str. 3-21) 1.2. Planowane do realizacji w Gminie zadania inwestycyjne wraz z szacunkami kosztów ich wykonania zostały uwzględnione w opracowanym Wieloletnim Programie Inwestycyjnym na lata 2014-2016, przyjętym uchwałą Rady Gminy z 26 czerwca 2013 r. Wskazano w nim również wysokość nakładów na realizację zadań inwestycyjnych dotyczących dróg gminnych ustaloną na podstawie kosztorysów inwestorskich. I tak w 2014 r. przewidziano budowę dróg Tereszewo-Lipowiec oraz Mikołajki-Nowy Dwór o wartości 2,0 mln zł, w 2015 r. odpowiednio drogi Kurzętnik- Marzęcice (1,5 mln zł), a w 2016 r. budowę drogi Kurzętnik-Nielbark (7,0 mln zł). Ustalone Do czasu zakończenia kontroli NIK, Wójt nie opracował, wymaganych art. 20 pkt 1 nieprawidłowości i pkt 2 ustawy o drogach, projektów: planów rozwoju sieci drogowej i planów finansowania budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg oraz drogowych obiektów inżynierskich. Wójt wyjaśnił, że po uchwaleniu projektu budżetu przez Radę Gminy, zarządzeniem informuje o ostatecznych kwotach dochodów i wydatków na dany rok budżetowy z podziałem na zgłoszone zadania przez pracowników, radnych, sołtysów i mieszkańców Gminy w zakresie finansowania budowy, przebudowy, remontów dróg lokalnych z podziałem na finansowanie własne zewnętrzne. Zdaniem NIK jednak, ww. plany rozwoju sieci drogowej oraz plany ich finansowania powinny przedstawiać główne zamierzenia inwestycyjne związane z budową i przebudową dróg lokalnych o charakterze wieloletnim ze wskazaniem czasu realizacji zadań i określeniem szacunkowej ich wartości. Wprawdzie zadania inwestycyjne zostały wskazane w Wieloletnim Programie Inwestycyjnym, jednak należy zauważyć, że zgodnie z ustawą o drogach publicznych, są to zadania przypisane zarządcy dróg, którym w przypadku dróg gminnych jest Wójt. (dowód: akta kontroli str. 22-115) Opis stanu 1.3 W celu realizacji wspólnych przedsięwzięć drogowych Gmina zawarła umowy faktycznego partnerskie z: • Powiatem Nowomiejskim, tj. w 2013 na udzielenie pomocy finansowej przy przebudowie drogi gminnej Tereszewo – Lipowiec – II etap w kwocie 192,0 tys. zł oraz w 2014 r. przy przebudowie dróg gminnych Wielkie Bałówki – Marzęcice oraz Wawrowice – Wielka Osówka na kwotę 258,0 tys. zł; 4 Dz. U. Nr 220, poz. 2181, ze zm. 3 • Gminą Nowe Miasto Lubawskie w 2016 r. na realizację zadania polegającego na przebudowie ul. Kurzej w ciągu drogi gminnej Kurzętnik – Kurzętnik droga powiatowa nr 1323N – etap I; wysokość dotacji od Gminy Nowe Miasto Lubawskie wyniosła 900,0 tys. zł. Udział ww. Powiatu oraz Gminy przy realizacji wymienionych inwestycji drogowych dotyczył wyłącznie udzielenia pomocy finansowej. W przypadku ww. przedsięwzięć nie ustalono tzw. lidera projektu. (dowód: akta kontroli str. 116-120) 1.4. Zadania z zakresu zarządzania siecią dróg gminnych, w tym nadzoru nad ich utrzymaniem, a także budowy, modernizacji i ich utrzymania przypisane zostały do Referatu Inwestycji i Rozwoju Urzędu 5. Zadaniami w tym zakresie zajmowały się dwie osoby zatrudnione w ww. Referacie, które posiadały wykształcenie wyższe administracyjne. Jedna z nich uczestniczyła także w szkoleniach z zakresu m.in. nowelizacji ustawy o drogach publicznych, tworzenia dokumentów ewidencyjnych w sprawach ewidencji dróg i mostów, wydawania zezwoleń na zajęcie pasa drogowego i zjazdów z dróg oraz pobierania opłat i kar pieniężnych. (dowód: akta kontroli str.121-134) 1.5. W latach 2014-2016 Gmina w wyniku rozstrzygnięcia przeprowadzonych postępowań o udzielenie zamówienia publicznego zrealizowała następujące zadania inwestycyjne: • przebudowę drogi gminnej Wawrowice - Wielka Osówka - Wielkie Bałówki - etap I odcinek od 0+828 km do 1+828 km (podpisanie umowy z wykonawcą miało miejsce 23.09.2014 r.) o wartości 675,8 tys. zł, w tym dofinansowanie z FOGR 6 wyniosło 80,0 tys. zł, • uzbrojenie terenów w miejscowości Nielbark i Kurzętnik poprzez budowę dróg, sieci wodociągowej i kanalizacyjnej (podpisanie umowy 17.06.2014 r.) o wartości 12.318,3 tys. zł, w tym dofinansowanie z POIG 7 - 10.470,6 tys. zł, • przebudowę dróg gminnych: Tereszewo - Lipowiec etap II Mikołajki - Nowy Dwór etap II (podpisanie umowy 26.02.2014 r.) o wartości 2.496,1 tys. zł, w tym dofinansowanie z NPPDL 8 na kwotę 1.248,1 tys. zł, • przebudowę ul. Kurzej w ciągu drogi gminnej Kurzętnik - Kurzętnik droga powiatowa nr 1323N - etap I (podpisanie umowy 12.02.2015 r.) o wartości 2.241,1 tys. zł, w tym dofinansowanie z PRGiPID 9 - 1.120,6 tys. zł, • przebudowę drogi gminnej Krzemieniewo - Gwiździny (podpisanie umowy 11.06.2015 r.) o wartości 240,6 tys. zł, w tym dofinansowanie z FOGR na kwotę 90,0 tys. zł, • przebudowę dróg gminnych: Wielkie Bałówki - Marzęcice oraz Wawrowice - Wielka Osówka etap II (podpisanie umowy 19.03.2015 r.) o wartości 2.855,1 tys. zł, w tym dofinansowanie z NPPDL na kwotę 1.427,5 tys. zł, • przebudowę drogi gminnej Kurzętnik - Marzęcice wraz z przebudową ul. Południowej i Poprzecznej (podpisanie umowy 06.09.2016 r.) o wartości 2.849,9 tys. zł, w tym dofinansowanie z PROW 10 na kwotę 1.813,4 tys. zł (w trakcie kontroli inwestycja znajdowała się w trakcie realizacji), 5 Zwany dalej „IRG”. 6 Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych. 7 Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka. 8 Narodowy Program Przebudowy Dróg Lokalnych. 9 Program Rozwoju Gminnej i Powiatowej Infrastruktury Drogowej. 10 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich. 4 • przebudowę drogi Krzemieniewo - Romanowo (umowa z 11.08.2016 r.) o wartości 285,7 tys. zł, w tym dofinansowanie z FOGR na kwotę 90,0 tys. zł, • przebudowę drogi gminnej Kurzętnik - Krzemieniewo (umowa z 06.09.2016 r.) o wartości 467,1 tys. zł, w tym dofinansowanie z PROW na kwotę 297,2 tys. zł. W okresie objętym kontrolą Gmina nie otrzymała środków finansowych z Lasów Państwowych na realizację zadań związanych z remontami dróg, zniszczonych w wyniku transportu drewna z lasu. (dowód: akta kontroli str. 135-138,978-999) 1.6. Do analizy realizacji przez Gminę zadań inwestycyjnych z zakresu przebudowy dróg gminnych wybrano pięć zadań inwestycyjnych o najwyższej wartości, dofinansowanych ze środków zewnętrznych, tj.: − „Przebudowę dróg