Küreselleþme ve Anadolu Kentleri Sayý 8 Ocak 2013 Küreselleþme ve ANADOLU KENTLERÝ 8 Anadolu Kentleri ISSN 1307-9905 9 771307 990004 0 8> Küreselleşme ve Anadolu Kentleri Sayı 8 • Ocak 2013 Journal of Urban Studies Sayı Issue 8 ● Ocak January 2013 ISSN: 1307-9905 Sahibi ve Yazı İşleri Müdürü Owner and General Director ADAMOR Araştırma Danışmanlık Medya Ltd. Şti. adına Emir Osmanoğlu Editörler Editors* Mustafa Altunoğlu ● Zafer Çelik ● Orçun İmga Sayı Editörü Issue Editor: Doç. Dr. Tahire Erman Hakem ve Danışma Kurulu Advisory Board* Ahmet Kemal Bayram (Doç. Dr., Afyon Kocatepe Üniversitesi), L. Funda Şenol Cantek (Doç. Dr., Ankara Üniversitesi), Tayfun Çınar (Doç. Dr., Ankara Üniversitesi), Şebnem Gökçen Dündar (Doç. Dr., Dokuz Eylül Üniversitesi), H. İbrahim Düzenli (Yrd. Doç. Dr., Mardin Artuklu Üniversitesi), Tahire Erman (Doç. Dr., Bilkent Üniversitesi), Şerife Geniş (Doç. Dr., Adnan Menderes Üniversitesi), Kemal Görmez (Prof. Dr., Gazi Üniversitesi), İlhan Kaya (Doç. Dr., Dicle Üniversitesi), Hakan Kaynar (Yrd. Doç. Dr., Hacettepe Üniversitesi), Ruşen Keleş (Prof. Dr., Ankara Üniversitesi), Mehmet Ali Kılıçbay (Dr.), Göktuğ Morçöl (Doç. Dr., The Pennsylvania State University), Tuncay Önder (Yrd. Doç. Dr., Gazi Üniversitesi), Metin Sözen (Prof. Dr., Çekül Vakfı Başkanı), Yusuf Şahin (Prof. Dr., Aksaray Üniversitesi), H. Tarık Şengül (Doç. Dr., ODTÜ), İlhan Tekeli (Prof. Dr., ODTÜ), Korkut Tuna (Prof. Dr., İstanbul Üniversitesi), Mehmet Tunçer (Prof. Dr., Abant İzzet Baysal Üniversitesi) Yayın Danışmanı Publishing Consultant M. Ali Erdem * Soyadına göre alfabetik sırada In alphabetical order Abonelik Reklam ve Halkla İlişkiler Yıllık: 30 TL Bekir Ateş Kurumsal Yıllık: 50 TL [email protected] Yapı Kredi Bankası Kızılay Şubesi: IBAN:TR61 0006 7010 0000 0083 7963 30 İletişim Correspondence Yayıncı Kuruluş Publisher Nasuh Akar Mahallesi 1401. Sok. 11/2 Balgat/ANKARA Tel: 0312 285 53 59 / Faks: 0312 285 53 99 Web: www.idealkentdergisi.com Kent Araştırmaları Merkezi E-posta: [email protected] www.adamor.com.tr Yayın Türü Dört Aylık, Yerel Süreli Yayın Baskı Ocak 2013 idealkent, yılda üç sayı yayınlanan ulusal hakemli bir dergidir. Yayımlanan yazıların sorumluluğu yazarına aittir. © Yayımlanan yazıların telif hakları idealkent’e aittir, yayıncının izni alınmadan yazıların tümü, bir kısmı ya da bölümleri çoğaltılamaz, basılamaz, yayımlanamaz. Küreselleşme ve Anadolu Kentleri Sayı 8, Ocak 2013 İçindekiler Takdim 5 Tahire Erman Makaleler 16 Mustafa Kemal Bayırbağ Local Entrepreneurialism and State Rescaling in Turkey 50 Tahire Erman Küresel ve Yerel Dinamikler Altında ‘Anadolu Kaplanı’ Kentleri 74 Ayşe Nur Şenel City Museums and Globalization 86 Hayat Zengin - Gökçen Kılınç Ürkmez Yaratıcılık, Yaratıcı Stratejiler ve Anadolu Kentleri: Kayseri Üzerinden bir Değerlendirme 112 Reyhan Varlı-Görk Branded or Scarred: Antalya’s Representation in the Global Market 150 Sevin Aksoylu Kentin Pazarlama ve Markalaşmasına Yönelik Eylemlerin Turizme Etkilerinin Eskişehir Örneğinde İncelenmesi 170 Özgür Sarı Kent Markalamasında Konya ve Mevlana Örneği 180 Çiğdem Varol - Tanyel Eceral Denizli Tekstil Sanayi: Yerel Kalkınmada Bir Başarı Hikâyesi mi? 200 Pınar Savaş Yavuzçehre Küreselleşmenin Artan Etkisinde Denizli 228 Sebla Arın Bursa’da 1960 Sonrası Kentsel Dönüşüm: Emek ve Akpınar Mahalleleri Örneği 250 Abdullah Topçuoğlu - Gamze Aksan Yardımlaşma ve Dayanışma Ağlarını Bir Kent Yoksulluğu Örneği Üzerinden Okumak: Konya 270 Murat Sezik Neo-Liberal Belediyecilik ve Malatya Belediyesi Örneği Globalization and Anatolian Cities Issue 8, January 2013 Contents Editorial 5 Tahire Erman Articles 16 Mustafa Kemal Bayırbağ Local Entrepreneurialism and State Rescaling in Turkey 50 Tahire Erman ‘Anatolian Tiger’ Cities under Global and Local Dynamics 74 Ayşe Nur Şenel City Museums and Globalization 86 Hayat Zengin - Gökçen Kılınç Ürkmez Creativity, Creative Strategies and Anatolian Cities: The Case of Kayseri 112 Reyhan Varlı-Görk Branded or Scarred: Antalya’s Representation in the Global Market 150 Sevin Aksoylu The Effects of the City Marketing and Branding Activities on Tourism: The Case of Eskişehir 170 Özgür Sarı The Case of Konya and Mawlana in City Branding 180 Çiğdem Varol - Tanyel Eceral Denizli Textile Industry: Is It a Success Story in Local Development? 200 Pınar Savaş Yavuzçehre Increasing Influences of Globalization in Denizli 228 Sebla Arın The Urban Transformation in Bursa After 1960: The Emek and Akpınar Cases 250 Abdullah Topçuoğlu - Gamze Aksan Understanding Solidarity Networks in the Context of Urban Poverty: The Case of Konya 270 Murat Sezik Neo-Liberal Municipality and the Case of Malatya Municipality Takdim İdealkent’in bu sayısı Anadolu kentleri üzerinedir; hedef, Anadolu kent- lerinin değişen yüzünü göstermektir. Kafamızdaki ‘taşra Anadolu kenti’ durumu birtakım Anadolu kentleri için geçmişte kalmıştır ve araştırma- larla bunu ortaya koymak önemlidir. Türkiye’de kent çalışmalarında genel odak, büyük kentler ve özellikle İstanbul olmaktadır. 1980 sonrası ekonominin liberalleşmesi ve küreselleşmesi ve bunun bir sonucu olarak kentlerin yeniden yapılandırılması akademik ilgiyi kentlere çekmektedir. Neoliberal etkiler altında oluşan bu olgu, sermayenin kent mekânı üze- rinden kendini yeniden üretmesini sağlayan büyük ölçekli kentsel dönü- şüm projeleri, üst ve orta gelir gruplarının rüyası olarak sunulan ve kent arazisinin daha bol ve ucuz olduğu kent çeperindeki güvenlikli siteler, çok lüks ve ayrıcalıklı/ayırıcı ‘butik’ projeler ve kent merkezine üst sınıf- ları çekme ve ‘uygun olmayan’ gruplardan ‘arındırma’ sonucu ortaya çıkan soylulaştırma projeleri ile kent mekânlarında kendini göstermek- tedir. Ayrıca, kentleri üretim mekânları yerine tüketim ve eğlence me- kânları hâline dönüştürme eğilimi içinde alışveriş merkezleri (AVM) inşa edilmekte, eski fabrikalar müzelere, kültür merkezlerine, sanat galerile- rine dönüştürülmektedir. Bu süreçte küreselleşmenin etkileri ön planda- dır. Peki, 1970 sonlarından itibaren küresel ekonominin yeniden yapılan- ması ile üretimin kapitalist sistemin merkez ülkelerinden çeper ülkeleri- ne taşınması ve buna paralel olarak ‘yerel’in yeni ekonomik güç ve rol kazanması sonucu birtakım Anadolu kentlerinde oluşan sermaye biriki- mi, bu kentlerde ne gibi değişikliklere yol açmaktadır? Büyük kentlerde görülen sermaye ve orta sınıf odaklı dönüşüm bu kentlerde tezahür et- mekte midir? Cevap evetse, ne düzeyde ve ne biçimlerde yer almakta- dır? İdealkent’in bu sayısında bu sorulara cevap aranmaktadır. Konu böyle tanımlanınca bazı Anadolu kentleri bu sayının çerçevesi dışında kalmaktadır. Ama bu demek değildir ki bu kentler çalışılmaya değer değildir. Van da, Kars da, Tunceli de, Sivas da, Adıyaman da, Samsun da araştırmalara konu edilmelidir. Farklı bir kuramsal çerçeve içinde ele alınması gereken bu kentlerimiz, diğer bir İdealkent sayısının konusu olacaktır. Bu sayıda önce ‘Anadolu kaplanı’ kentlerinin ortaya çıkışını anlama- ya yönelik bir makale yer almaktadır. Mustafa Kemal Bayırbağ ‚Entrepreneurialism and State Rescaling in Turkey‛ (‚Türkiye’de Yerel Girişimcilik ve Devletin Yeniden Ölçeklenmesi‛) makalesinde Gaziantep kenti üzerinden ‘Anadolu kaplanı’ kentlerinin oluşmasında yerel giri- şimcilerin izlediği siyasal stratejilerin nasıl bir rol oynadığını göstermek- tedir. Yazarın argümanı, birtakım Anadolu kentlerinde sermaye biriki- minin oluşmasının ekonomik liberalleşmenin doğal bir sonucu olmadığı, merkezin zayıflayarak yerelin kendini yaratması imkânını yakalaması ve İslâm’ın gelişen Anadolu ekonomisinde rol oynaması ile sermaye biri- kiminin Anadolu’ya kayması fikrinin bu gelişmeleri açıklamakta yetersiz kaldığı yönündedir. Dr. Bayırbağ araştırmasında, yerel sermayenin tem- silcileri olan örgütlerin *Gaziantep Ticaret Odası (GTO), Gaziantep Sana- yi Odası (GSO), Gaziantep Genç İşadamları Derneği (GAGİAD)] neoliberal sistemin temel taşı olan girişimcilik anlayışını siyasal alanda 6 nasıl hayata geçirdiklerini ele almaktadır. Çalışma, kentin iktisadi geliş- mesine destek sağlamak amacıyla bu örgütlerin, farklı mekânsal ölçek- lerde faaliyet gösteren kamu kurumlarının izlediği politikaları etkileye- bilmek için geliştirdiği stratejileri incelemektedir. Yerel sanayi ve ticaret örgütlerinin bölgesel, ulusal ve uluslarası düzeylerde kentlerinin pro- mosyonunu yaparak yerel kuruluşların güvenilir, dolayısıyla ‘iş yapıla- bilir’ olduğu imajını yaratmaları ve böylece kente uluslararası sermayeyi çekmeleri ve yeni iş ortaklıkları içine girmeleri, kentin iktisadi gelişimi için önemli bir faktör olarak ortaya çıkmaktadır. Bu sayıdaki diğer makaleler, bir makale dışında, çeşitli ‘Anadolu kap- lanı’ kentlerine odaklanmaktadır. Bu gruptaki ‚Küresel ve Yerel Dina- mikler Altında ‘Anadolu Kaplanı’ Kentleri‛ başlıklı ilk makalede Dr. Tahire Erman, Gaziantep, Denizli, Kayseri, Konya, Çorum ve Malatya üzerinden kentsel dönüşümlere bakmakta, sermaye birikiminin bu kent- leri nasıl değiştirdiğini genel hatlarıyla göstermeyi hedeflemektedir. Bu kentlerde de AVM’ler, güvenlikli siteler vardır; zenginleşen kentliler toplumsal statü göstergesi olarak bu mekânlarda varlık göstermektedir- ler. Öte yandan, bu kentlerde yoksulların yaşadıkları mahalleler de var- dır ve buralara belediye-TOKİ işbirliği çerçevesinde uygulanan kentsel dönüşüm projeleri ile müdahale edilmektedir; böylece çoğunlukla iş umudu ile bu kentlere göç etmiş olan kent yoksullarının evleri yıkılmak- ta, büyük kentlerdeki kentsel dönüşüm projelerinde ortaya çıkan sorun- lar buralarda da kendini göstermektedir. Bu kentlerde, büyük kentlerden