ROCZNIK INSTYTUTU NAUK POLITYCZNYCH UNIWERSYTETU KAZIMIERZA WIELKIEGO W BYDGOSZCZY Świat Idei i Polityki TOM 15 RADA NAUKOWA / SCIENTIFIC BOARD: Peter Čajka (Słowacja), Harald Borgebund (Norwegia), Raquel Ojeda García (Hiszpania), Ewa Maj (Polska), Magdalena Musiał-Karg (Polska), Olga Nesterchuk (Rosja), Michał Tomczyk (Szwajcaria), Lerna Yanik (Turcja) REDAKCJA / EDITORIAL BOARD: REDAKTOR NACZELNY / EDITOR-IN-CHIEF Jan Waskan SEKRETARZ REDAKCJI / ASSISTANT TO THE EDITOR Alina Kaszkur ZASTĘPCA SEKRETARZA REDAKCJI / DEPUTY ASSISTANT TO THE EDITOR Artur Laska CZŁONEK / MEMBER Michał Kosman, Paweł Malendowicz REDAKTORZY JĘZYKOWI / LINGUISTIC EDITORS Nartsiss Shukuralieva, Maria Ewa Szatlach REDAKTOR STATYSTYCZNY / STATISTICS EDITOR Mirosław Geise REDAKTORZY TEMATYCZNI / THEMATIC EDITORS: Teoria polityki – Adam Gwiazda; Metodologia – Filip Pierzchalski; Myśl polityczna – Andrzej Wojtas; Systemy polityczne – Izabela Kapsa; Socjologia polityki i komunikowanie społeczne – Janusz Golinowski; Polityka społeczno- -gospodarcza – Maria Ewa Szatlach; Najnowsza historia polityczna – Tadeusz Wolsza; Międzynarodowe stosunki polityczne – Donat Mierzejewski; Polityka narodowościowa – Kamila Sierzputowska; Integracja europejska – Łukasz Jureńczyk; Bezpieczeństwo – Sławomir Sadowski; Ruchy polityczne – Paweł Malendowicz; Filozofi a zrównoważonego rozwoju – Andrzej Papuziński; Administracja publiczna – Tomasz Kuczur; Nauki prawne – Marcin Jastrzębski Wersja papierowa czasopisma jest wersją pierwotną Redaktor prowadzący tomu Szymon Gumienik Redaktor techniczny Iwona Banasiak Projekt okładki Redakcja, Krzysztof Galus Korekta Zespół Współpraca wydawnicza Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy i Wydawnictwa Adam Marszałek © Copyright by Wydawnictwo Adam Marszałek Toruń 2016 ISSN 1643–8442 Wydawnictwo prowadzi sprzedaż wysyłkową: tel./fax 56 648 50 70, [email protected] Wydawnictwo Adam Marszałek, ul. Lubicka 44, 87-100 Toruń tel./fax 56 648 50 70; tel. 56 660 81 60, 56 664 22 35 e-mail: [email protected] www.marszalek.com.pl Drukarnia nr 1, ul. Lubicka 46, 87-100 Toruń, tel. 56 659 98 96 Spis treści STUDIA I ANALIZY Paweł Malendowicz: Nurty myśli politycznego marginesu. Sprzeczności i niedopowiedzenia ................................ 9 Łukasz Rozen: Aksjologiczne i ideowe fundamenty doktryn liberalnych wobec kwestii ekonomicznych ........................ 27 Andrzej Stoiński: Zmiany sensu pojęcia „sprawiedliwości społecznej” w perspektywie celów państwa socjalnego ........................ 51 Mikołaj Raczyński: Przyszłość przez przeszłość – rola historii w koncepcji patriotyzmu konstytucyjnego Jürgena Habermasa .... 66 Marcin Wałdoch: Bariery konsolidacji demokracji lokalnej: prezentyzm i recentywizm ....................................... 81 * * * Adam Gwiazda: Koniec specjalnych relacji Stanów Zjednoczonych z Arabią Saudyjską? ............................................ 96 Piotr Walewicz: Narracje na temat aneksji Krymu na łamach „Foreign Aff airs” w świetle teorii stosunków międzynarodowych ... 115 Maxim Enin: The change of the attitude of Ukrainians to Russia in the conditions of the anti-terrorism operation and humanitarian aid needs of population of Donbass region: the results of sociological researches ...................................................... 139 Maciej Górecki: Proces akcesyjny Chorwacji do Unii Europejskiej – implikacje dla dalszych rozszerzeń Wspólnoty .................... 165 4 Spis treści/Contents Seilbek Mussatayev, Assem Kaidarova, Maigul Mekebaeva: Problems and prospects of the Eurasian Economic Union: SWOT analysis ................................................. 194 * * * Adam Sokołowski: Kompetencje i zadania Prezesa Rady Ministrów i Rady Ministrów w ramach polityki bezpieczeństwa .............. 209 Magdalena Bierzyńska-Sudoł: Dyplomacja samorządowa jako innowacyjny instrument zarządzania regionem ................... 232 Marek Barszcz: Przeszłość prawa pracy a współczesna polityka rynku pracy w Polsce ........................................... 249 Marcin Skinder, Adam Sokołowski: Sytuacja polityki mieszkaniowej w województwie kujawsko-pomorskim ............. 263 Wojciech Trempała, Martyna Rajek, Agnieszka Pazderska: Aspiracje życiowe młodych Polaków w kontekście zmieniającej się rzeczywistości – raport z badań .................................. 287 Gulmira Abdiraiymova, Meruert Shnarbekova: Политические устремления казахстанской молодежи ...................... 312 * * * Hanna Wiczanowska: Prawa pamięci w kontekście art. 17 EKPC – prawo do negacjonizmu czy negacjonizm prawa pamięci? ......... 330 Paulina Zamęcka: Wyzwania okresu transformacji ustrojowej w Argentynie – niedokończony proces rozliczania się z tzw. brudną wojną ............................................ 349 Marek Szczutkowski: Sport i polityka. Wpływ konfl iktu w byłej Jugosławii na życie i karierę Drażena Petrovica ........... 371 Katarzyna Grabowska: Piętno casusu Kosowa ................... 396 Spis treści/Contents 5 Adrian Brona: Rocznice urodzin weteranów Komunistycznej Partii Chin w polityce wewnętrznej Chińskiej Republiki Ludowej ... 418 Anna Wójcik: Polityka historyczna jako forma budowy wizerunku Polski na arenie międzynarodowej ............................... 438 Magdalena Włodarczyk: Stosunki polsko-gruzińskie w latach 1918–1921 ..................................................... 452 Przemysław Waszak: Inkluzje spraw polityczno-społecznych i światopoglądowych w badaniach z zakresu historii sztuki średniowiecznej. Studia przypadku .............................. 477 * * * RECENZJE I SPRAWOZDANIA Michał Kosman (rec.): Łukasz Jureńczyk, Polska misja w Afganistanie. Wojsko polskie w operacji reagowania kryzysowego NATO ............................................. 495 Bartłomiej Secler: Sprawozdanie z Międzynarodowej Konferencji Naukowej z cyklu „Obrzeża polityki” (Poznań, 25 marca 2015 r.) ... 499 * * * Noty o autorach ................................................ 504 STUDIA I ANALIZY Świat Idei i Polityki Paweł Malendowicz Nurty myśli politycznego marginesu . Sprzeczności i niedopowiedzenia Streszczenie: Przedmiotem artykułu są marginalne nurty myśli poli- tycznej oraz ich sprzeczności i niedopowiedzenia. W artykule opisano następujące kierunki myśli politycznej: anarchizm, komunizm, nacjon- alizm, monarchizm, transhumanizm, prymitywizm, ruralizm, a także narodowy anarchizm, narodowy bolszewizm i słowianofi lstwo. Nurty te cechują się wewnętrznymi sprzecznościami i opozycyjnością wobec demokracji. Słowa kluczowe: myśl polityczna, radykalizm, anarchizm, komunizm, nacjonalizm, oksymoron, sprzeczności. Autorzy podręczników i opracowań naukowych z zakresu historii myśli politycznej zwykle poruszają w nich problematykę przemian i rozwoju krytycznych koncepcji świata i wizji jego przyszłości w uję- ciu chronologicznym, skupiając się jednocześnie na powszechnie uznanych myślicielach i szkołach myślowych. Opracowania z zakresu współczesnej myśli politycznej obejmują natomiast główne jej nurty albo ich autorzy szczegółowo analizują poszczególne zagadnienia związane z koncepcjami przyszłości, krytyką współczesności, czy też stosunkiem określonego myśliciela, publicysty, fi lozofa lub grupy politycznej do wybranych wydarzeń i problemów kształtujących historię. Takie podejście badawcze nie jest błędne. Pozwala bowiem realizować deskrypcyjną i eksplanacyjną funkcję nauki, a w oparciu 10 Paweł Malendowicz: Nurty myśli politycznego marginesu o nie – także funkcję prognostyczną. Jednakże poświęcanie się wy- łącznie badaniom myśli politycznej głównego nurtu jest obarczone „błędem niepamięci” o myśli z politycznego marginesu – niezna- czącej, bezpośrednio niewpływowej, powszechnie nieznanej, której propagatorzy i sympatycy stanowią nieliczne – w porównaniu do bazy społecznej nurtów głównego nurtu – grono osób, często her- metyczne i niepoznane. Tymczasem te nurty, nawet jeśli pozostają niewpływowe bezpośrednio, mogą przecież wpływać pośrednio na dominującą myśl polityczną i, co istotne, na sposoby myślenia o świe- cie, a zatem na jego ocenę i wizję oraz style życia. Wreszcie to, że nie są znaczącymi teraz, nie oznacza wcale, że nie będą znaczącymi w przyszłości. Zachowanie ciągłości badań nad nimi wydaje się za- tem konieczne predyktywnie, zwłaszcza że marginalne nurty myśli politycznej, podejmując radykalną krytykę demokracji, wpływać mogą na jej akcydentalistyczny wymiar i reformy w przyszłości. Przyczyn „słabości” wybranych nurtów myśli politycznej należy szukać w szerokiej przestrzeni społecznej, strukturze rozwoju cywili- zacyjnego ery globalizacji, nastawieniu na realizację schematu życia konsumpcyjnego i materialistycznego, hedonizmie społeczeństw Zachodu, naskórkowości przeżywania życia, płytkości edukacji i za- spokajaniu potrzeb poprzez wrażenia (fi kcję) wymieniane na rynku jak towar, a nie wiedzę, duchowość, rzeczywiste uczestnictwo i akty- wizm. To powoduje, że marginalne nurty myśli politycznej stają się „marginesem marginesu”, będąc jeszcze bardziej zapomnianymi, albo wręcz przeciwnie – odżywają jako spontaniczny protest przeciwko dominującym trendom współczesności, zakłócając jej homeostazę. Obu tych przypadków dotyczy problematyka poniższych refl eksji, której celem jest wskazanie sprzeczności i niedopowiedzeń marginal- nych kierunków myśli politycznej. Zarówno zewnętrzne kontradykcje (dotyczące stosunku do świata oraz niezgodności myśli i praktyki funkcjonowania ruchu), jak i wewnętrzne sprzeczności (dotyczące konfl iktogenności elementów myśli) wpływają na ich słabość lub ujawniają się w procesie nabierania znaczenia