Kok Holleeder 03-02-11 14:19 Pagina 1 Holleeder Kok Holleeder 03-02-11 14:19 Pagina 2 boeken van auke kok De verrader – Leven en dood van Anton van der Waals Balverliefd 1974 – Wij waren de besten Onze jongens – De nieuwe helden van Oranje Dit was Veronica – Geschiedenis van een piraat 1988 – Wij hielden van Oranje Lisa & Lin – Vijf weken terug naar China (met Dido Michielsen) Oorlogsliefde – De weduwe Van der Waals Kok Holleeder 03-02-11 14:19 Pagina 3 Auke Kok Holleeder De jonge jaren 2011 de bezige bij amsterdam Kok Holleeder 03-02-11 14:19 Pagina 4 Voor Lisa-Xiu en Lin-Shi Werelddochters met engelengeduld en engelenbegrip Copyright © 2011 Auke Kok Omslagontwerp Studio Jan de Boer Omslagillustratie Rene Bouwman / Hollandse Hoogte Foto auteur Michiel van Nieuwkerk Vormgeving binnenwerk CeevanWee, Amsterdam Druk Koninklijke Wöhrmann, Zutphen isbn 978 90 234 5912 5 nur 740 www.debezigebij.nl Kok Holleeder 03-02-11 14:19 Pagina 5 Inhoud Inleiding 7 1. Wimpie 39 2. Kreidler 74 3. Slechte invloed 101 4. Groter worden 127 5. Elvis Mode 143 6. Achter tralies 161 7. Handen omhoog 193 8. Café ’t Smalle 228 9. Heineken 244 Verantwoording 267 Kok Holleeder 03-02-11 14:19 Pagina 6 Kok Holleeder 03-02-11 14:19 Pagina 7 Inleiding ij loopt de rechtszaal binnen en als ik opveer uit mijn Hstoel, halfslachtig vingertje in de lucht, komt hij mijn kant op. Willem Holleeder kan nu pas weten hoe ik eruitzie maar uiteraard weet ik dat al lang van hem. Maandenlang heb ik hem van dichtbij geobserveerd tijdens de rechtszittin- gen en bovendien, heel Nederland kent zijn uiterlijk. Zijn grimmige blik vanachter het windscherm van een scooter – de inmiddels vermaarde ‘Holleederscooter’, een zwarte Ves - pa – is al jaren een soort nationaal icoon. Zag je hem op die brommer in de krant dan wist je: foute vrije jongen. Maakt samenleving onveilig met sinister geweld. Spreekt met ver- toon van kracht en onafhankelijkheid tot de verbeelding van bepaalde mannen en opvallend veel vrouwen. Terwijl Holleeder mij nadert zie ik uit mijn ooghoek twee bewakers uit hun stoel omhoogkomen: contact met buitenstaanders lijkt niet de bedoeling en het is in ieder ge- val ongebruikelijk bij streng beveiligde rechtszaken als de- ze. Verdachten van zware misdaden lopen normaal gespro- ken niet zomaar te kletsen met vreemden. De alertheid van de bewakers geeft me het gevoel dat ik mij op verboden ter- rein begeef. 7 Kok Holleeder 03-02-11 14:19 Pagina 8 We geven elkaar een hand. De bewakers beschouwen onze ontmoeting kennelijk als onschuldig, ze gaan weer zitten. Voor het rechtbankpersoneel is Holleeder ook maar een mens. Ze hebben hem al vele keren meegemaakt en hem leren kennen als een tamelijk ontspannen, soms grap- pige verdachte. Hij klaagt wel eens over de te lage tempera- tuur in zijn cel onder de rechtbank, maar de bewakers we- ten dat daar niets van klopt. Ze zien het als een poging om zielig te doen, misschien een beetje sympathie te wekken bij de rechter. Truien, stretchers, alles wat ze hem aanboden sloeg hij af. Zo beroerd kan hij het daar beneden dus niet hebben. Van zijn klachten over het al te matineuze opstaan deugt al helemaal niets, vinden de bewakers. In verband met zijn medicamenten moet de verdachte nu eenmaal altijd vroeg op: anderhalf uur voor zijn vertrek uit de gevangenis, en dat vertrek staat altijd vroeg gepland om de files te ontwijken, of omdat het voor de veiligheid beter wordt geacht een om- weg te nemen. Wel heeft Holleeder het recht om alles in de strijd te werpen, zijn situatie is er akelig genoeg voor. Maar hij mag niet te veel luxe verwachten en in dat verband maakt het hoofd bewaking graag een vergelijking met de restaurants van Van der Valk. Meneer moet niet denken dat er een toekan op het dak staat. Als hij trek heeft in zijn co- laatje light wil dat niet zeggen dat de bewakers direct op een holletje naar de dichtstbijzijnde Albert Heijn gaan. Kom op zeg – als het klopt waarvan hij wordt verdacht, heeft hij menig gezin een donkere tijd bezorgd en de sa- menleving alleen al met deze rechtszaak op kosten gejaagd. Soms mag hij trouwens wel degelijk een colaatje. Soms, als de directie het om haar moverende redenen wenselijk acht. 8 Kok Holleeder 03-02-11 14:19 Pagina 9 Vanaf hun stoelen tegen de muur houden de bewakers ons in de gaten, geroutineerd maar toch alert, walkietalkies en pistolen binnen handbereik. Willem Holleeder zucht on- der een extra streng regime. Hij wordt ’s morgens in een minicolonne van twee zwarte auto’s op wisselende tijden via wisselende routes naar de zwaarbewaakte rechtbank in Amsterdam Osdorp gereden. Achter het stuur en op de passagiersstoel zitten mannen met bivakmutsen op, en ze zien eruit zoals Holleeder eruit moet hebben gezien op de avond waarop hij Freddy Heineken en zijn chauffeur Do- derer ontvoerde – de avond waarna niets in zijn leven nog hetzelfde was. Na aankomst in Osdorp verdwijnen de auto’s onmiddellijk onder het hoekige, voormalige distri- butiecentrum van C&A achter een stalen deur en hefbo- men. Daar, in zijn ondergrondse cel – anderhalf bij drie meter, donkergrijs vinyl met spikkeltjes, houten bank, in- tercommetje aan de muur – mag Holleeder tussen de be- drijven door alleen zijn advocaten ontvangen. Die advoca- ten mogen geen krantje voor hem meenemen, zelfs geen broodje kroket. Iedere mogelijkheid op het doorgeven van geheime codes moet vermeden worden. Na afloop van de zitting zal hij op een onbekende tijd en langs een onbekende weg terug naar zijn gevangenis wor- den gereden, waarvan officieel niet bekend is dat die zich in Scheveningen, respectievelijk Rotterdam bevindt. Op die ‘onbekende plek’ mag hij één keer per week bezoek ont- vangen, één telefoontje per dag voeren, één uur per dag frisse lucht ademen. En alles wat hij zegt of schrijft of leest wordt vastgelegd. 9 Kok Holleeder 03-02-11 14:19 Pagina 10 Holleeder en ik staan dicht bij elkaar, wiebelend van het ene been op het andere. Advocaten en andere verdachten druppelen binnen, betrokkenen in de zaak-Kolbak waar- voor officieel zes mensen terechtstaan maar die algemeen wordt betiteld als ‘de zaak-Holleeder’. Ik ruik een scherpe, waarschijnlijk goedkope aftershave en vraag me af voor wie dit gesprekje het meest bijzonder is: voor de man die als een gevaarlijke misdadiger wordt beschouwd of voor de journalist die het enkele maanden tevoren, in december 2008, nog bijna sensationeel vond de misdadiger voor het eerst in het echt te zien. Dat komt ervan als iemand aan de ene kant wordt geafficheerd als ‘Nederlands grootste cri- mineel van na de oorlog’ en aan de andere kant op de om- slagen van boeken prijkt met de erotiserende onverschillig- heid van een hardrockzanger. Het leek mede daardoor wel alsof zich een filmster of een legendarisch staatsman aan- diende: van tevoren hou je even de adem in, het gaat zo ge- beuren, eens kijken, ja, daar is ie – en dan, onvermijdelijk, de lichte teleurstelling dat ook een eindeloos vertoonde, haast fictieve mediafiguur gewoon een broek draagt, en schoenen met rubberzolen, een trui. Alles zwart, dat wel. Al dan niet terecht is Willem Holleeder jarenlang door alle aandacht en aanhoudende speculaties uitgetild boven de massa’s, groter geworden dan het leven zelf, een levende mythe. Officieren van justitie hadden hem opgeblazen – vinden de advocaten – tot haast bizarre proporties, de ko- ning van de poldermaffia. Holleeder zou aan de touwtjes trekken van gevaarlijke bendes, hij zou het geslepen en ge- wetenloze brein zijn achter het afpersen van rijke zakenlie- den. En iedereen weet dat het Openbaar Ministerie druk doende is om feiten te verzamelen op basis waarvan hij zou 10 Kok Holleeder 03-02-11 14:19 Pagina 11 kunnen worden vervolgd voor betrokkenheid bij een aantal liquidaties. Een tweede ‘proces van de eeuw’ zou daarvan het gevolg zijn. De wetshandhavers is er veel aan gelegen, zegt men, dat hij nooit meer vrijkomt. Zeker gezien zijn hartkwaal zou een nieuwe langdurige gevangenisstraf, bo- ven op zijn detentie als gevolg van de Kolbak-zaak, dat in- derdaad als gevolg kunnen hebben. Indrukwekkende stof – zeker voor iemand als ik, die niet zo thuis is in het criminele circuit. Kortom, druk ik nu de hand van een mens of van een symbool? Dat is de vraag. Misschien van beide. In het dagelijks leven wordt zijn naam – een begrip – vereenzelvigd met de meest uiteenlopende maatschappelijke kwesties. In reacties op internet wordt hij in één adem genoemd met Bin Laden, met ‘smerige spelle- tjes’ in de top van de financiële sector, met vermeende zwendel in politiek Den Haag, met oplichtingspraktijken door Russische ‘maffia’-ondernemers, met naar Zwitser- land weggesluisd zwart geld, met fiscale plannen van de provincie Gelderland, met vermeende valsheid in ge- schrifte en belastingontduiking door ontwerper Jan des Bouvrie, met een ‘hennep-imperium’ in Noord-Brabant (‘Mijn cliënt is echt niet de Holleeder van Tilburg. Hij is hooguit een tussenhandelaartje’). En verder met alles wat in de ogen van anonieme landgenoten slecht en verdorven is. Er is zoveel negatiefs over hem gezegd en geschreven dat een hiphopbandje in Vlaanderen de lachers op zijn hand kreeg door T-shirts te verkopen met Free Holleeder erop. Hij kijkt me aan en zegt: ‘Jij bent slimmer als de rest.’ Hij zegt niet ‘dan’ maar ‘als’, een foutje dat waarschijnlijk ver- 11 Kok Holleeder 03-02-11 14:19 Pagina 12 wijst naar zijn Jordanese afkomst. Probeert hij me voor zijn karretje te spannen met een compliment? Best mogelijk. Hij zou er een meester in zijn om vreemden in te palmen met gespeelde charme, met bloemen en cadeautjes, om ze weer te laten barsten als dat in zijn ‘instrumentele’ kraam te pas komt.