Beleidsbegroting 2021-2024 www.hengelo.nl Colofon Dit is een publicatie van de Gemeente Hengelo Postbus 18 7550 AA Hengelo www.hengelo.nl Bezoekadres: Burg. van der Dussenplein 1 E-mail: [email protected] Telefoon: 14074 Fotografie: Christian van der Meij, Eric Brinkhorst & Hart van Zuid Beleidsbegroting Inhoudsopgave Inleiding 3 Leeswijzer 4 Raadsadvies en raadsbesluit 6 3.1 Raadsadvies 6 3.2 Raadsbesluit 14 De financiën van de gemeente Hengelo 17 4.1 Koers en ontwikkelingen 18 4.2 Van Kadernota naar Beleidsbegroting 23 4.3 Impact Corona op begroting 27 4.4 Belasting- en tariefmaatregelen 29 4.5 Overige ontwikkelingen, risico's en financiële positie 30 4.6 Grondslagen voor de ramingen bestaand beleid 33 Programma's 35 5.1 Centrale thema's 36 5.1.1 Open stad 36 5.1.2 Aantrekkelijke (binnen)stad 37 5.1.3 Sociale stad 39 5.1.4 Duurzame stad 41 5.2 Beleidsprogramma's 42 5.2.1 Veiligheid 42 5.2.2 Verkeer, vervoer en waterstaat 46 5.2.3 Economie 52 5.2.4 Onderwijs 58 5.2.5 Sport, cultuur & recreatie 63 5.2.6 Sociaal domein 75 5.2.7 Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid 95 5.2.8 Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing 104 5.2.9 Bestuur en ondersteuning 111 Paragrafen 125 6.1 Lokale heffingen 126 6.2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing 138 6.3 Onderhoud kapitaalgoederen 147 6.4 Grondbeleid 154 6.5 Financiering 159 6.6 Verbonden partijen 163 6.7 Bedrijfsvoering 175 6.8 Subsidies 183 Financiële overzichten 185 7.1 Lasten en baten 186 7.1.1 Totaal overzicht lasten en baten 186 7.1.2 Baten en lasten per programma 186 7.2 Algemene dekkingsmiddelen 187 Beleidsbegroting Bijlage 189 8.1 Reserves en voorzieningen 190 8.1.1 Mutaties in de reserves 191 8.1.2 Aard en reden reserves 192 8.1.3 Mutaties in de voorzieningen 194 8.1.4 Aard en reden voorzieningen 195 8.1.5 Structurele toevoegingen en ontrekkingen aan reserves 2021 - 2024 196 8.2 Lasten en baten per taakveld 197 8.3 EMU-saldo 199 8.4 Incidentele baten en lasten 2021 - 2024 200 8.5 Verbonden partijen en vertegenwoordiging 202 8.6 Meerjarig investeringsoverzicht 207 8.7 Geen traject nieuw beleid 208 8.8 Tarieven sportaccommodaties 209 8.9 Afkortingenlijst & begrippenlijst 213 8.10 Moties 224 Beleidsbegroting Inleiding Het financieel portaal De gemeentebegroting is digitaal beschikbaar in het financieel portaal van de gemeente Hengelo (link: https://financien.hengelo.nl). Raadsbehandeling De behandeling van de Beleidsbegroting vindt plaats in de oordeelsvormende politieke markt van 19 oktober a.s.. De raadsvergadering over de Beleidsbegroting vindt plaats op 4 november a.s.. Hengelo, 29 september 2020 Burgemeester en wethouders van de gemeente Hengelo 3 Beleidsbegroting Leeswijzer In hoofdstuk 3 treft u het raadsadvies en het bijbehorende ontwerpraadsbesluit aan. De Beleidsbegroting bestaat daarna uit de volgende hoofdstukken. In hoofdstuk 4 worden de aangescherpte koers en diverse ontwikkelingen geschetst. Daarnaast wordt ingegaan op de financiële positie van de gemeente Hengelo en het financieel meerjarenperspectief. Tevens wordt de impact van Corona op de begroting in een afzonderlijke paragraaf op hoofdlijnen in dit hoofdstuk beschreven. In hoofdstuk 5 worden de centrale thema's en de begrotingsprogramma’s beschreven. Deze vormen de de kern van de begroting. De centrale thema's zijn: Open stad, Aantrekkelijke (binnen)stad, Sociale stad en Duurzame Stad. De Beleidsbegroting kent de volgende programma's: 1. Veiligheid, 2. Verkeer, vervoer en waterstaat, 3 Economie, 4. Onderwijs, 5. Sport, cultuur en recreatie, 6. Sociaal domein, 7. Volksgezondheid, milieu en duurzaamheid, 8. Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Stedelijke Vernieuwing en 9. Bestuur en ondersteuning. Per programma worden de volgende gegevens vermeld: de hoofddoelstelling, het financieel overzicht met de taakvelden, de opsomming van de relevante beleidsnota’s en beleidsindicatoren, de bijdrage van de diverse verbonden partijen aan de doelstelling van het programma/taakveld en de impact van Corona op het betreffende programma. Elk programma kent vervolgens een (op basis van de begrotingsvoorschriften) onderverdeling naar taakvelden. Per taakveld zijn zo veel mogelijk (beleidsinhoudelijke en financiële) gegevens geclusterd. Concreet komt dit erop neer, dat per taakveld een nadere analyse plaats vindt aan de hand van de volgende vragen: wat willen we bereiken?, wat gaan we daarvoor anders doen in 2021?, wat blijven we doen?, wat mag het kosten? een financiële toelichting betreffende de verschillen > € 50.000 of > 10% van het budget. De financiële toelichtingen kunnen op de taakvelden niet zonder meer één op één vergeleken worden met de mutaties die zijn genoemd in de laatst vastgestelde Kadernota 2021-2024. In de Kadernota wordt uitgegaan van een vergelijking van de afzondelijke jaarschijven 2021-2024 ten opzichte van de meerjarenschijven 2021-2023 bij de (gewijzigde) Beleidsbegroting 2020-2023 (tot en met de 1e Beleidsrapportage 2020). Sommige afwijkingen zijn namelijk al eerder ontstaan in voorgaande jaren, bijvoorbeeld oplopende bijdrage aan de Veiligheidsregio Twente op basis van de Kaderbrief 2019-2022. Deze mutatie vindt u niet direct terug in de vergelijking van dezelfde begrotingsjaren (paragraaf 4.2 van deze begroting), maar maakt wel onderdeel uit van de financiële toelichting in het programmaplan (hoofdstuk 5) tussen de jaarschijf 2021 ten opzichte van de jaarschijf 2020. Tevens kunnen budgetten structureel zijn aangepast met ingang van 2020, in zowel de 1e Beleidsrapportage 2020 dan wel de Kadernota 2021-2024. Dit leidt dan ook niet tot een verschil in de financiële toelichting in programmaplan (hoofdstuk 5). Ook ziet u in hoofdstuk 5 terug of budgetten zijn geïndexeerd in de financiële toelichting, terwijl dat in de Kadernota in één onderdeel 21-FP-9.2 'Prijs- en loonindexaties versus compensatie gemeentefonds' is gepresenteerd. De verplichte kengetallen worden van de landelijke website 'waarstaatjegemeente' gehaald. In een aantal gevallen zijn de gegevens voor een bepaald jaar ververst met actuelere cijfers (bijv. in de kolom begroting 2020 staan andere uitkomsten dan in de kolom werkelijk 2019, terwijl beide uitkomsten gestoeld zijn op bijv. het jaar 2018). Dit kunnen we niet meer aanpassen, omdat we verplicht zijn aansluiting te houden met deze landelijke cijfers. In hoofdstuk 6 staan de door het rijk voorgeschreven verplichte paragrafen. De paragrafen geven een dwarsdoorsnede van de begroting op specifieke onderwerpen, zoals het weerstandsvermogen en risicobeheersing, het grondbeleid, het onderhoud van kapitaalgoederen en de lokale heffingen. Hieraan hebben we de niet verplichte paragraaf voor subsidies toegevoegd. Hoofdstuk 7 geeft een totaaloverzicht van lasten en baten, een overzicht van lasten en baten per programma en een overzicht van de algemene dekkingsmiddelen. 4 Beleidsbegroting In hoofdstuk 8 worden alle bijlagen weergegeven, waaronder de baten en lasten per taakveld, de overzichten van de reserves en voorzieningen, de verbonden partijen, het meerjarig investeringsoverzicht en de tarieven voor de huur van sportaccommodaties opgenomen. Daarnaast is er dit jaar voor het eerst sprake van een begrippen- en afkortingenlijst. Hierbij komen we tegemoet aan een wens van uw gemeenteraad in het kader van de verbetering van de leesbaarheid van de planning en control-documenten. 5 Beleidsbegroting Raadsadvies en raadsbesluit 3.1 Raadsadvies 6 Beleidsbegroting RAADSADVIES ZAAKNUMMER BEHANDELEND AMBTENAAR SECTOR PORT . HOUDER 3121605 Peper, Marianne BV-FCFI Mariska ten Heuw ONDERWERP 3121605 - Beleidsbegroting 2021-2024 AANLEIDING , DOEL EN WAT GING ER AAN VOORAF Op grond van de artikelen 190 en 191 van de Gemeentewet biedt het college van burgemeester en wethouders jaarlijks, voor aanvang van het nieuwe begrotingsjaar, een ontwerp-(meerjaren)begroting aan ter vaststelling door de gemeenteraad. Voorafgaand aan de Beleidsbegroting is de Kadernota 2021-2024 vastgesteld in de gemeenteraad van 1 juli jl. De beleidsmatige en financiële effecten van deze nota zijn opgenomen in de voorliggende begroting. Daarna is de begroting op detailniveau uitgewerkt. INHOUD VAN HET VOORSTEL Inhoudelijk afwegingskader Kadernota 2021-2024: 'Hengelo, stad van verbinding’: samen leven, samen werken In het 'Inhoudelijk afwegingskader' van de Kadernota 2021-2024 hebben we geschetst dat Hengelo van oudsher bij uitstek een veilige woon- en techniek stad is, waar het in de wijken prettig leven en verblijven is. Dat moet ook zo blijven en daar blijven we op inzetten. We zijn trots op Hengelo en dragen dat uit! In de context van de maatschappelijke trends en de opgaven, zoals genoemd in de Kadernota, waar gemeenten voor staan liggen onze ambities goed op koers. Uitgangspunt in de Kadernota was en blijft dat we inhoudelijk geen fundamentele koerswijziging voorstellen en onze beleidsambities om een aantrekkelijke stad te zijn met een hoogwaardig voorzieningenniveau op onder meer sport/beweging, cultuur en sociale voorzieningen. Wij hebben blijvend aandacht voor het behoud van het goede dat we hebben gerealiseerd en we kleuren de eerder geformuleerde centrale thema’s in onze begrotingen: Open stad, Sociale stad, Aantrekkelijke (binnen)stad en Duurzame stad verder in. Wij blijven vol doorwerken aan de ambities zoals opgenomen in eerdere Kadernota's en Beleidsbegrotingen. Daarbij is binnen deze kaders scherpte aangebracht door in te zetten op versterking van de sociaal economische ontwikkeling en structuur en het creëren van aantrekkelijke (hoog-)stedelijk woonmilieus in het gebied rondom de stationsomgeving