Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w gminie Rudna na lata 2017-2022 Rudna 2017 Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w gminie Rudna na lata 2017-2022 Spis treści Wstęp .......................................................................................................................................... 4 1. Podstawy prac nad Strategią .................................................................................................. 6 1.1. Prawne podstawy dokumentu ........................................................................................ 6 1.2. Tryb przygotowania Strategii ........................................................................................... 8 2. Część diagnostyczna ............................................................................................................. 10 2.1. Ogólna charakterystyka gminy Rudna ........................................................................... 10 2.1.1. Położenie geograficzne ........................................................................................... 10 2.1.2. Demografia ............................................................................................................. 11 2.1.3. Lokalna gospodarka i rynek pracy .......................................................................... 15 2.1.4. Mieszkalnictwo i infrastruktura komunalna ........................................................... 18 2.1.5. Oświata i opieka nad dziećmi ................................................................................. 19 2.1.6. Ochrona zdrowia .................................................................................................... 25 2.1.7. Kultura, sport i rekreacja ........................................................................................ 26 2.1.8. Bezpieczeństwo publiczne ...................................................................................... 31 2.1.9. Organizacje pozarządowe ....................................................................................... 31 2.2. Diagnoza problemów społecznych w gminie Rudna z prognozą zmian ........................ 34 2.2.1. Identyfikacja problemów społecznych ................................................................... 34 2.2.2. Ubóstwo ................................................................................................................. 38 2.2.3. Bezrobocie .............................................................................................................. 39 2.2.4. Bezdomność ........................................................................................................... 44 2.2.5. Alkoholizm i narkomania ........................................................................................ 45 2.2.6. Niepełnosprawność ................................................................................................ 47 2.2.7. Długotrwałe lub ciężkie choroby ............................................................................ 49 2.2.8. Problemy związane z macierzyństwem i wielodzietnością .................................... 50 2.2.9. Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego ........................................................................................................................ 51 2.2.10. Trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego ............. 52 2.2.11. Przemoc w rodzinie .............................................................................................. 53 2.2.12. Zdarzenia losowe i sytuacje kryzysowe ................................................................ 55 2.3. Rozwiązywanie problemów społecznych w gminie Rudna ........................................... 57 2.3.1. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Rudnej ..................................................... 57 2.3.2. Gminny Zespół Interdyscyplinarny ......................................................................... 74 2.3.3. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych ................................. 76 2.3.4. Punkt konsultacyjny ................................................................................................ 78 2.3.5. Instytucje powiatowe działające na rzecz rozwiązywania problemów społecznych mieszkańców gminy Rudna .............................................................................................. 79 2.3.6. Organizacje pozarządowe ....................................................................................... 81 2.4. Wnioski z diagnozy. Analiza SWOT ................................................................................ 83 3. Część prognostyczna ............................................................................................................. 89 3.1. Misja społeczna gminy Rudna ....................................................................................... 89 3.2. Cele strategiczne ........................................................................................................... 90 2 Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w gminie Rudna na lata 2017-2022 3.3. Cele operacyjne, zadania oraz wskaźniki realizacji zadań ............................................. 93 3.4. Zgodność celów Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych z celami unijnych i polskich dokumentów strategicznych ................................................................................ 104 3.5. Realizacja Strategii i ramy finansowe .......................................................................... 110 3.6. Monitoring i ewaluacja Strategii ................................................................................. 114 Zakończenie ............................................................................................................................ 115 3 Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w gminie Rudna na lata 2017-2022 Wstęp Działania na rzecz rozwiązywania problemów społecznych i zapewniania mieszkańcom wysokiej jakości życia wymagają zaangażowania wielu różnych instytucji. Na poziomie gminy za rozwiązywanie problemów odpowiada ośrodek pomocy społecznej, ale także inne instytucje publiczne i organizacje pozarządowe przyczyniają się do realizacji założeń w tej sferze. Profesjonalne rozwiązywanie problemów wymaga planowych, zorganizowanych działań, podejmowanych we współpracy i prowadzących do realizacji określonych z góry celów. Taką planowość zapewnia realizacja strategii rozwiązywania problemów społecznych. Strategia rozwiązywania problemów społecznych jest podstawowym dokumentem strategicznym, stanowiącym narzędzie nowoczesnej pomocy społecznej, wspierającym długofalowe planowanie i realizację celów w zakresie rozwiązywania problemów społecznych w skali lokalnej. Obowiązek przyjęcia i realizowania strategii rozwiązywania problemów społecznych wynika z ustawy z 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej1. Zgodnie z tą ustawą do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. Celem ustawodawcy, który podjęła gmina Rudna, jest stworzenie spójnego systemu planowania strategicznego w sferze społecznej. Ze względu na szeroki zakres rozumienia sfery społecznej, a co za tym idzie problemów społecznych, odwołując się do rozumienia strategii zaprezentowanego w ustawie o pomocy społecznej2, kluczowym obszarem analizy uczyniono obszar działań ośrodka pomocy społecznej. Cele i zadania w zakresie innych obszarów sfery społecznej, np. edukacji, komunikacji publicznej, ochrony zdrowia, bezpieczeństwa itp. uwzględnione są w strategii rozwoju. Gmina Rudna podjęła się przygotowania i realizacji niniejszej Strategii nie tylko w związku z prawnym wymogiem, ale przede wszystkim ze względu na chęć działań na rzecz 1 Ustawa z 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej, Dz.U. z 2017 r., poz. 1769, tekst jednolity. 2 Ustawa z 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej, Dz.U. z 2017 r., poz. 1769, tekst jednolity. 4 Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w gminie Rudna na lata 2017-2022 rozwiązywania problemów społecznych mieszkańców, poprawy warunków ich życia i wzmacnianie aktywności lokalnej. Strategia, dzięki profesjonalnej diagnozie problemów społecznych i zaplanowaniu działań na rzecz rozwiązania kluczowych problemów ma szanse przyczynić się do poprawy jakości życia w gminie. Dokument składa się z dwóch zasadniczych części: diagnozy sytuacji społecznej w gminie Rudna oraz części prognostycznej. Zostały one poprzedzone przedstawieniem założeń metodycznych związanych z pracami nad dokumentem. Wnikliwa diagnoza stanowi podstawę dobrze zaplanowanych działań. Stąd w części diagnostycznej dokonano ogólnej charakterystyki gminy pod kątem społecznym, przeprowadzono dokładną diagnozę występowania problemów społecznych oraz analizę działania instytucji odpowiadających za rozwiązywanie problemów społecznych w gminie. Wskazano również na instytucje powiatowe, które służą wsparciem mieszkańcom gminy. Wykorzystano przede wszystkim dane statystyki publicznej pozyskane z Głównego Urzędu Statystycznego oraz dane instytucji zajmujących się rozwiązywaniem problemów społecznych na terenie gminy, głównie Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Rudnej, a także inne dostępne informacje, materiały i opracowania. Diagnozę zakończono analizą SWOT