II. KADIN HEK‹ML‹K ve KADIN SA⁄LI⁄I KONGRES‹ KADINI GÖRMEYEN B‹L‹M ve SA⁄LIK POL‹T‹KALARI KONGRE K‹TABI ANKARA ÜN‹VERS‹TES‹ S‹YASAL B‹LG‹LER FAKÜLTES‹ 20-23 May›s 2010 ANKARA II. KADIN HEK‹ML‹K ve KADIN SA⁄LI⁄I KONGRES‹ “KADINI GÖRMEYEN B‹L‹M VE SA⁄LIK POL‹T‹KALARI” Birinci Bask› A¤ustos 2010 Kapak - Sayfa Düzeni Sinan Solmaz Bask› Haz›rl›k: Mucize Reklam Matbaac›l›k Tasar›m Hizmetleri Tel: (0312) 417 10 56 Bask›: Baflak Matbaac›l›k Ltd. fiti. • Tel: (0312) 384 27 61 Bu kitap UNFPA katk›lar›yla bas›lm›flt›r. TÜRK TAB‹PLER‹ B‹RL‹⁄‹ MERKEZ KONSEY‹ GMK Bulvar› fiehit Danifl Tunal›gil Sokak No: 2 Kat: 4, 06570 Maltepe/ANKARA Tel: (0312) 231 31 79 • Faks: (0312) 231 19 52-53 e-posta: [email protected] • http://www.ttb.org.tr ANKARA ÜN‹VERS‹TES‹ S‹YASAL B‹LG‹LER FAKÜLTES‹ - ANKARA Ankara Üniversitesi Kad›n Çal›flmalar› Anabilim Dal› http://kasaum.ankara.edu.tr TÜRK TAB‹PLER‹ B‹RL‹⁄‹ 3 SUNUfi De¤erli Konuklar, Meslektafllar›m, Dostlar Türk Tabipleri Birli¤i Kad›n Sa¤l›¤› ve Kad›n Hekimlik kolu ile Ankara Üniversitesi Kad›n Çal›flmalar› Ana Bilim Dal›n›n birlikte düzenledi¤i II. Kad›n Hekimlik ve Kad›n Sa¤l›¤› Kongremize hofl geldiniz. Mart 2008 de Hacettepe Üniversitesi Kad›n Sorunlar› Araflt›rma ve Uygulama Merkezi ile otaklafla düzenledi¤imiz “Kad›na Yönelik fliddet” ana temal› birinci kongremizin heyecan›n› 2010 may›s›nda “Kad›n› Görmeyen Bilim ve Sa¤l›k Politilkalar›” ana temas› ile sürdürüyoruz..Devaml›l›¤›n, kurumsallaflman›n, köklenmenin, sosyal bilimler alan›ndan kad›n eme¤i ile süreci bir üst boyuta tafl›man›n onurunu hep birlikte duyumsuyoruz. 2006 y›l›nda hiyerarflik olmayan bir yap›lanmayla çok say›da ilde kurulmaya bafllayan kad›n komisyonlar›m›z bir yandan .kad›n çal›flmalar›na katk› sa¤larken öte yandan demokratik mesleki örgütlenme modelimize de yeni bir bak›fl aç›s› getirmektedir... Zenginleflen birikimlerimiz, etkinlikler, çal›fltaylar, sempozyumlar, kongreler arac›l›¤›yla kad›n eme¤ini görünür hale getiriyor. Bu kongreyi; – piyasa ortam›nda ucuzlayan emek ile birlikte mesleki de¤erlerin olumsuz olarak de¤iflti¤i bir ortamda, – neoliberal küresel politikalar›n kad›n sa¤l›¤›n› olumsuz olarak etkiledi¤i, – sa¤l›¤›n bir hak olmaktan ç›kar›ld›¤›, – nüfus politikalar› arac›l›¤› ile kad›nlar›n d›flland›¤›, – bilimde cinsiyetçili¤in egemen oldu¤u, kad›n bedeni üzerinde eril tahakkümün halen çok c›l›z olarak sorguland›¤›, yönetsel süreçlere kad›nlar›n yeterince kat›lmad›¤›, bir dünyada gerçeklefltiriyoruz. Kongremiz çat›flmal› ve gergin bir ortamda, yükün a¤›rl›¤›n› kad›nlar›n ve çocuklar›n çekti¤i bir ülke tablosunda gerçekleflse de yüksek entelektüel tart›flmalar›n ötesinde pratik olarak da gerçek bir dönüflüm umudu içeriyor. Çünkü de¤iflim zihinlerde bafllar. Kapitalizmin ataerkil bak›fl›n› de¤ifltirip baflka bir “görme biçimi” ile t›p kurumunun elefltirisinin yap›lmas› gecik- mifl ama do¤ru bir ad›m. Bu yo¤un geçecek üç günün bizleri yeni ufuklara tafl›mas›n› diliyorum. Kad›n sa¤l›¤› ve kad›n hekim hareketine emek vermifl aram›zdan ayr›lm›fl tüm meslektafllar›m›z ad›na sevgili Füsun Ablay› anarken bu kongreyi gerçeklefltirmekte eme¤i geçen herkese yürekten teflekkür ederim. 21.05.2010 Elif K›rteke TB Merkez Konsey Üyesi II. KADIN HEK‹ML‹K ve KADIN SA⁄LI⁄I KONGRES‹ PROGRAMI 20 May›s 2010 PERfiEMBE 09:00-16:30 Kurs Gülflah Seydao¤lu, Meltem Çiçeko¤lu, Ça¤la Sar›türk, “Kad›n Çal›flmalar›nda Araflt›rma Tasar›m›, Analizi ve Yaz›m›” 21 May›s 2010 CUMA 09:00-13:00 Kurs Gülflah Seydao¤lu, Nebahat Göçeri, “Kad›n Araflt›rmalar›nda Yöntem Bilim” 13:30-14:00 Aç›l›fl Konuflmalar› Elif K›rteke,TTB Merkez Konseyi Üyesi Prof. Dr. Gülay Tokgöz, Ankara Üniversitesi Kad›n Çal›flmalar› Anabilim Dal› 14:00-14:30 Aç›l›fl Konferans› fiirin Tekeli, “Bilimin Konusu Olarak Kad›n Bedeni” 14:30-14:45 Ara 14:45-16:45 Bilimde Cinsiyetçilik Oturumu Oturum Baflkan›: Feride Aksu Tan›k Alev Özkazanç, “Bilim ve Toplumsal Cinsiyet” Gülnur Savran, “Modern T›p ve Bilimin Kad›n Bedenini Denetleme Biçimi” Ayfle Ak›n, “T›p Alan›nda Toplumsal Cinsiyet Ayr›mc›l›¤› ile Mücadele” Ayflecan Terzio¤lu, “Kad›n Bedeni Üzerine T›bbi Çeflitlemeler: Kanserli Kad›nlar Rahim ve Meme Kayb› Süreçlerini Nas›l Anlat›yor?” 16:45-18:45 Kad›n Bedeninin Medikalizasyonu Oturumu Oturum Baflkan›: Alev Özkazanç Özge Yenier Duman, “Histeriden Somatizasyona; Cinsiyetçi Ortam ve Ruh Sa¤l›¤›m›z” Dilek Cindo¤lu, “Türkiye'de Do¤umlar›n Medikalizasyonu; Feminist Bir Bak›flla Sezaryen Problemini Düflünmek" Ayfle Day›, “ABD Feminist Sa¤l›k Merkezlerinin T›bbileflme ‹le Bafla Ç›kma Stratejileri” 19:15-20:30 Kokteyl ve Konser 22 May›s 2010 CUMARTES‹ 10:00-12:00 Neoliberal Politikalar›n Kad›n Sa¤l›¤›na Etkileri Oturumu Oturum Baflkan›: Emel Memifl Gamze Yücesan Özdemir, “De¤iflen Çal›flma Biçimlerinin Kad›n Sa¤l›¤›na Etkisi” Meltem Çiçeklio¤lu, “Sa¤l›k Refomlar›n›n Kad›n Sa¤l›¤›na Etkisi” Arzu Çerkezo¤lu, “Neoliberal Sa¤l›k Politikalar›n›n Kad›n Sa¤l›k Çal›flanlar›na Etkisi” TÜRK TAB‹PLER‹ B‹RL‹⁄‹ 5 12:00-13:00 Ara 13:00- 13:30 Konferans fiahika Yüksel, “Y›ld›rman›n Yol Açt›¤› Ruhsal Sorunlar ve Belgelenmesi” 13:30-15:30 Nüfus Politikalar› Oturumu Oturum Baflkan›: U¤ur Ifl›k fievkat Bahar Özvar›fl, “Nüfus Politikalar› ve Uygulamalar” Doç. Dr. Elif Ekin Akflit, “Osmanl›’da ve Cumhuriyet Türkiye’sinde Nüfus Politikalar›” Miki Suzuki Him, “Kürt Göçmen Kad›n Devlet Ataerkilli¤i ile Karfl› Karfl›ya: Sa¤l›k Politikas›n›n Kad›n›n Üreme Pratikleri Üzerindeki Etkisi” 15:30-15:45 Ara 15:45-17:45 Sözlü Bildiriler Oturum Baflkan›: Prof. Dr. Gülay Tokgöz Sözlü Bildiriler 10 dk / konuflmac› + 5 dk Tart›flma Atölyeler • Hemflireler – Kolaylaflt›r›c›lar: Sat› Atakul, Hasbiye Günaçt› • Cerrah Kad›nlar – Kolaylaflt›r›c›lar: Seher Demirer, Kuzey Ayd›n Uras • Kad›n Hasta Gözüyle T›p – Kolaylaflt›r›c›lar: Fevziye Say›lan, Hazal Halavut 23 MAYIS 2010 PAZAR 10:00-12:00 Mesleki Kimlik Oturumu Oturum Baflkan›: Ful U¤urhan Torlak Hafize Öztürk Türkmen, “T›bb›n Evriminde Kad›nlar” Gökçe Bayrakçeken Tüzel, “Kad›n Hekimler Aç›s›ndan Mesleki Kimli¤in Anlamlar›” Salime Tarihçi Delice, “Hemflirelik Mesle¤i ve Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Hemflirelik Mesle¤ine Etkilerinin Betimlenmesi” 12:00-12:15 Ara 12:15-13:30 Kapan›fl Oturumu Oturum Baflkanlar›: Müge Yetener, Lale T›rt›l Atölye Çal›flmalar› Raporlar›n›n Sunumu Atölye Çal›flmalar› Raporlar›na ‹liflkin Tart›flma Kongre Sonuç Bildirgesinin Sunumu 6 II. KADIN HEK‹ML‹K ve KADIN SA⁄LI⁄I KONGRES‹ ‹Ç‹NDEK‹LER Sayfa no SUNUfi Elif K›rteke, TTB Merkez Konseyi Üyesi ............................................................................................................................................3 II. Kad›n Hekimlik ve Kad›n Sa¤l›¤› Kongresi Program› ...........................................................................................................4 Aç›l›fl Konferans›...................................................................................................................9 Bilimin Konusu Olarak Kad›n Bedeni fiirin Tekeli ..................................................................................................................................................................................10 Bilimde Cinsiyetçilik............................................................................................................15 Bilim ve Toplumsal Cinsiyet Alev Özkazanç...............................................................................................................................................................................16 Modern T›p ve Bilimin Kad›n Bedenini Denetleme Biçimi Gülnur Savran ...............................................................................................................................................................................23 T›p Alan›nda Toplumsal Cinsiyet Ayr›mc›l›¤› ‹le Mücadele Ayfle Ak›n .....................................................................................................................................................................................31 Kad›n Bedeni Üzerine T›bbi Çeflitlemeler: Kanserli Kad›nlar Rahim ve Meme Kayb› Süreçlerini Nas›l Anlat›yor? Ayflecan Terzio¤lu .........................................................................................................................................................................42 Kad›n Bedeninin Medikalizasyonu ........................................................................................45 Histeriden Somatizasyona; Cinsiyetçi Ortam ve Ruh Sa¤l›¤›m›z Özge Yenier Duman ......................................................................................................................................................................47 Türkiye'de Do¤umlar›n Medikalizasyonu; Feminist Bir Bak›flla Sezaryen Problemini Düflünmek Dilek Cindo¤lu...............................................................................................................................................................................51 ABD Feminist Sa¤l›k Merkezlerinin T›bbileflme ‹le Bafla Ç›kma Stratejileri Ayfle Day› .....................................................................................................................................................................................65 Neoliberal Politikalar›n Kad›n Sa¤l›¤›na Etkileri ....................................................................75 De¤iflen Çal›flma Biçimlerinin Kad›n Sa¤l›¤›na Etkisi Gamze Yücesan Özdemir ...............................................................................................................................................................77 Sa¤l›k Refomlar›n›n Kad›n Sa¤l›¤›na Etkisi Meltem Çiçeklio¤lu ........................................................................................................................................................................84