rfasıı e1i KM:1r' e Dayanışma Dernegi Yayın Organı Yt1:2 Sayı: 2 Ocak 1996 www.arsivakurd.org Ali Kaya Tunceli Kültürü Ali Kaya, Tunceli yöresel tarihi ve Tasavvuf konularında araştırma ça- lışmalarinı sürdürmektedir. "Tunceli kültür ve sanat özelliklerinin korunmaması, gelecek kuşakla- ra karakteristik özellikleriyle ve otantik yapılanyla aktarılmaması kay- gısını taşıyorum. Türkiye'nin zengin kültür unsurlarından olan Tunce- li kültür ve sanat değerlerinin kaybolmaması, geçmişin acımasız derin- liklerine gömülmemesi için, kendimi bu güzel değerlerin korunmasına yardımcı olmak için araştırma, inceleme yapmayı zorunlu gördüm" di- yen Ali Kaya'nın kitabı aynı zamanda Tunceli kültürünü ayrıntılarıyla gün yüzüne çikariyor. 325.000- TL İsteme Adresi: Gençtürk Cad. Defterernini Sok. No: 2 Kat: 3/8 Laleli-İSTANBUL Not: Kitabı, tutarını Ali Kaya 114491 Nolu Posta Çeki Hesabına yatırarak isteyebilirsiniz. www.arsivakurd.orgKitap;slarda İSTANBUL SONUÇ DERSANESI • Anadolu Liselerine • Kolejlere • Fen ve Meslek Liselerine • Süper Liselere • ÖSS—ÖYS Sınavlarına Hazırlık Istanbul Sonuç Dersanesi, Deneyimli öğretmen Kadrosuyla Hizmetinizdedir ı.~rrıf reziegı erızeı . cırır • Adres: Eski Edirne Asfaltı No: 140 500-Evler—İstanbul Tel: (0212) 616 64 83 BU SA i I DA: DEaSbI Merhaba 2 TUNCELİLER KÜLTÜR VE DAYANIŞMA İ.Sabri Çağlayangil'in Ani lari'nda Seyit Rıza .... 3 DERNEĞİ YAYIN ORGANIDIR Yakılan ve Boşaltı lan Bazı Köylerimiz . 6 Yıl : 2 • Sayı : 2 • Ocak 1996 SAFI' Bi Dersim'de Gıda Arnbargosu Devam Ediyor 8 Tunceli Kültürve Dayanışma Derneği Adı na BAŞKAN Atları da Vuruyorlar 9 Selman YEŞİLGÖZ Kı zı lderili Reisin Mektubu..,. 10 YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ www.arsivakurd.orgLGÖZ Selman YEŞİ Sistemin İ kiyüzlülüğü YÖNET M VE YAZI MA ADRES İ Ş İ veSatı nalı nmak İstenenAlevilik 12 Tunceli Kültür ve Dayanışma Derneği Gençtürk Cad. Defter Emini Sok. Derne imizle Daha da Güçlenece iz 14 No:2 Kat:3/8 Laleli - İSTANBUL ğ ğ Telfax: (0.212) 513 20 49 Dersim ve Türkiye 18 Avcılar Şube: Marmara Cad. Erenler 2 han İş ı 38'den Bugüne __ .............. 19 Avcı lar/ İ STANBUL Tel: (0.212) 695 31 60 Güneş Yontan Çocukların İnadı 24 Kartal Şube: Meydan Sok. Kaz m Küpeli hanı ı İş Şiirde Dersim Dersim'deŞiir 25 No:4/3 Kartal/ İ STANBUL Tel: (0.216) 389 29 34 Artı k Şiirler Anlatmasın Dersim'i 27 Banka Hesap No: Tunceli Kültürve Dayanışma Derneği Adeto Tore Dersim .......................................28 Akbank - Aksaray Şubesi DHR 0020113 / 01-7 OkurMektupları 30 Teknik Hazırlık ve Baskı: SİSTEM OFSET Bası nda Tunceli 32 2 DERSiM Sizlere Yeniden Ulaş manı n Coşkusuyla Merhaba ! Yayı n hayatı nı n henüz başlangı cı nda olan der- ğı ndan kopartı lan binlerce insanı n acı sı, çığl ığı, gimizin ikinci sayısı yla yine karşı nı zdayı z. Fa- Katlettiklerinin o bereketli toprakları sulayan katikinci sayı gecikerek -gecikmiş olmanı nöz- kanları, rünü ve hüznünü taşıyarak - çı ktı . Bundan böy- Yüreği Dersim(li)den yana çarpanları n öfkesi le, daha düzenli ve sistemli bir yayı n hayatı na karşısı ndatarih kayı tsı z kalabilir mi? sah ip olaçak. Dersim, bu inanç ve umutla yürü- Hükmünü vermiştir tarih Dersimliden yana. yecek gönüllerin doru una. ğ işte bu sayı mı zda yer alan yazı lar, rengini, solu- *** ğunu Dersim'den alarak bu sayfaları ortaya çı - kardı. Egemen zorun saltanatı halkı n acı ları ndan do- *** an gücün kar s nda büsbütün sars lmaya, çü- ğ şı ı ı Yeni bir yı la daha girdik; umutla, sevinçle. rümeye mahkûm etmi tir kendisini. Saltanatsa- ş Umutları mı zı Dersimce inancı n gı dasıyla bes- hipleri afalla m durumda. Bu yüzden daha ş ış leyerek, Munzurca aksı n sevdal ı yüreklere. Ve sald ı rgan olmuş, iyiden, güzelden yana olan www.arsivakurd.orgyeni yı l ı , umutları mı zı çoğaltarak yenilikleri herşeye, herkese. Bu saldı rganlığı nı pervasızca gücedönüştürmenin coşkusu ile karşı layalı m. bir şekilde, ası rlar boyu güzel, derin; köklü sev- daları heslemiş olan Dersim'e karşı sürdürmek- Dergimiz Dersim'in sizokurlar n her yönlü des- tedir. Dersim halkı n ı n Yaşadı kları ve içinde bu- ı lunduğu durum içler acısı d ı r. Yaşamı akı lalmaz teğine ihtiyacı var. Haber, yaz i, fotoğraf yolla- acı larladolu. yarak, abone olup abone yaparak her Dersimli- Bombalayarak yokettiğini sandığı köyler, ye ulaşmalı ki, saklı kalan umutları mız açığa yaktığı ormanlar, çı ksı n. Kendisini yok edecek zoru ve baskısı yla topra- Yeni sayı da buluşmak dileğiyle. ~ TUNCELİ KÜLTÜR VE YARDIMLAŞMA DERNEĞİ DFRSİM DERCİSİ ABONE FORMU Fişi Adi Soyadi 1 YILLIK BA I BEDEL Ğ Ş İ Posta Adresi: Yurt içi : t.000.000 TL Yurt D : 120 DM ışı Posta Kodu Abone bedelinin, Tunceli Kültürve Dayanışma Derneği'nin Akbank Aksaray Şubesi DHR 0020113 / 01-7 no'lu hesabı na yatı rı lması ve dekant fotokopisinin adresimize gönderilmesi veya (0.212) 513 20 49 numaraya faksianması rica ofunur. Gençtürk Cad. Defter Emini Sok. No.2 Kat: 3/8 Laleli / İSTANBUL Telefax: (0.212) 513 20 49 DERSIM 3 ersim Direnişinin Önderlerinden Seyit DRıza, Erzincan'a geçerken yakalanır ve Elazığ'a getirilir. Burada Seyit Rıza ve arka- daşlarından yedisi idam edilir. İdamlarında bulunan İ.Sabri Çağlayangil'in çok sonradan yayınladığı Anılan'nda SEYİ T RIZA "Aradan aylar geçti Seyit Rı za ve çevre- Seyit R[za ve Arkada lari idam edilmeden önce. si yakalandı . Mahkemeleri sürüyor. İşte bu ş s rada Atatürk Diyarbak r'daki Murat suyu ı ı martesi tatil olduğunu, tatilde ise sonuç al- üzerinde yeni yap lan Singeç Köprüsünü ı manı n mümkün olmadığı n ı bana bildirdi. açmaya gidecek, Elazığ'a gelecek. Karayo- Ve ekledi: luyla Singeç Köprüsü'ne geçecek. Emniyet "Ben de mahkemeleri etkileyemem." Genel Müdürü ükrü Sökmensüer Bey bana Ş Oysa, biz mahkemenin kararı nı Atatürk diyor ki "Atatürk, Singeç Köprüsünü açma- www.arsivakurd.orggelmeden evvel vermesini ve geldiğinde ya gidecek. Dersim hareketi bitti. Beyaz Seyit Rı za meselesinin kapanmış olması nı donlu altı bin doğulu Elazığ'a dolmuş. Ata- istiyorduk. Ben bunu halletmek için Hükü- türk'ten Seyit R za'n n hayat n ba i lama- ı ı ı ı ğ ş mettarafı ndan buraya gönderilmiştim. s n isteyecekler. Beyaz donlular n Ata- ı ı ı Savcı yardı mcısı hukuktan sı nı f arkada- türk'ün kar s na ç kmalar na meydan ver- şı ı ı ı şı m. Bana, "Sen valiye söyle bu savcı rapor meye l i m." alsı n gitsin, ben senin istediğini yaparı m" 1937 yı l ı nda resmi tatil günü cumartesi dedi. ö leden sonra. Atatürk pazartesi günü Ela- ğ Biz mahkemenin tatil günü işlemesini z 'a gelecek. Bizden istenenler "as lacak ığ ı ve alı nacak sonucun infazı nı istiyorduk. as ls n" ve Atatürk'ün kar s na Beyaz Don- ı ı şı ı Savcı rapor aldı . Arkadaşı m vekil olarak lular ç kt zaman i i ten geçmi olsun. 0 ı ığı ş ş ş savcı nı n yerine geçti. Mahkeme hakimini dönemde Elaz Valisi ükrü Bey, Savc Ha- ığ Ş ı evinde buldum. Gittiğinde mahkemenin al- temi Senihi Bey, Emniyet Müdürü Serezli İ brahim Bey, savcı yardı mcısı arkadaşı m. Şükrü Sökmensüer "Sivillerden Emni- Seyit Rıza ile birlikte yet Genel Müdürlüğünün siyasi şubesinden idam edilen di er direni çiler: istediklerini al. Atatürk'ün istasyondan hal- ğ ş 1-Seyit Rea'n n o lu Resik Hüseyin kevine kadar korunması da size ait" dedi. ı ğ Ba ta Macar Mustafa olmak üzere alt ki i ş ı ş 2- Şexanlı Aşiret Reisi Seyd Hüsen alı pyolaçı ktı m.TrenleElazığ'avardı m. Em- 3 - Yusufan Aşiretinin Reisi Kamer' n oğlu Fındık niyet Müdürü Ibrahim Beye gittim. Savcı için "kural dışı bir şey yapmaz, mümkün de- 4 - Demanan Aşiretinin Reisi Cebrail oğlu Hasan ğil" dedi. 5- Kureyşan Aşiretinden Ulkiye oğlu Hasan Savcı ya gittim. Durumu kendisine an- lattı m. Bu konuda Adalet Bakanlığı ndan da 6 - Mirza Afr nin oğlu Ali. bir şifre aldığı nı , ama mahkemelerin cu- DEMO' dığı kararı yazdı rı yordu. Hakimle konuştuk. var. Sanı kları aldı k. Mahkemeye götürdük. Kendisi kararı daktiloya çektirrnekle meş- Çingene de geldi. Adam başı na on lira iste- guldü. Devir, CHP devri. Herkes çekini yor. di, "Peki," dedik. Sanı klar Türkçe bilmiyor. Hakim bana "cumartesi mahkeme top- Mahkeme kararı açiklandi. Yedi kişi ölüm lanrnaz, ancak pazartesi günü mahkemeyi cezası na çarptı rı lmış, saniklardan bazı ları toplar, kararı veririz. Salı günü de idam hü- beraat etmiş, bazı ları da çeşitli hapis ceza- kümlerini yerinegetiririz,"dedi. ları almıştı . Kararlar okununca hakim ilam- 0 zamanlar dördüncü bölgede temyiz da idam lafinı kullanmadığı veölüm cezası - hakk yok. ı na çarpı tı rı lmaktan bahsettiği için verilen Abdullah Pa a, S k yönetim Kumanda- ş ı ı hükmü iyi anlamadı lar. İ dam "Tünne" diye n olarak karar tasdikedecek. Oda "Yukar - ı ı ı bir vaveyle koptu. Biz Seyit Rı za'yı ald ı k. daki karartasdik olunur" demiş, basmış boş Otomobilde benimle Polis Müdürü Ibra- ka da imzas n . Yukar ya "Abdullah Pa a- ğı ı ı ı ş him'in arası na oturdu. Jeep jandarma kara- n n idam " diye yazsan z kendisi as lacak. ı ı ı ı kolunun yanı ndaki meydanda durdu. Seyit Hakimededik ki: "Bu dedi iniz gün Atatürk ğ Rı za sehpaları görünce durumu anladı . geliyor. Maksat has l olmuyor ki". Hakim ı "Asacaksı nı z," dedi ve bana döndü. "Sen "başkaca bir şey yapı lamaz" diyerek kestir- Ankara'dan beni asmak için mi geldin? Ba- di attı . Ben de kendilerine sordum: k t k. ilk kez idam edilecek bir insanla yüz- "Sizin saat 17.00 den sonra davaya de- ış ı www.arsivakurd.orgyüze geliyorum. Bana güldü. Savc namaz vam etti iniz olmuyor mu?" ı ğ k l p k lmayaca n sordu. istemedi. Son sö- "Ooo, çok oluyor. Gün oluyor, dokuz- ı ı ı ğı ı zünü sorduk. "Kirk liram ve saatim var. O - lara onlara kadarçal yoruz,"cevabini ver- ğ ışı luma verirsiniz", dedi.