Strategia Rozwoju Powiatu Kędzierzyńsko- Kozielskiego do 2022 roku Kędzierzyn-Koźle, 2015 1. WSTĘP – CEL I ZAKRES STRATEGII ROZWOJU POWIATU KĘDZIERZYŃSKO-KOZIELSKIEGO DO 2022 ROKU 4 2. OGÓLNIE O POWIECIE 6 2.1. Położenie geograficzne i administracyjne 6 2.2. Warunki klimatyczne powiatu 8 2.3. Struktura użytkowania gruntów 9 2.4. Demografia powiatu 9 2.5. Rynek pracy 13 2.5.1. Podmioty gospodarki narodowej 13 2.5.2. Zatrudnienie 15 2.5.3. Bezrobocie 16 2. 6. Struktura funkcjonalno – przestrzenna powiatu 18 3. PRZYRODA I ZASOBY NATURALNE POWIATU 19 3.1. Stan ochrony przyrody 19 3.2. Zasoby wodne – Główne Zbiorniki Wód Podziemnych 20 3.3. Złoża kopalin 21 3.4. Lasy 21 3.5. Gleby 21 4. DZIEDZICTWO KULTUROWE 23 4.1. Osadnictwo na terenie powiatu 23 4.2. Zasoby kultury 23 4.3. Gminne plany kształtowania zasobów kultury 25 5. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA 26 5.1. Ochrona zdrowia i możliwości jej rozwoju 26 5.2. Opieka społeczna i możliwości jej rozwoju 27 5.3. Oświata i wychowanie oraz możliwości ich rozwoju 29 5.4. Kultura i możliwości jej rozwoju 32 5.5. Sport, infrastruktura sportowa i możliwości ich rozwoju 34 5.6. Bezpieczeństwo publiczne 37 5.7. Administracja publiczna 39 5.8. Rozwój przestrzeni publicznej 39 6. GOSPODARKA MIESZKANIOWA 41 6.1. Zasoby mieszkaniowe w powiecie 41 6.4. Budownictwo mieszkaniowe i planowanie terenów mieszkaniowych 42 7. GOSPODARKA 44 7.1. Rolnictwo i rybactwo oraz wielofunkcyjny rozwój wsi 44 7.2. Leśnictwo 46 7.3. Górnictwo 47 7.4 Produkcja 47 7.6. Turystyka, rekreacja i gastronomia oraz ich kierunki rozwoju 49 8. INFRASTRUKTURA TRANSPORTOWA I KOMUNIKACYJNA 53 8.1. Położenie powiatu w układzie powiązań transportowych i komunikacyjnych 53 8.2. Infrastruktura drogowa 53 8.3. Linie kolejowe 54 8.4. Żegluga śródlądowa 55 8.5. Transport lotniczy 55 8.6. Transport indywidualny 55 8.7. Komunikacja autobusowa 57 8.8. Komunikacja kolejowa 57 8.9. Trasy rowerowe 58 8.10. Potencjał rozwojowy powiatowej i ponadpowiatowej infrastruktury drogowej 59 8.11. Potencjał rozwojowy infrastruktury kolejowej 61 8.12. Możliwości rozwoju żeglugi śródlądowej 61 8.13. Rozwój infrastruktury i komunikacji rowerowej oraz parkingowej 62 9. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA KLUCZOWA DLA POWIATU 65 9.1. Zaopatrzenie w wodę 65 9.2. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków 65 9.3. Gazownictwo 66 9.4. Elektroenergetyka 66 9.5. Odnawialne źródła energii 66 9.6. Telekomunikacja i łączność 69 9.7. Gospodarka odpadami komunalnymi 69 2 9.8. Melioracje 69 9.9. Ochrona przeciwpowodziowa 70 10. BILANS STRATEGICZNY POWIATU – ANALIZA SWOT 72 10.1 Mocne strony powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego 72 10.2 Słabe strony powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego 72 10.3 Szanse dla powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego 73 10.4 Zagrożenia dla rozwoju powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego 74 11. WIZJA I KIERUNKI ROZWOJU STRATEGICZNEGO POWIATU KĘDZIERZYŃSKO-KOZIELSKIEGO 75 12. MISJA POWIATU KĘDZIERZYŃSKO-KOZIELSKIEGO 76 13. CELE PERSPEKTYWICZNE ROZWOJU POWIATU KĘDZIERZYŃSKO-KOZIELSKIEGO (DO ROKU 2022) 76 13.1 Cele gospodarcze 76 13.2 Cele dotyczące kreowania rozwoju powiatu 76 13.3 Cele społeczne 76 13.4 Cele związane z ochroną środowiska 76 14. CELE ROZWOJU POWIATU KĘDZIERZYŃSKO-KOZIELSKIEGO W OKRESIE 2015-2020 77 14.1 Cele gospodarcze 77 14.2 Cele dotyczące kreowania rozwoju powiatu 77 14.3 Cele społeczne 77 14.4 Cele związane z ochroną środowiska 77 15. PRIORYTETY I POLA DZIAŁAŃ STRATEGICZNYCH 78 16. KATALOG PROJEKTÓW ROZWOJOWYCH 80 Cel 1.1. Poprawa bezpieczeństwa i rozbudowa układu komunikacyjnego 80 Cel 1.2. Rozwój dużych przedsiębiorstw oraz małej i średniej przedsiębiorczości 81 Cel 1.3. Zaspokojenie potrzeb edukacyjnych z uwzględnieniem lokalnego rynku pracy 81 Cel 1.4. Rozwój infrastruktury sportowo – rekreacyjnej 81 Cel 1.5. Poprawa zdrowia społecznego oraz rozwój usług pro-rodzinnych i pro-senioralnych 82 Cel 1.6. Promocja historii, kultury i potencjału powiatu 82 Cel 2.1. Zabezpieczenie przed wylewaniem Odry 83 Cel 2.2. Minimalizacja zagrożeń ekologicznych i poprawa jakości środowiska – głównie powietrza 83 Cel 2.3. Rozwój zrównoważonego rolnictwa i przetwórstwa rolno – spożywczego 84 Cel 2.4 Zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym 84 17. MONITOROWANIE I EWALUACJA – OCENA REALIZACJI STRATEGII 86 18. ZAKOŃCZENIE 87 LITERATURA 88 SPIS TABEL I ILUSTRACJI 89 3 1. WSTĘP – CEL I ZAKRES STRATEGII ROZWOJU POWIATU KĘDZIERZYŃSKO- KOZIELSKIEGO DO 2022 ROKU Tytułem wstępu … W 2015 roku minęła perspektywa obowiązywania Międzygminno-Powiatowej Strategii Rozwoju Wspólnoty Kędzierzyńsko-Kozielskiej przyjętej Uchwałą nr XXVIII/130/2001 Rady Powiatu Kędzierzyńsko-Kozielskiego z dnia 19 stycznia 2001r., a zmienionej Uchwałą nr XLV/352/2006 Rady Powiatu Kędzierzyńsko-Kozielskiego z dnia 24 października 2006r. Powiat znajduje się obecnie w innym punkcie dziejowym i rozwojowym na tle współczesnej Europy. Dzięki funkcjonowaniu w strukturach Unii Europejskiej wiele się zmieniło, poprawie uległa jakość i warunki życia naszych mieszkańców, którzy dzięki swej wyjątkowej zaradności i kreatywności tworzą regularny wzrost gospodarczy zarówno kraju, województwa opolskiego, jak i naszej lokalnej-powiatowej społeczności. Wiele zadań ówczesnej międzygminno-powiatowej strategii udało się zrealizować, kilka pozostaje aktualnych po dziś dzień. Niniejszy dokument ma wprowadzić nowe spojrzenie na to co przed nami i gdzie leżą nasze kolejne szanse i wyzwania, a także gdzie tkwimy w naszych słabościach i czego dotąd nie udało się zrealizować. Dokument opracowywali członkowie komisji powołanej Zarządzeniem Starosty nr 40/2015 z dnia 10 sierpnia 2015r. w sprawie powołania składu Komisji1 do opracowania „Strategii Rozwoju Powiatu Kędzierzyńsko- Kozielskiego do 2022 roku”. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski od dnia przyjęcia przez Sejmik Województwa Opolskiego dokumentu Strategii Rozwoju Województwa Opolskiego do 2020 r. (co nastąpiło w dniu 28 grudnia 2012r.) należy do Kędzierzyńsko- Kozielskiego Subregionalnego Obszaru Funkcjonalnego. Stawia to przed nami wszystkimi nowe wyzwania w stosunku do partnerstwa pomiędzy wszystkimi gminami powiatu, ale także pomiędzy powiatem, a gminami i Powiatem Strzeleckim. Ponadto na mocy Uchwały Nr XVIII/108/2008 Rady Powiatu Kędzierzyńsko-Kozielskiego z dnia 27 maja 2008r. Powiat należy do Stowarzyszenia Gmin Polskich Euroregionu Pradziad, co niesie za sobą kolejne wyzwania, ale i szanse rozwojowe na pograniczu polsko-czeskim. Część postulatywna Strategii została poprzedzona dość dogłębną analizą zastanego stanu powiatu, a w tekście odnoszono się często do dokumentów planistycznych i strategicznych, które już na tym terenie obowiązują. Konieczność jednolitego traktowania zamierzeń nie tylko w powiecie, ale i subregionie, a także całym województwie wymusza takie, a nie inne spojrzenie. Uwzględniono także szeroko zapisy analizy dokumentu pn. Koncepcja kierunków rozwoju przestrzennego Kędzierzyńsko-Kozielskiego Subregionalnego Obszaru Funkcjonalnego opracowanego przez zewnętrznych ekspertów (patrz Literatura) w 2015 roku na potrzeby subregionu. Koncepcja porządkuje stan wiedzy o powiecie i jego funkcjonalnych powiązaniach z terenami sąsiadującymi, a przede wszystkim wyraża szereg postulatów i planów rozwojowych wszystkich gmin wchodzących w skład naszego powiatu. Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski rozumiany jako jednostka samorządu terytorialnego po wdrożeniu reformy administracyjnej, od 01 stycznia 1999r. tworzą następujące gminy: gmina wiejska Bierawa; gmina wiejska Cisek; gmina miejska Kędzierzyn-Koźle; gmina wiejska Pawłowiczki; 1 Skład Komisji przytoczono po rozdziale Literatura. 4 gmina wiejska Polska Cerekiew; gmina wiejska Reńska Wieś. Celem strategicznym tego opracowania jest wzmocnienie zdolności Powiatu Kędzierzyńsko-Kozielskiego do kreowania wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy oraz poprawy jakości życia mieszkańców z uwzględnieniem zapewnienia im najwyższych jakościowo usług społecznych takich jak edukacja, ochrona zdrowia i opieka senioralna. Cele szczegółowe służące realizacji celu strategicznego to: wzmocnienie integralności powiatu na płaszczyźnie Kędzierzyn-Koźle – gminy wiejskie; wdrażanie na szczeblu powiatowym wspólnotowej polityki spójności; wzmocnienie współpracy miasta i gmin wiejskich, koniecznej dla realizacji wspólnych działań; wspieranie działań regionalnych służących rozwiązaniu problemu depopulacji; wsparcie społeczności w kreowaniu rozwoju. 5 2. OGÓLNIE O POWIECIE 2.1. Położenie geograficzne i administracyjne Powiat Kędzierzyńsko-Kozielski położony jest w południowo – wschodniej części województwa opolskiego. Najniżej usytuowany obszar powiatu położony jest w dolinie rzeki Odry (162,9 m n.p.m.), w rejonie wioski Mechnica na pograniczu gmin Reńska Wieś, Zdzieszowice i Walce. Tabela 1 Powierzchnia geodezyjna gmin wchodzących w skład powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego Gmina Powierzchnia [ha] Powierzchnia [km²] Bierawa 11 856 119 Cisek 7 108 71 Kędzierzyn-Koźle 12 371 124 Pawłowiczki 15 353 153 Polska Cerekiew 6 012 60 Reńska Wieś 9 813 98 Powiat łącznie 62 513 625 Źródło: www.stat.gov.pl 2015 Według fizyczno – geograficznej regionalizacji Polski wg J. Kondrackiego (1998) powiat zlokalizowany jest w następujących jednostkach: megaregion – Europa Środkowa; prowincje – Niż Środkowoeuropejski; podprowincje – Niziny Środkowopolskie; makroregiony – Nizina Śląska; mezoregiony – Płaskowyż Głubczycki, Kotlina Raciborska. Odległość z największego ośrodka powiatu – miasta Kędzierzyn-Koźle – do Opola wynosi 50 km. Odległość z Kędzierzyna-Koźla do najbliższego drogowego przejścia granicznego wynosi 50 km (Czechy