Mekka. Jaarboek voor lezers. Jaargang 1994 bron Mekka. Jaarboek voor lezers. Jaargang 1994. Nijgh & Van Ditmar / Dedalus, Amsterdam / Antwerpen 1994 Zie voor verantwoording: https://www.dbnl.org/tekst/_mek001199401_01/colofon.php Let op: werken die korter dan 140 jaar geleden verschenen zijn, kunnen auteursrechtelijk beschermd zijn. 7 Voorwoord De opzet van dit overzichtsboek is in vergelijking met de vorige editie niet wezenlijk veranderd. Mekka wil evenals vorig jaar een bladerboek en een naslagwerk zijn. De lezer kan erin grasduinen ter verstrooiing, of om zich op de hoogte stellen van de vele activiteiten rondom boeken in 1994. Hij kan het tevens gebruiken als opzoekboek. Mekka 1994 brengt het voorbije boekenjaar in kaart, biedt een prospectus voor het komende boekenjaar, informeert over verschillende facetten van het boekenvak en de omgang met boeken (zoals bij voorbeeld in een door Josje Kraamer geschreven artikel over leesclubs), en levert adressen en boekenlijsten. Mekka bepaalt zich hoofdzakelijk - en dit accentueert het jaarboekkarakter van de uitgave - tot feiten en cijfers. Voor achtergronden en ontwikkelingen of voor literairhistorische overzichten en literatuurgeschiedschrijving op de lange termijn kunnen lezers zich wenden tot recente uitgaven als Het literair klimaat 1986-1992 (De Bezige Bij), Nederlandse Literatuur, een geschiedenis (Martinus Nijhoff), Freddy de Schutters Het verhaal van de Nederlandse literatuur (Pelckmans/Wereldbibliotheek), het Kritisch Lexicon van de Nederlandstalige Literatuur na 1945 en het Kritisch Lexicon van literaire werken (Bohn Stafleu van Loghum/Wolters Noordhoff). Evenals de vorige editie richt ook Mekka 1994 zich in hoofdzaak op literaire fictie en non-fictie. Op een uitputtende manier het hele boekendomein bestrijken is binnen de marges van een uitgave als deze ondenkbaar. Daarom is aan de jeugdliteratuur en aan het genre van het spannende boek opnieuw slechts marginale aandacht besteed. Ook de indeling van Mekka 1994 is min of meer gelijk aan die van 1993. Net als vorig jaar opent de uitgave met een terugblik. Het jaaroverzicht (1.1) is op veler verzoek alleen veel uitgebreider dan in de vorige editie het geval was. Aan de totstandkoming van deze paragraaf is echter nauwelijks iets veranderd. Wederom is niet gestreefd naar een essay, maar naar een - nevenschikkend gepresenteerde - selectie van belangrijke en opmerkelijke boekgebeurtenissen uit het voorbije jaar. De selectie is van mij (PN), de informatie voor een belangrijk deel niet. Die wordt om die reden vaak weergegeven in de vorm van citaten uit wat er over de aangesneden kwesties en gebeurtenissen door nieuwsmakers en opinievormers in de geschreven pers is gezegd. Het jaaroverzicht - waarvoor ik (PN) ook geput heb uit mijn eigen bijdragen voor de rubriek ‘Ter Zake’ (in ‘De Republiek der Letteren’ van Vrij Nederland) - draagt kortom het karakter van de reportage. De structuur van de rest van dit hoofdstuk is ongewijzigd gebleven, met een register van in 1993 overleden auteurs (1.2), een overzicht van literaire prijzen (1.3) en van vertaalde Nederlandstalige literatuur in 1993 (1.4). Aan deze rubrieken is een overzicht van de in het vorig jaar verschenen Nederlandstalige literatuur (1.5) toegevoegd. In Mekka 1993 was deze informatie te vinden in paragraaf 2.1. Hoofdstuk 2 biedt een vooruitblik met een agenda van literaire activiteiten (2.1), een lijst van herdenkingen en jubilea (2.2) en een voorbode van de aangekondigde boeken en boekprojecten (2.3). De paragraaf over boeken op radio en televisie is komen te vervallen omdat ons gebleken is hoe hopeloos snel de daarin bijeengebrachte informatie verouderd is. Exclusief literair belangstellende Mekka. Jaarboek voor lezers. Jaargang 1994 8 kijkers en luisteraars verwijzen wij voor deze gegevens naar de vele omroepgidsen, en naar het maandblad Letteren en naar Boekblad (de wekelijkse rubriek ‘Boeken in de lucht’). Hoofdstuk 3 beslaat het al genoemde verhaal over leesclubs. Extra in deze editie van Mekka zijn de in hoofdstuk 4 verzamelde lijstjes, wetenswaardigheden en anekdotes over de keukengeheimen der dichtkunst. Met het oog op het Boekenweekthema over verzen en gedichten is een vijftigtal dichters gevraagd hun toptien aller tijden van oorspronkelijk Nederlandstalige gedichten in te sturen. Daaraan gaven vijfentwintig dichters gehoor. Deze lijsten, aangevuld met enkele totaalklassementen, zijn bijeengebracht in 4.1. In een volgende paragraaf (4.2) is een groot aantal anekdotes over ontstaansgeschiedenissen van gedichten verzameld en gepresenteerd in de vorm van een abecedarium. De geplande paragraaf over de plaats van de poëzie in de hedendaagse literatuur, gebaseerd op een enquête onder uitgevers en instellingen op het gebied van de poëzie, is vanwege de tegenvallende respons komen te vervallen. Het is hier de plaats om (onder het uitspreken van verontschuldigingen) diegenen te bedanken die zich de moeite hebben getroost onze vragen te beantwoorden. Wellicht gebruiken we het materiaal alsnog in een volgende editie van dit jaarboek. Hoofdstuk 5 is het adreskatern van deze Mekka. De gebruiker van dit boek treft hierin achtereenvolgens een lijst aan van schrijversadressen (5.1), uitgeversadressen (5.2), adressen van stichtingen en literaire instellingen (5.3) en van literaire tijdschriften (5.4). Het slothoofdstuk is opnieuw gewijd aan de presentatie van een groot aantal klassementen: de jaarklassementen van boekhandels (6.1), een potpourri van overige klassementen (6.2), de toptienen van recensenten (6.3) en de daarop gebaseerde Mekka's Honderd (6.4). Voor degene die Mekka als naslagwerk wenst te hanteren is het achter in dit boek opgenomen register van persoonsnamen onontbeerlijk. Daarin zijn de in hoofdstuk 5 voorkomende namen niet opgenomen, aangezien dit hoofdstuk op zichzelf al de gebruiksmogelijkheden van een register heeft. Een boekuitgave als deze kan niet verwezenlijkt worden zonder de bereidwillige commentaren en verstrekking van gegevens door talloze personen uit het boekwezen: van schrijvers, dichters en uitgevers tot organisatoren en scribenten in de literaire journalistiek. Speciaal danken wij Ed van Eeden, Marja Hageman, Toef Jaeger, Atte Jongstra, Umtul Kiekens, Ares Koopman, Bart Kraamer, Henk Kraima, Martin Reints, Hans Renders, Peter de Rijk, Victor Schiferli, A.L. Sötemann, Karin Stals, R. Storm, Bart Vanegeren, Hugo Verdaasdonk, Joost van der Vleuten, Rudy Vanschoonbeek en Angelica Wendland, alsmede degenen die namens de verschillende (keten)boekhandels de eigen jaarklassementen hebben berekend, de redactie van Boekblad en alle betrokken medewerkers van Nijgh & Van Ditmar en Singel 262 Antwerpen. Josje Kraamer & Peter Nijssen Mekka. Jaarboek voor lezers. Jaargang 1994 9 1.1 Jaaroverzicht 1993 Januari ◆ De directie van Meulenhoff & Co. deelt auteurs, vertalers en andere relaties van uitgeverij Bert Bakker mee dat directeur ‘Bert Bakker op 5 januari om gezondheidsredenen zijn functie voor enige tijd heeft neergelegd’. Op 30 november 1992 werd uitgeverij Bert Bakker door een overname officieel een volwaardige werkmaatschappij van Meulenhoff & Co. Vrijwel 99 jaar stond het bedrijf onafgebroken onder leiding van mensen uit de eigen familie. Precies 36 dagen daarvan voerde de laatste Bakker het bewind onder de supervisie van het Meulenhoff-concern. ‘Op zijn uitdrukkelijk verzoek,’ vervolgt genoemde de brief, ‘is een directeur ad interim benoemd. Met Bert Bakkers hartelijke instemming is aan Mai Spijkers verzocht de directie waar te nemen zo lang dat nodig is.’ De benoeming van Spijkers is niettemin opmerkelijk, aangezien deze in 1989 als voormalig hoofdredacteur na onenigheid met Bert Bakker vertrok en onder de naam Prometheus - ook deel uitmakend van Meulenhoff & Co. - een eigen uitgeverij oprichtte. HP/De Tijd op zondag karakteriseert de machtswisseling op 10 januari 1993 als ‘een koningsdrama in zakformaat’, dat later door Ad Fransen (HP/De Tijd, 19-2) in geuren en kleuren beschreven wordt. Spijkers combineert voorlopig beide taken. Zijn werkzaamheden krijgen niet veel later, zoals te verwachten viel, een permanent karakter. Op 8 februari laat de directie van Meulenhoff & Co. aan auteurs, vertalers en relaties van uitgeverij Bert Bakker weten dat ‘Bert Bakker heeft besloten zijn functie van directeur-uitgever [...] per 1 maart 1993 neer te leggen. Als opvolger van de heer Bert Bakker is de heer Mai Spijkers benoemd tot statutair directeur. Door de heer Spijkers zal worden onderzocht of een vorm van organisatorische samenwerking tussen Uitgeverij Bert Bakker BV en Prometheus bv de posities van beide uitgeverijen zal kunnen versterken, met behoud van de identiteit van beide fondsen.’ Theodor Holman schrijft in Het Parool (10-2) dat Mai Spijkers een spookuitgeverij heeft overgenomen. Diverse redacteuren zijn vertrokken, en het verlies van de uitgeverij ‘zou inmiddels zijn opgelopen tot ongeveer 800 000 gulden’. Deze geruchten nemen niet weg dat Spijkers zich enkele maanden later directeur kan noemen van de samenwerkende uitgeverijen Bert Bakker & Prometheus. Hij verhuist Prometheus naar het pand van Bert Bakker. ◆ Daarmee is de reorganisatie van literaire fondsen binnen het Meulenhoff-concern niet ten einde. Manteau en Amber worden eind 1992 als imprints uit De Boekerij (een van de onderdelen van Meulenhoff & Co.) losgeweekt. Manteau verzelfstandigt binnen het concern. Amber is na het vertrek van uitgever Henk Figee niet meer dan een sterfhuis-constructie. Figee wordt redacteur van de Singel 262-uitgeverijen Nijgh & Van Ditmar en Leopold. Een soortgelijk