SPIS TREŚCI 1. WSTĘP 3 2. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA GMINY JABŁONKA 4 2.1. Charakterystyka ogólna Gminy........................................................................... 4 Położenie ............................................................................................................................... 4 Rys historyczny ...................................................................................................................... 6 2.2. Środowisko geograficzne .................................................................................... 8 Lokalizacja i ukształtowanie terenu ........................................................................................ 8 Wody powierzchniowe ............................................................................................................ 9 Gleby i zalesienie ................................................................................................................. 10 Uwarunkowania klimatyczne ................................................................................................ 10 Obszary chronione ............................................................................................................... 11 2.3. Infrastruktura.......................................................................................................15 Sieć komunikacyjna .............................................................................................................. 15 Infrastruktura sportowo-rekreacyjna ..................................................................................... 16 Zasoby kulturowe ................................................................................................................. 17 Baza turystyczna .................................................................................................................. 21 2.4. Otoczenie społeczne ...........................................................................................23 Ludność ............................................................................................................................... 23 Bezpieczeństwo ................................................................................................................... 25 Ochrona zdrowia .................................................................................................................. 26 Pomoc społeczna ................................................................................................................. 27 Szkolnictwo i edukacja ......................................................................................................... 28 Kluby sportowe ..................................................................................................................... 32 Organizacja wydarzeń sportowych ....................................................................................... 32 Instytucje kultury i wydarzenia kulturalne .............................................................................. 33 Tradycja ludowa ................................................................................................................... 33 Organizacje pozarządowe .................................................................................................... 38 Podmioty partnerskie ............................................................................................................ 39 2.5. Uwarunkowania gospodarcze ............................................................................41 Przedsiębiorczość ................................................................................................................ 41 Poziom zatrudnienia mieszkańców ....................................................................................... 43 Rolnictwo.............................................................................................................................. 44 Wspólnoty urbarialne ............................................................................................................ 45 Zasoby mieszkaniowe .......................................................................................................... 45 Gospodarka komunalna ....................................................................................................... 47 Budżet samorządu ............................................................................................................... 49 Gmina Jabłonka w rankingach .............................................................................................. 51 3. ANALIZA SWOT 52 4. WIZJA I MISJA GMINY 57 5. CELE STRATEGICZNE I OPERACYJNE 58 6. INWESTYCJE PRIORYTETOWE 65 7. SPÓJNOŚĆ STRATEGII Z CELAMI ROZWOJU KRAJOWEGO I REGIONALNEGO 72 Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020. ......................................................... 72 Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego 2011-2020 ................................................ 72 Subregionalny Program Rozwoju 2014-2020 ....................................................................... 75 Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Powiatu Nowotarskiego 2015-2022 ................ 75 8. MONITOROWANIE REALIZACJI STRATEGII 77 9. SPIS MAP 79 10. SPIS WYKRESÓW 79 11. SPIS TABEL 79 12. SPIS ZDJĘĆ 79 Strategia rozwoju Gminy Jabłonka na lata 2015 - 2025 1. WSTĘP Szanowni Mieszkańcy Gminy Jabłonka! W imieniu samorządu pragnę Państwu przedstawić dokument wskazujący kierunki rozwoju Gminy Jabłonka na najbliższą dekadę. Na podstawie przeprowadzonej diagnozy, w wyniku konsultacji społecznych, spotkań, dyskusji, ankiet została wytyczona „Strategia Rozwoju Gminy Jabłonka na lata 2015 – 2025”. Prace związane z formułowaniem wizji, misji, celów tego projektu były prowadzone przez szeroki zespół osób, zarówno pracowników Urzędu Gminy Jabłonka, radnych, sołtysów, jak i reprezentantów różnych organizacji, instytucji i stowarzyszeń. Zawarte w strategii zadania stawiają za cel przede wszystkim dążenie do zrównoważonego i harmonijnego rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Jabłonka, polegającym na stworzeniu korzystnych warunków zamieszkania oraz rozwoju takich dziedzin życia jak: turystyka, ochrona środowiska, ochrona zdrowia, kultura, komunikacja, gospodarka, sport. Strategia Rozwoju Gminy przewiduje zmiany w planie przestrzennym zagospodarowania z myślą o rozwoju rodzimych firm oraz prowadzeniem działalności gospodarczej w oparciu o atrakcyjne położenie i walory środowiska naturalnego. Wszystkim mieszkańcom Gminy Jabłonka, którzy przyczynili się do powstania Strategii Gminy składam serdeczne podziękowania. Z wyrazami szacunku Wójt Gminy Jabłonka Antoni Karlak 3 Strategia rozwoju Gminy Jabłonka na lata 2015 - 2025 2. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA GMINY JABŁONKA Celem tej części opracowania jest analiza aktualnego stanu Gminy Jabłonka. Skoncentrowano się na uwarunkowaniach wynikających z położenia geograficznego i środowiska przyrodniczego, infrastrukturze komunikacyjnej i turystycznej, potencjale społecznym oraz zagadnieniach odnoszących się do gospodarki. 2.1. Charakterystyka ogólna Gminy Położenie Gmina Jabłonka jest gminą wiejską o powierzchni 212 km2. Położona jest na południu województwa małopolskiego, w powiecie nowotarskim, na pograniczu polsko-słowackim. Siedzibą Gminy jest miejscowość Jabłonka. W skład Gminy wchodzą miejscowości: Jabłonka, Chyżne, Lipnica Mała, Orawka, Podwilk, Zubrzyca Dolna, Zubrzyca Górna. W Gminie wydzielono następujące sołectwa: Jabłonka Jabłonka-Bory Chyżne Lipnica Mała Orawka Podwilk Zubrzyca Dolna Zubrzyca Górna Na terenie Polski Gmina graniczy z następującymi gminami: Bystra – Sidzina (powiat suski) Czarny Dunajec (powiat nowotarski) Lipnica Wielka (powiat nowotarski) Raba Wyżna (powiat nowotarski) Spytkowice (powiat nowotarski) Zawoja (powiat suski) Gmina Jabłonka sąsiaduje również ze słowackimi okresami (powiatami) Dolny Kubin i Twardoszyn. Położone w okresie Twardoszyn przygraniczne miasto Trstena jest 4 Strategia rozwoju Gminy Jabłonka na lata 2015 - 2025 wieloletnim partnerem Jabłonki w zakresie współpracy kulturalnej i gospodarczej, w szczególnie w dziedzinie ochrony przyrody. Mapa 1. Gmina Jabłonka 5 Strategia rozwoju Gminy Jabłonka na lata 2015 - 2025 Rys historyczny Historia Gminy Jabłonka wiąże się nierozerwalnie z historią całej krainy geograficznej, jaką jest Orawa. Nazwa regionu, w obrębie którego znajduje się Gmina, pochodzi od największej rzeki płynącej przez obszar tej krainy. Jej etymologii prawdopodobnie należy doszukiwać się w dawnych dialektach starosłowniańskich, gdzie „orawa” mogło oznaczać „szumiąca rzeka”. Pierwsze ślady wskazujące na pobyt ludzi na terenie Orawy polskiej pochodzą z epoki kamiennej – paleolitu. Ówcześni mieszkańcy Orawy trudnili się głównie zbieractwem oraz łowiectwem. Z tamtej epoki pochodzi również rozległe obozowisko, na którego pozostałości natrafili archeolodzy w pobliżu Lipnicy Wielkiej. Znaczną część znalezisk archeologicznych dotyczących Orawy zarówno polskiej, jak i słowackiej datuje się na epokę brązu i wczesną epokę żelaza. Na terenie Europy miała wówczas miejsce eksplozja demograficzna, co w głównym stopniu wpłynęło na wzrost zasiedlenia doliny Orawy w tym okresie. Stałe osadnictwo na tym obszarze trwało do ok. IV wieku n.e., w późniejszych stuleciach zanikają ślady stałego pobytu człowieka na Orawie. Ponowna kolonizacja Orawy miała miejsce w późnym średniowieczu – w XV oraz XVI wieku. Wtedy to w tym regionie pojawiły się pasterskie ludy wołoskie. Ich prawo stanowiło podstawę do lokowania pierwszych orawskich