ONTWIKKELINGSVISIE LANDGOED BOSCHOORD 2 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING 5 2. HISTORIE 7 3. HUIDIGE SITUATIE 9 4. ONTWIKKELINGSVISIE 13 5. LANDGOEDBESTEMMING 21 BIJLAGE: BESCHRIJVING RIJKSMONUMENT 23 N0.0RDPEIL landschap.stedenbouw Kijlstra-Brouwer Architectenbureau juli 2013 3 6 2 4 3 1 5 4 INLEIDING 1.0 Boschoord ligt ten noorden van St. Nicolaasga en functie van de kernen, waarbij rekening moet op een recreatief strategische locatie, nabij de worden gehouden met de omgeving. Daarnaast A7-zone en op de overgang van het bosrijke biedt het Streekplan ook mogelijkheden voor Joure Gaasterland en het waterrijke merengebied. recreatieve ontwikkelingen buiten recreatiekernen, Het is een landgoed met een lange historie of tussenliggende punten nabij recreatiekernen, Langweer op het gebied van bewoners, recreanten en mits ze passen binnen de schaal en het karakter medegebruikers. Delen van het landgoed van de omgeving. hebben in het verleden een andere functie gekregen, zoals Eysingastate met De Blauwpleats Langweer en Idskenhuizen zijn aangemerkt (verblijfsrecreatie) en het Golfressort St. Nicolaasga. als recreatiekernen. Boschoord ligt in de Huis Boschoord maakt onderdeel uit van driehoek tussen Langweer en Idskenhuizen. het landgoed. Zoals bij vele landgoederen Rondom Boschoord zijn diverse recreatieve zal de woonfunctie in de toekomst wijzigen. functies gelegen. Verbreding van de recreatieve Idskenhuizen Om de exploitatie van het landgoed met de marktsegmenten met overnachtingscapaciteit kan (monumentale) bebouwing in de toekomst een kwaliteitsslag zijn voor de regio. levensvatbaar te houden wordt een planologisch St. Nicolaasga verzoek ingediend. Daarbij wordt voorgesteld In de jaren 60 van de vorige eeuw werd het om nieuwe functies te koppelen aan bestaande huidige recreatiebedrijf opgestart als camping functies en in te spelen op toekomstige vraag “Blaauw”. In de afgelopen 50 jaar is het bedrijf naar deze historisch en landschappelijk veel groter geworden – o.a. na de aanleg van waardevolle locaties. de 18-holes golfbaan - en de meerderheid situering ten opzichte van recreatiekernen van de verblijfsrecreatie vindt nu plaats in de In het Streekplan Fryslân (2007) ‘Om de kwaliteit ca 150 huisjes. In 2012 zullen er nog 65 huizen van de romte’ wordt ingezet op de concentratie bijgebouwd worden. van recreatie in stedelijke en regionale centra Het terrein is uniek door de ligging op de rand en in recreatiekernen. Recreatiekernen hebben van de Friese meren, de golfbaan en de bossen. naast uitbreiding en vernieuwing van bestaande Legenda voorzieningen een opvangtaak voor nieuwe Plangebied Landgoed Boschoord 1. Landgoed Boschoord (plangebied) voorzieningen. Hierbij wordt vooral gedacht Het plangebied van Landgoed Boschoord 2. Eysingastate (recreatiepark landgoed) aan verblijfsaccommodaties. Concentratie is aangegeven in de tekening (nr. 1). De 3. De Oorsprong (hotel-restaurant) van de recreatieve mogelijkheden binnen de Langwarderdyk en de Achtermeerdijk vormen 4. Golfresort St. Nicolaasga daarvoor aangewezen plekken bevordert de de begrenzing aan de oost- en westzijde. aan 5. Vegelinbossen herkenbaarheid voor toeristen. Gesteld wordt de zuidzijde vormt de bosrand de begrenzing. 6. Legemeer dat de aard en schaal van de recreatieve Verder wordt het gebied aan de overzijde van de ontwikkelingen aansluiten bij de karakteristieken weg De Rijlst bij het plangebied betrokken. 5 structuur 1720 structuur 1850 6 structuur 1900 structuur 2000 HISTORIE 2.0 Waardevol verleden Situatie 1850 Ten oosten van Boschoord loopt de doorgaande route tussen Joure en St. Nicolaasga, waarlangs een aantal states en landhuizen zijn gelegen; De Oorsprong, Huis Boschoord, Doniastate, Boschhoeve en Het Blauw. De states en landhuizen liggen parallel aan de verkavelingsrichting, in tegenstelling tot de kleinere woonhuizen en boerderijen die juist gericht zijn op de doorgaande weg (De Rijlst, Huisterheide, Scharren). De ontsluiting van Boschoord ligt op het kruispunt van de doorgaande route op de padenstructuur 1850 driesprong naar Langweer, in het hart van de lanen van de Vegelinbossen (Sterrenbos). Situatie 2012 De huidige structuren zijn ten opzichte van de Achtermeerdijk kaart van 1850 vrijwel gelijk gebleven, maar omvatten veel meer voorzieningen dan in de situatie van 1850. Zo ligt in de Vegelinbossen een kampeerterrein. Tevens zijn een golfterrein, diverse bungalowhuisjes en een terrein voor stacaravans ontwikkelt in deze zone. De bospartij aan de noordoost zijde van ‘De Oorsprong’ is vrijwel geheel verdwenen. padenstructuur huidige situatie 7 voormalige trambaan bos recreatiepark bos golfbaan landhuis De Oorsprong bos landhuis Boschoord plangrens plangebied bos landhuis Doniastate 8 functiekaart HUIDIGE SITUATIE 3.0 Het Landgoed Boschoord is ontstaan in het begin De recreatieve mogelijkheden in de directe van de 18-de eeuw, toen Jonker Vegelin van omgeving van Boschoord zijn divers; de watersport Claerbergen op de hoge zandgronden nabij Sint in Langweer, verschillende wandelpaden door Nicolaasga de huidige bossen liet aanleggen. de Vegelinbossen, een hotel-restaurant, een Door het huwelijk van een van zijn dochters golfterrein en het recreatiepark Eysinga-state met met een Van Eysinga, is het landgoed sindsdien de camping. Aan de rand van het bosgebied onafgebroken Eysinga bezit geweest. ligt de reeks states en landhuizen; Doniastate, Doniastate Boschoord en de Oorsprong, een oude stoeterij De broers jhr. F.J.J. van Eysinga en jhr. T.A.J. van waarin een hotel-restaurant is gevestigd. Eysinga hebben nu het landgoed in eigendom. Het huidige landgoed is 250 ha. groot, hiervan is 120 ha. bos en 110 ha. heeft de agrarische bestemming. Huis ‘Boschoord’ is rijksmonument en wordt bewoond door de ouders van de twee broers Van Eysinga. De afgelopen decennia heeft er een 6 2 verschuiving in het gebruik plaats gevonden. Een pachtboerderij met landerijen is een recreatiepark 4 geworden. De bijbehorende woningen van de 3 jachtopziener, tuin en bosbaas worden nu door Boschoord werknemers van dit recreatiepark gebruikt. Op 1 de plaats van twee andere pachtboerderijen is 5 de Golfbaan Burgergolf St. Nicolaasga en het Hampshire Hotel gelegen. Een andere pachtboerderij, ‘De Strooije Hut’, wordt sinds begin jaren 80 in eigen beheer Legenda geëxploiteerd. Het werk in de 122 ha. bossen 1. Landgoed Boschoord (plangebied) wordt niet meer (zoals vroeger) door eigen 2. Eysingastate (recreatiepark landgoed) personeel gedaan. De CV Bos Groep Noordoost 3. De Oorsprong (hotel-restaurant) Nederland, een samenwerkingsverband van 4. Golfresort St. Nicolaasga boseigenaren, voert op dit moment deze 5. Vegelinbossen werkzaamheden uit. 6. Legemeer De Oorsprong 9 10 huidige situatie Huis Boschoord en tuin/kwekerij/kassen Huis Boschoord is het hoofdgebouw van het landgoed met het koetshuis als bijgebouw. Naast het huis ligt het tuincomplex met twee kassen, huis Boschoord koetshuis welk complex oorspronkelijk de functie had van moestuin en boomkwekerij. De druivenkas en de bloemenkas zijn enige jaren geleden weer in oude staat hersteld en de tuin wordt gebruikt voor incidentele teelten. Omdat de huidige bewoners van huis Boschoord inmiddels op hoge leeftijd zijn, is er nagedacht over een nieuwe bestemming van huis en tuincomplex. vijver tuin Boschoord Uitgangspunten - dat het huis niet weer bewoond zal worden door de huidige eigenaar, Jhr. Mr T.A.J. van Eysinga, en zijn vrouw. - dat het tuincomplex op andere wijze geëxploiteerd zal moeten worden, nu de huidige exploitatie niet kostendekkend is. Belangrijk uitgangspunt is, dat verkoop niet wordt overwogen, omdat er dan geen sprake meer is van een samenhangend landgoed en dat historische paden-/lanenstructuur historische paden-/lanenstructuur daarmee de unieke kwaliteit verloren kan gaan. Een landgoed bestaat in het algemeen uit een hoofdhuis (de kop op de romp) met bijgebouwen ( koetshuis, personeelswoningen), veelal een moestuin, een bos- en/of natuurgebied en boerderijen en landerijen. tuinderij (kwekerij/kassen) huidige entree tuinderij 11 A Landgoedzone (privé; ca. 5,0 ha.) B Tuinderij met boomgaard (privé; ca. 2,5 ha.) C Bos met recreatieve gebruiksmogelijkheden (openbaar; ca. 40 ha.) A Samenhang hoofdgebouw (landhuis) en bijgebouw (koetshuis) B Samenhang tuinderij met boomgaard openbaar toegankelijke paden privépaden plangrens plangebied 12 ontwikkelingsvisie landgoed Boschoord ONTWIKKELINGSVISIE 4.0 bebouwingslint open St. Nyk - Scharsterbrug Bij de verdere ontwikkeling van Landgoed Boschoord wordt het het monumentale karakter en de landgoeduitstraling zoveel mogelijk gehandhaafd en beleefbaar gemaakt. Ook bij wijzigingen zal de bestaande monumentale situatie zoveel mogelijk leidend zijn. Wijzigingen en aanpassingen zijn echter polderlandschap Vegelinbossen onvermijdelijk om het landgoed als een zelfstandige economische eenheid te bewaren. Met het ontwikkelen en uitbreiden van het landgoed kan een kwaliteitsslag gemaakt worden voor de landschappelijke waarde en de recreatieve waarde van het gebied. structuurschets Het landgoed is verdeeld in drie gebieden: A: Boschoord Huis Boschoord met tuinprieel - Toekomstig gebruik en bestemming van Huis Boschoord Koetshuis - Toekomstige bestemming huidige koetshuis Overige bijgebouwen B: Tuinderij met boomgaard - Toekomstig gebruik en bestemming van het tuincomplex - De boomgaard, waarvan de aanleg inmiddels is begonnen, zal gekoppeld zijn aan het tuincomplex in de ontwikkelzone C: Bos met recreatieve gebruiksmogelijkheden plangebied met begrenzing EHS - Versterken recreatieve gebruiksmogelijkheden zoals: