BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT ƢỜ ỌC Ệ UYỄ Ì Ả Ê CỨU ẶC Ể S Á VÀ BẢO Ồ QUẦ Ể VOỌC XÁ (TRACHYPITHECUS CREPUSCULUS) Ở K U BẢO Ồ Ê Ê XU Ê Ỉ A ÓA UẬ Á Ế SĨ Ệ à ội - 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT ƢỜ ỌC Ệ UYỄ Ì Ả Ê CỨU ẶC Ể S Á VÀ BẢO Ồ QUẦ Ể VOỌC XÁ (TRACHYPITHECUS CREPUSCULUS) Ở K U BẢO Ồ Ê Ê XU ÊN Ỉ A ÓA UẬ Á Ế SĨ Ệ NGÀNH: LÂM SINH Ã SỐ: 9620205 ƢỜ ƢỚ DẪ K OA ỌC: S. S. UYỄ XU Ặ S. S. XU OÀN à ội - 2018 i Ờ CA OA Tôi cam đoan đ y công tr nh nghi n c u của ri ng tôi S iệu v t qu nghi n c u được tr nh b y trong uận án trung thực, hách quan v chưa được b o vệ ở bất ỳ hội đồng học vị n o Các thông tin trích dẫn trong uận án đều được chỉ rõ nguồn g c H N i, ngày 16 tháng 7 n m 8 ƣời m o n uyễn ình ải ii Ờ CẢ Ơ Tác gi tr n trọng c m ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đ o tạo Sau đại học, Khoa Qu n lý Tài nguyên rừng v Môi trường, Khoa L m học, Bộ môn Động vật rừng - Trường Đại học L m nghiệp; Ban Giám đ c, Phòng Khoa học v Hợp tác Qu c t - Ban qu n lý Khu BTTN Xu n Li n đã tạo điều iện thuận ợi cho tác gi trong quá tr nh học tập, nghi n c u v ho n th nh uận án Tác gi tr n trọng c m ơn PGS TS Nguyễn Xu n Đặng v PGS TS Phạm Xuân Hoàn, những người trực ti p hướng dẫn hoa học v tận t nh giúp đỡ, truyền đạt những i n th c, inh nghiệm cho tác gi trong su t thời gian nghi n c u v ho n th nh uận án Tác gi tr n trọng c m ơn Sở NN&PTNT Thanh Hóa, UBND huyện Thường Xu n, chính quyền v nh n d n của 05 xã vùng qui hoạch Dự án Khu BTTN Xuân Li n, tỉnh Thanh Hóa đã tạo điều iện giúp đỡ tác gi trong su t thời gian h o sát, điều tra v thu thập dữ iệu cho uận án Tác gi tr n trọng c m ơn các nh hoa học đã có những góp ý quý báu để tác gi bổ sung v ho n thiện uận án Tr n trọng c m ơn sự quan t m chia sẻ, động vi n ủng hộ của gia đ nh, đồng nghiệp c về mặt tinh thần v vật chất để tác gi có th m nghị ực ho n th nh uận án Trong quá tr nh học tập, nghi n c u v ho n thiện uận án tác gi đã có nhiều c gắng, song uận án hông tránh hỏi những thi u sót Tác gi rất mong ti p tục nhận được những ý i n góp ý của các nh hoa học, quý thầy cô, các đồng nghiệp để uận án n y được ho n thiện H N i, ngày 16 tháng 7 n m 8 á iả luận án uyễn ình ải iii ỤC ỤC Trang Ờ CA OA ...................................................................................................... i Ờ CẢ Ơ ........................................................................................................... ii ỤC ỤC ................................................................................................................ iii DA ỤC KÝ ỆU VÀ Ừ V Ế Ắ ..........................................................v DA ỤC CÁC BẢ ...................................................................................... vi DA ỤC CÁC Ì ..................................................................................... viii Ở ẦU ....................................................................................................................1 1. Tính cấp thi t của đề tài luận án..........................................................................1 2. Mục tiêu và nội dung nghiên c u ........................................................................3 3 Ý nghĩa hoa học và thực tiễn của Luận án ........................................................4 4 Đ i tượng và phạm vi nghiên c u .......................................................................4 5. Những đóng góp mới của Luận án. .....................................................................5 6. K t cấu chung của Luận án .................................................................................5 C ƢƠ 1. Ổ QUA CÁC VẤ Ề Ê CỨU ................................6 1.1. Khái quát về bộ Linh trưởng và tình hình nghiên c u inh trưởng trên th giới ... 6 1.2. Khái quát lịch sử nghiên c u và tình trạng b o tồn inh trưởng Việt Nam ....10 1.3. Tình hình nghiên c u inh trưởng ở Khu BTTN Xuân Liên ..........................15 1.4. Tổng quan về phân họ Voọc (Colobinae) ......................................................16 1.5. Tổng quan về các loài Voọc xám ...................................................................22 1 6 Đặc điểm tự nhi n v điều kiện kinh t -xã hội vùng nghiên c u ..................31 CHƯƠNG 2. THỜI GIAN, ĐỊA ĐIỂM VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ... 37 2.1. Thời gian nghiên c u .....................................................................................37 2 2 Địa điểm nghiên c u ......................................................................................37 2 3 Phương pháp nghi n c u ................................................................................37 2.4. Xử lý và phân tích s liệu ..............................................................................50 2.5. Nguồn tư iệu, vật liệu cho xây dựng luận án ................................................54 iv C ƢƠ 3. KẾ QUẢ Ê CỨU VÀ ẢO UẬ ..............................55 3.1. Hiện trạng quần thể Voọc xám ở Khu BTTN Xuân Liên ..............................55 3 1 1 Kích thước quần thể ....................................................................................55 3 1 2 Kích thước v cấu trúc đ n .........................................................................60 3 1 3 Tổ ch c đ n ................................................................................................63 3.2. Phân b của Voọc xám trong Khu BTTN Xuân Liên ....................................64 3 2 1 Ph n b theo sinh c nh ...............................................................................64 3 2 2 Ph n b theo hu vực v độ cao .................................................................66 3.3. Một s đặc điểm sinh thái học của Voọc xám ...............................................68 3 3 1 Th c ăn của Voọc xám ...............................................................................68 3 3 2 Kích thước vùng s ng .................................................................................75 3 3 3 Tập tính hoạt động ......................................................................................76 3 4 Đặc điểm sinh c nh của Voọc xám ................................................................83 3 4 1 Phạm vi, ph n b v trạng thái rừng ...........................................................83 3 4 2 Đặc điểm cấu trúc các sinh c nh rừng của Voọc xám .................................90 3 4 3 Một s đặc điểm vật hậu của các sinh c nh ............................................. 104 3.5. Hiện trạng qu n lý và b o tồn Voọc xám ở Khu BTTN Xuân Liên ........... 109 3 5 1 Các m i đe dọa đ i với Voọc xám v sinh c nh ..................................... 109 3 5 2 Nhận th c b o tồn của cộng đồng địa phương ........................................ 115 3 5 3 Công tác qu n ý v b o tồn Voọc xám ................................................... 120 3 6 Đề xuất các nhiệm vụ và gi i pháp b o tồn Voọc xám ở Khu BTTN Xuân Liên..................................................................................................................... 122 KẾ UẬ , Ồ , K UYẾ Ị ......................................................... 127 DA ỤC CÁC BÀ BÁO Ã CÔ BỐ ................................................... 131 À ỆU A K ẢO ................................................................................... 132 v DA ỤC KÝ ỆU VÀ Ừ V Ế Ắ ADN Axit Deoxyribo Nucleic BNN&PTNT Bộ Nông nghiệp v Phát triển nông thôn BTTN B o tồn thi n nhiên BV&PTR B o vệ v phát triển rừng ĐDSH Đa dạng sinh học IUCN Tổ ch c B o tồn thi n nhi n Th giới NĐ-CP Nghị định-Chính phủ NN&PTNT Nông nghiệp v Phát triển nông thôn OTC Ô ti u chuẩn SC Sinh c nh TVH Tuy n vật hậu UBND Ủy ban nh n d n VH Vật hậu VQG Vườn qu c gia vi DA ỤC CÁC BẢ Trang B ng 1 1 Th nh phần o i v t nh trạng b o tồn hu hệ inh trưởng Việt Nam .......13 B ng 1 2 Kích thước cơ thể của Voọc xám trưởng th nh ........................................24 B ng 1 3 Các iểu th m rừng ở Khu BTTN Xu n Li n ..........................................33 B ng 1 4 D n s , th nh phần d n tộc các xã vùng đệm Khu BTTN Xu n Li n .....34 B ng 2 1 Các đợt nghi n c u hiện trường chính của đề t i uận án ........................37 B ng 2 2 Các dạng sinh c nh rừng chính ở Khu BTTN Xu n Li n ........................44 B ng 2 3 Hệ th ng các ô ti u chuẩn đã thực hiện ....................................................44 B ng 2 4 Ti u chí xác định các bộ phận của c y rừng theo dõi vật hậu ..................48 B ng 3 1 Các đ n Voọc xám ghi nhận ở Khu BTTN Xu n Li n ............................55 B ng 3.2. So sánh với t qu nghi n c u trước đ y tại Khu BTTN Xu n Li n .....58 B ng 3 3 S ượng cá thể Voọc xám ở một s hu b o tồn của Việt Nam .............59 B ng 3 4 Kích thước các đ n Voọc xám quan sát được ở Khu BTTN Xu n Li n ..60 B ng 3 5 Cấu trúc tuổi v giới tính của năm đ n Voọc xám ...................................61 B ng 3 6 Cấu trúc tuổi v giới tính của Voọc xám so với một s o i Voọc hác ở Việt Nam ...................................................................................................................62 B ng 3 7 S ần quan sát đ n một đực v đ n nhiều đực ở Khu BTTN Xuân Liên 63 B ng 3 8 Ph n b của Voọc xám theo sinh c nh ở Khu BTTN Xu n Li n ............64 B ng 3 9 Độ cao b nh độ vùng cư trú của các đ n Voọc xám .................................67 B ng 3 10 Danh sách các o i thực vật c y th c ăn của Voọc Xám ....................69 B ng 3 11 Danh sách các o i c y trồng c y th c ăn của Voọc xám ởVườn thú H Nội .......................................................................................................................73 B ng 3 12 Quỹ thời gian hoạt động của Voọc xám ở Khu BTTN Xu n Li