UPDATE on illegal bird trapping activity in Cyprus Covering the autumn 2015 findings of BirdLife Cyprus’ continuing monitoring programme for illegal bird trapping in Cyprus and providing an overview of the latest developments regarding the problem Report put together by Tassos Shialis, Illegal Bird Killing Campaigns Manager, BirdLife Cyprus Date: March 2016 Contents Sections Page Περίληψη 3 Summary 6 1.Overview of bird trapping in Cyprus 9 2.Surveillance programme of BirdLife Cyprus 11 3.Results 13 Survey results and data analysis 13 Enforcement 20 Social and political attitudes 25 4.Discussion 31 Bibliography 33 Appendix 1 - Methodology of the trapping surveillance programme 34 Appendix 2 - Survey data for autumn 2015 38 Appendix 3 - Estimation of numbers of birds caught during autumn 2015 40 Appendix 4 - TRIM model description 41 Appendix 5 - Shortlist of media coverage related to illegal bird trapping for 2015 43 2 Περίληψη Η παρούσα αναφορά παρουσιάζει τα τελευταία ευρήματα του συνεχόμενου και συστηματικού προγράμματος παρακολούθησης της παράνομης παγίδευσης πουλιών του Πτηνολογικού Συνδέσμου Κύπρου για το φθινόπωρο 2015, ενώ παράλληλα κάνει και μια ανασκόπηση της κατάστασης που επικρατεί για αυτό το θέμα στο νησί. Η αναφορά αυτή έχει ως κύριο στόχο τους υπεύθυνους στα κέντρα λήψης αποφάσεων και τους πολιτικούς, με σκοπό την ενημέρωση, την ευαισθητοποίηση και την κινητοποίηση για πιο αποτελεσματική δράση για αντιμετώπιση αυτού του χρόνιου και επίμονου οικολογικού προβλήματος. Η ανάλυση των δεδομένων από την έρευνα πεδίου δείχνει ότι 19 χιλιόμετρα διαδρομών για δίχτυα ήταν ενεργά εντός της περιοχής της έρευνας πεδίου το φθινόπωρο 2015 – η ερεύνα πεδίου καλύπτει περιοχές στη Λάρνακα – Αμμόχωστο και Άγιο Θεόδωρο - Μαρώνι. Με αυτά τα επίπεδα παγίδευσης εκτιμάται ότι πάνω από 1,6 εκατομμύρια πτηνά μπορεί να θανατώθηκαν εντός της περιοχής έρευνας πεδίου. Η χρήση διχτύων για το φθινόπωρο 2015 μειώθηκε κατά 13% σε σύγκριση με το έτος 2002 σύμφωνα με την ανάλυση που έγινε με το πρόγραμμα TRIM (για την ανάλυση χρησιμοποιήθηκε η προσέγγιση ‘Linear trend model using the stepwise approach’), μια θετική εξέλιξη σε σύγκριση με τα επίπεδα ρεκόρ που καταγράφηκαν το φθινόπωρο 2014. Παρόλα αυτά, η χρήση διχτύων παραμένει σε πολύ ψηλότερα επίπεδα εν σχέση με πριν μια δεκαετία (το 2006 τα επίπεδα παγίδευσης κατέγραψαν μια μείωση της τάξης του 80% εν σχέση με το έτος 2002 σύμφωνα με το πρόγραμμα παρακολούθησης του Πτηνολογικού Συνδέσμου Κύπρου). Όσο για τα ξόβεργα, κατασχέθηκαν συνολικά πάνω από 5300 σύμφωνα με τα στοιχεία πάταξης των αρμοδίων αρχών, κατά πλειοψηφία σε περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, καταδεικνύοντας έτσι πως συνεχίζεται ακόμα η εκτεταμένη χρήση των ξοβέργων. Ως συμπέρασμα, τα στοιχεία της έρευνας πεδίου και η ανάλυση τους επιβεβαιώνουν τη βιομηχανοποιημένη κλίμακα της παράνομης δραστηριότητας για την παγίδευση πουλιών, τόσο με δίχτυα όσο και με ξόβεργα. Είναι θετικό ότι καταγράφηκε μια μείωση στα επίπεδα παγίδευσης με δίχτυα για το φθινόπωρο 2015 σε σύγκριση με τα επίπεδα ρεκόρ που καταγράφηκαν το φθινόπωρο 2014. Παρόλα αυτά, η κατάσταση συνεχίζει να είναι εκτός ελέγχου τα τελευταία χρόνια, ανατρέποντας όλα τα (συγκριτικά) θετικά αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν πριν από το 2007. Η κλίμακα της παράνομης παγίδευσης πουλιών, και ο αντίκτυπος που έχει η Κύπρος ως χώρα για τα αποδημητικά πουλιά, αναδείχθηκε και στην ‘Αξιολόγηση της παράνομης θανάτωσης πουλιών στη Μεσόγειο’, η οποία δημοσιεύτηκε από το BirdLife International τον Αύγουστο 2015. Ένα επιστημονικό άρθρο έχει επίσης υποβληθεί στο περιοδικό ‘Bird Conservation International’, το οποίο πρόκειται να δημοσιευθεί στην επόμενη έκδοση του περιοδικού για το 2016, συμπεριλαμβάνοντας όλα τα κύρια ευρήματα αυτής της αξιολόγησης. Οι αναφορές που γίνονται για την Κύπρο στο άρθρο είναι ενδεικτικές της τρέχουσας κατάστασης που επικρατεί για την παγίδευση ‘…Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, η Κύπρος είχε τη φήμη ότι στο νησί θανατώνονται τα περισσότερα πουλιά ανά κεφαλή από οποιαδήποτε άλλη Μεσογειακή χώρα (Magnin 1987) και τα στοιχεία υποδεικνύουν ότι αυτό μπορεί να ισχύει ακόμα’. Στα ευρήματα αυτής της έρευνας η Κύπρος ήταν στην πρώτη θέση με την υψηλότερη εκτίμηση του μέσου αριθμό των πτηνών που θανατώνονται κατά κεφαλήν, 196 πουλιά ανά 100 άτομα, ακολουθούμενη από το Λίβανο με 44 πουλιά ανά 100 άτομα. 3 Ο Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου αναγνωρίζει τις προσπάθειες πάταξης από τις τρεις αρμόδιες αρχές (Υπηρεσίας Θήρας & Πανίδας, Κλιμάκιο Πάταξης Λαθροθηρίας της Αστυνομίας Κύπρου και Κλιμάκιο Πάταξης Λαθροθηρίας των Βρετανικών Βάσεων). Όσον αφορά την Υπηρεσία Θήρας & Πανίδας και το Κλιμάκιο Πάταξης Λαθροθηρίας της Αστυνομίας Κύπρου, οι προσπάθειες πάταξης ήταν στα ίδια επίπεδα με πέρσι. Κατά τη διάρκεια των μηνών Αύγουστο με Οκτώβριο 2015, η Υπηρεσία Θήρας & Πανίδας έκανε 49 καταγγελίες και έκανε κατάσχεση 230 διχτύων και 1740 ξοβέργων, ενώ το Κλιμάκιο Πάταξης Λαθροθηρίας της Αστυνομίας Κύπρου έκανε 25 καταγγελίες και έκανε κατάσχεση 121 διχτύων και 3359 ξοβέργων. Όσον αφορά το Κλιμάκιο Πάταξης Λαθροθηρίας των Βρετανικών Βάσεων είχε τη χαμηλότερη διωκτική δράση για τα τελευταία 5 χρόνια, κάνοντας μόνο 17 καταγγελίες (σε σύγκριση με 28 καταγγελίες που έκανε το φθινόπωρο του 2014) - ο αριθμός των διχτύων (181) και ξοβέργων (234) που κατασχέθηκαν ήταν παρόμοιος με τα προηγούμενα χρόνια. Αντιθέτως, ο πολύ μεγαλύτερος αριθμός επιχειρήσεων σκούπας (clearance operations) που έγιναν στο Κάβο Πύλα (16 επιχειρήσεις μεταξύ Αύγουστο - Οκτώβριο 2015, σε σύγκριση με μόλις 1 επιχείρηση για την ίδια περίοδο για το φθινόπωρο 2014) από την Αστυνομία των Βρετανικών Βάσεων, με την υποστήριξη από στρατιωτικό προσωπικό , ήταν ευπρόσδεκτος και είχε ως αποτέλεσμα την κατάσχεση μεγαλύτερου όγκου εξοπλισμού για παγίδευση σε σύγκριση με τις προηγούμενες σεζόν φθινοπώρου. Δυστυχώς όμως τα επίπεδα παγίδευσης με δίχτυα στο Κάβο Πύλα παρέμειναν πολύ υψηλά, και στα ίδια επίπεδα με το φθινόπωρο 2014. Η ανοδική ετήσια αύξηση των επιπέδων της παράνομης παγίδευσης πουλιών εντός των Βρετανικών Βάσεων, η οποία ξεκίνησε από το 2011, φαίνεται να έχει σταματήσει για το φθινόπωρο 2015. Αυτό το γεγονός αποτελεί μια απαραίτητη και σημαντική αρχή, και ο Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου ελπίζει ότι θα αποτελέσει την αρχή μιας σημαντικής μείωσης στο άμεσο μέλλον. Παρόλο που υπήρξε διωκτική δράση κατά της παγίδευσης πουλιών στο πεδίο, η πάταξη κατά των εστιατορίων που σερβίρουν αμπελοπούλια ήταν πολύ περιορισμένη και τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί δραματικά. Επισημαίνεται ότι αυτά τα εστιατόρια βρίσκονται σχεδόν αποκλειστικά στη επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ο Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου δεν έχει λάβει οποιαδήποτε ενημέρωση ότι έχουν γίνει τυχόν καταγγελίες κατά εστιατορίων σχετικά με το παράνομο εμπόριο πτηνών από τις αρμόδιες διωκτικές της Κυπριακής Δημοκρατίας για το 2015 (για το 2014 είχε γίνει μόνο μια καταγγελία ενός εστιατορίου). Αυτή η αδράνεια είναι αδικαιολόγητη αφού τα εστιατόρια αποτελούν το κυριότερο οικονομικό κίνητρο αυτής της παράνομης δραστηριότητας. Ο Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου πιστεύει ότι η κατά πολύ μειωμένη διωκτική δράση κατά των εστιατορίων είναι αλληλένδετη με την έλλειψη πολιτικής βούλησης από την Κυπριακή Κυβέρνηση για αποτελεσματική αντιμετώπιση της παράνομης παγίδευσης και εμπορίας πουλιών. Η πολιτική βούληση της Κυπριακής Κυβέρνησης και της Διοίκησης των Βρετανικών Βάσεων δεν ήταν ποτέ προηγουμένως τόσο διαφορετική όσο για το 2015. Η Κυπριακή Κυβέρνηση έχει δείξει ανοχή για την παράνομη παγίδευση πουλιών με την έγκριση ενός Στρατηγικού Σχεδίου Δράσης το οποίο περιλαμβάνει τη δυνατότητα για ‘επιλεκτικό κυνήγι αμπελοπουλιών , κατά παρέκκλιση’ σύμφωνα με την Οδηγία για τα Πουλιά, ο αποκαλούμενος ‘εναλλακτικός σχεδιασμός’. Μια τέτοια πρόνοια αποτελεί κίνδυνο αφού ουσιαστικά νομιμοποιεί τη θανάτωση αμπελοπουλιών. Από την άλλη πλευρά, η Διοίκηση των Βρετανικών Βάσεων έχει δείξει μηδενική ανοχή κατά της παγίδευσης πουλιών στο πεδίο με τη δημιουργία και εφαρμογή ενός σχεδίου δράσης που συμπεριλαμβάνει μια σειρά σημαντικών μέτρων (περίπου 216 στρέμματα με ακακίες έχουν αφαιρεθεί από τον Δεκέμβριο 2014, ο καθορισμός της περιοχής του Κάβο Πύλα (όπου υπάρχουν πολύ ψηλά επίπεδα παγίδευσης) 4 ως Ειδική Ζώνη Διατήρησης, υποστήριξη του Κλιμακίου πάταξης λαθροθηρίας από στρατιωτικό προσωπικό κλπ). Εντούτοις, αυτά τα μέτρα θα πρέπει να συνεχιστούν για να υπάρξει ουσιαστική μείωση της παράνομης παγίδευσης πουλιών με δίχτυα στο Κάβο Πύλα (υπάρχουν ακόμα περίπου 400 στρέμματα με ακακίες στο Κάβο Πύλα, ενός εισβλητικού και χωροκατακτητικού είδους, οι οποίες χρησιμοποιούνται για την παράνομη παγίδευση πουλιών). Ο Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου κάνει έκκληση προς την Κυπριακή Κυβέρνηση για την αφαίρεση του ‘εναλλακτικού σχεδιασμού’ από το Στρατηγικό Σχέδιο Δράσης και ζητάει να ξεκινήσει άμεσα η υλοποίηση του υπόλοιπου σχεδίου, το οποίο εκκρεμεί από τις αρχές του 2014. Το συγκεκριμένο ζήτημα έχει προκαλέσει ένα τεράστιο πλήγμα στο επικοινωνιακό επίπεδο και στο μήνυμα που επικρατούσε για ‘μηδενική ανοχή’ κατά της παράνομης παγίδευσης πουλιών. Η αναφορά χωρίζεται στα ακόλουθα κεφάλαια: Κεφάλαιο 1 παρουσιάζει μια σύνοψη της παγίδευσης πουλιών στην Κύπρο, δίνει κάποια ιστορικά στοιχεία αυτής της δραστηριότητας, κάνει αναφορά στην εθνική νομοθεσία όσον αφορά την προστασία των πτηνών και παρουσιάζει την τρέχουσα κατάσταση, Κεφάλαιο 2 παρουσιάζει το πρόγραμμα παρακολούθησης του Πτηνολογικού Συνδέσμου Κύπρου, Κεφάλαιο 3 παρουσιάζει τα αποτελέσματα της έρευνας πεδίου και την ανάλυση από το πρόγραμμα TRIM, τα στοιχεία από τις προσπάθειες πάταξης των αρμοδίων αρχών και το πολιτικό και κοινωνικό κλίμα που επικρατεί, και,