Strategia Rozwoju Gminy Biskupiec na lata 2021-2026 Załącznik nr 1 do Uchwały nr ……………………… Rady Gminy Biskupiec z dnia ................... Strategia Rozwoju Gminy Biskupiec na lata 2021-2026 Strona 1 z 109 Strategia Rozwoju Gminy Biskupiec na lata 2021-2026 Wykonawca: Pracownia 3E www.pracownia3e.pl Zamawiający: Gmina Biskupiec Biskupiec, październik 2020 Dokument Strategii Rozwoju Gminy Biskupiec na lata 2021-2026 został opracowany na zlecenie Urzędu Gminy w Biskupcu, przy współpracy pracowników oraz przy zaangażowaniu Mieszkańców, którzy wyrażali opinie i zgłaszali w badaniu ankietowym oraz Radnych Gminy, którzy wypełnili dedykowany kwestionariusz. Dokument był także poddany konsultacjom społecznym. Strona 2 z 109 Strategia Rozwoju Gminy Biskupiec na lata 2021-2026 Spis treści Wprowadzenie ............................................................................................................................ 4 1. Diagnoza ................................................................................................................................. 5 1.1 Podstawowe dane ............................................................................................................ 5 1.2 Analiza danych zastanych ................................................................................................. 7 a) Struktura demograficzna mieszkańców .................................................................... 7 b) Podmioty gospodarcze i rynek pracy ........................................................................ 8 c) Oświata ................................................................................................................... 11 d) Pomoc społeczna i ochrona zdrowia ...................................................................... 14 e) Kultura i sport ......................................................................................................... 16 f) Organizacje pozarządowe ....................................................................................... 18 g) Turystyka ................................................................................................................ 19 h) Rolnictwo i leśnictwo .............................................................................................. 21 i) Infrastruktura techniczna ........................................................................................... 22 j) Zasoby mieszkaniowe................................................................................................. 25 k) Bezpieczeństwo publiczne ......................................................................................... 26 l) Wnioski z analizy danych ............................................................................................ 26 1.3 Podsumowanie badania wśród mieszkańców ................................................................ 27 2. Analiza SWOT ........................................................................................................................ 33 3. Misja, wizja, cele ................................................................................................................... 36 4. Wdrażanie Strategii............................................................................................................... 43 5. Monitoring i ewaluacja Strategii ........................................................................................... 45 Spis tabel, wykresów i map ....................................................................................................... 48 ANEKS ....................................................................................................................................... 49 Zestawienie wyników badania wśród Mieszkańców ............................................................. 49 Zestawienie wyników badania wśród Radnych ..................................................................... 75 Środowisko naturalne i zabytki Gminy .................................................................................. 77 Strona 3 z 109 Strategia Rozwoju Gminy Biskupiec na lata 2021-2026 Wprowadzenie Zarządzanie gminą wiąże się z podejmowaniem szeregu działań i decyzji ważnych dla społeczności lokalnej. Można rozróżnić 3 poziomy zarządzania przyszłością, z których każdy ma swoje ramy czasowe oraz zespół środków za pomocą, których oddziałuje na zachodzące i przewidywane zdarzenia. Można je ująć następująco: − poziom strategiczny (długi horyzont czasowy): zarządzanie poprzez wartości, cele nadrzędne oraz wyznaczanie kierunków (strategia rozwoju), − poziom programowy (średnioterminowy horyzont czasowy): zarządzanie poprzez wyznaczone cele (np. lokalny program rewitalizacji), − poziom zadaniowy (krótki horyzont czasowy): zarządzanie za pomocą procedur (np. procedura realizacji inwestycji czy roczny plan działania). Z powyższego rozróżnienia wynika, że zapisy strategii powinny wskazywać nadrzędne cele, do których należy dążyć w założonej perspektywie czasowej i w ramach określonych środków. Strategia definiuje jedynie kierunki rozwoju, natomiast ustalenia: co, jak, kiedy i za ile, dokonuje się na poziomie programowym i zadaniowym. W Strategii określa się kierunki działań, problemy i cele rozwoju społeczno-gospodarczego oraz wskazuje możliwe drogi realizacji wyznaczonych celów oraz zasady oceny podjętych działań. Strategia Rozwoju Gminy jest więc najważniejszym dokumentem samorządu gminnego, określającym kierunki i cele planowanej polityki rozwoju. Strategia pełni kluczową rolę określając wspólny plan działań interesariuszy rozwoju lokalnego, w tym władz samorządu (we współpracy z innymi samorządami i administracją państwową) oraz partnerów społecznych i prywatnymi. Dokument Strategii: – zawiera diagnozę obecnej sytuacji Gminy, – identyfikuje najważniejsze problemy, potrzeby i oczekiwania społeczne oraz związane z tym wyzwania rozwojowe, – wskazuje mocne i słabe strony Gminy oraz wizję jej rozwoju, – określa kierunki i cele rozwoju wspólnoty samorządowej Gminy wynikające z potrzeb mieszkańców, a jednocześnie zgodne z priorytetami aktualnych dokumentów strategicznych wyższego rzędu, – określa sposób zarządzania, realizacji i monitorowania Strategii, ze szczególnym uwzględnieniem procesów współpracy. Strategia Rozwoju Gminy Biskupiec na lata 2021-2026 uwzględnia założenia zawarte w dokumentach strategicznych obowiązujących na poziomie europejskim, krajowym i regionalnym, tj. Strategii na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu – Europa 2020, Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju „Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności”, Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030, Strategii Rozwoju Województwa Warmińsko-Mazurskiego, programów operacyjnych na szczeblu krajowym, ponadregionalnym oraz Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2014 – 2020. Strona 4 z 109 Strategia Rozwoju Gminy Biskupiec na lata 2021-2026 Struktura dokumentu obejmuje część diagnostyczną (w tym krótką charakterystykę gminy rozszerzoną w Aneksie oraz analizę wybranych danych statystycznych) oraz część zasadniczą, która zawiera najważniejsze zapisy Strategii, tj. wizję, misję, obszary rozwoju oraz wskaźniki i zasady wdrażania Strategii. Część zasadnicza dokumentu uzupełniona jest szczegółowym zestawieniem wyników badania ankietowego wśród Mieszkańców, zestawieniem wyników badania wśród Radnych (ocena stopnia osiągnięcia celów określonych w poprzedniej Strategii Rozwoju Gminy Biskupiec na lata 2014-2020), oraz opisową częścią charakteryzującą Środowisko naturalne i zabytki Gminy. 1. Diagnoza 1.1 Podstawowe dane Gmina wiejska Biskupiec położona jest w południowo-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, które charakteryzuje się niskim poziomem uprzemysłowienia i stanowi „zielone Płuca Polski”. Pod względem powierzchni zajmuje czwarte miejsce w kraju (24,2 tys. km2, co stanowi około 7,7 % powierzchni kraju). W granicach województwa warmińsko-mazurskiego funkcjonuje 116 jednostek samorządu gminnego, w tym 16 miejskich, 33 miejsko-wiejskich, 67 wiejskich. Województwo to podzielone jest na 17 powiatów ziemskich oraz 2 powiaty grodzkie, tj. miasta: Olsztyn i Elbląg. Stolicą województwa i siedzibą władz samorządowych jest centralnie położony Olsztyn. Zarówno powiat nowomiejski jak i gmina Biskupiec to obszary rolnicze (znaczną część obszaru zajmują użytki rolne). Na terenie gminy położonych jest wiele jezior, w tym (w całości lub częściowo) 31 o powierzchni większej niż 1 ha. Około 26% powierzchni gminy stanowią lasy, występują także różne formy ochrony przyrody: parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody, obszary chronionego krajobrazu, pomniki przyrody i obszary Natura 2000, gmina częściowo położona jest na ternie Brodnickiego Parku Krajobrazowego. Dziedzictwo kulturowe gminy zbudowane jest na wielonarodowej i wielokulturowej historii regionu, a do walorów gminy zaliczane są obiekty archeologiczne i historyczne, zespoły pałacowo-parkowe, budynki zabytkowe i sakralne oraz liczne obiekty małej architektury (przydrożne kapliczki, krzyże, pomniki i obeliski). Region Warmii i Mazur obejmuje obszary o wybitnych walorach przyrodniczych, unikatowych w skali europejskiej. Na tym terenie znajdują się cenne obszary takie jak: pojezierza (iławskie, olsztyńskie, ełckie) kraina Wielkich Jezior Mazurskich, Zalew Wiślany oraz duże kompleksy leśne (rezerwaty i parki krajobrazowe). Powiat nowomiejski usytuowany jest w południowo