HỒ SƠ MẬT 1963 TỪ CÁC NGUỒN TÀI LIỆU CỦA CHÍNH PHỦ MỸ TÂM DIỆU - TRÍ TÁNH NGUYÊN GIÁC - NGUYỄN MINH TIẾN thực hiện HỒ SƠ MẬT 1963 TỪ CÁC NGUỒN TÀI LIỆU CỦA CHÍNH PHỦ MỸ HỒ SƠ MẬT TÂM DIỆU - TRÍ TÁNH NGUYÊN GIÁC - NGUYỄN MINH TIẾN thực hiện 1963 TỪ CÁC NGUỒN TÀI LIỆU CỦA CHÍNH PHỦ MỸ TÁI BẢN 2017 CÓ BỔ SUNG VÀ SỬA CHỮA NXB THIỆN TRI THỨC (Thien Tri Thuc Publications) In lần thứ nhất 2013 UNITED BUDDHIST PUBLISHER (UB Publisher - NXB Liên Phật Hội) Tái bản 2017 - có bổ sung và sửa chữa Copyright © 2017 by UB Publisher ISBN-13: 978-1541167230 NHÀ XUẤT BẢN LIÊN PHẬT HỘI ISBN-10: 1541167236 UNITED BUDDHIST PUBLISHER Mục lục Lời Giới Thiệu ....................................................................... 7 PHẦN I: CUỘC VẬN ĐỘNG ĐÒI BÌNH ĐẲNG TÔN GIÁO NĂM 1963 Dẫn Nhập ............................................................................ 25 1. Các Điện Văn Giữa Huế, Sài Gòn và Washington ............. 33 Điện Văn Tòa Lãnh Sự Gửi Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ ........... 34 Điện Văn Bộ Ngoại Giao Mỹ Gửi Tòa Đại Sứ Mỹ ............. 40 Điện Văn Lãnh Sự Quán Huế Gửi Bộ Ngoại Giao ............. 42 Bản Tuyên Ngôn Của Phật Giáo Việt Nam ....................... 48 Điện Văn Tòa Đại Sứ Mỹ Gửi Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ ....... 54 2. CIA Báo Cáo Tổng Thống Về Cuộc Thảm Sát Ở Huế ......... 58 3. Tấn Công Hóa Học Ở Huế ............................................... 63 4. Chiến Dịch Tổng Tấn Công Các Chùa Và Hệ Quả ............ 71 5. CIA: Cuộc Nói Chuyện Bí Mật Của Tướng Đôn .............. 103 6. Điện Văn 243 Của Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ ..................... 128 7. Điện văn 320: Chiến Dịch Tấn Công Các Chùa ............. 138 8. Phúc Trình Của Phái Đoàn Điều Tra Liên Hiệp Quốc ..... 146 Lời Dẫn ............................................................................ 146 I. Thông Tin Sơ Lược ......................................................... 149 II. Tiến Trình Điều Tra ..................................................... 161 III. Kết Quả Điều Tra ....................................................... 172 1. Hợp Tác Điều Tra Từ Phía Chính Phủ ........................ 173 5 HỒ SƠ MẬT 1963 - Từ các nguồn tài liệu của chính phủ Mỹ 2. Thu Thập Thông Tin Từ Phía Chính Phủ ..................... 177 LỜI GIỚI THIỆU 3. Tiếp Nhận Và Xử Lý Cáo Buộc Bằng Văn Bản ............ 195 4. Phỏng Vấn Nhân Chứng Và Thu Thập Thông Tin ....... 208 ập sách “Hồ Sơ Mật 1963 - Từ các nguồn IV. Vài Sự Thật Lịch Sử ....................................................... 247 Tài liệu của Chính phủ Mỹ” này ra đời 1. Bất Bình Đẳng Tôn Giáo Là Có Thật .......................... 253 T có hai mục đích: 2. Đàn Áp Phật Giáo Là Có Thật .................................... 254 Thứ nhất là để giới thiệu với quảng đại độc giả 3. Phật Giáo Không Tham Gia Chính Trị ........................ 255 một nguồn tài liệu tham cứu của chính phủ Mỹ, ký 4. Lãnh Đạo Phật Giáo Hoàn Toàn Độc Lập .................. 255 tự là FRUS, vốn khá quen thuộc với giới nghiên cứu V. Một Vài Nhận Định ........................................................ 257 nhưng lại vẫn còn xa lạ với độc giả Việt Nam bình thường khi muốn tìm hiểu về những biến động lịch sử PHẦN II: TÌNH HÌNH CHÍNH QUYỀN trong thập niên 1960 của nước ta. NGÔ ĐÌNH DIỆM TRONG NĂM 1963 Thứ nhì là thông qua nguồn tài liệu đó để trình bày một số phát hiện mới, vốn không được đa số giới 1. Nhiều Ngàn Sĩ Quan Việt Nam Cộng Hòa Cải Đạo ......... 268 nghiên cứu người Việt hải ngoại khai thác và phổ 2. Bản Đánh Giá Đặc Biệt Của Tình Báo Hoa Kỳ ................ 276 biến, thậm chí còn bị một số “nhà bình luận” xuyên 3. Năm 1962 Mỹ Đã Thấy Mất Việt Nam ........................... 310 tạc và ngộ nhận, về những gì đã thực sự xảy ra tại 4. Ngô Đình Nhu Muốn Làm Tổng Thống ........................... 332 miền Nam Việt Nam trong năm 1963. 5. Ngô Đình Nhu Thương Thuyết Với Hà Nội ..................... 348 Do đó, từ “mật” trong tiêu đề tập sách chỉ là đối 6. Ngô Đình Nhu Lập Danh Sách Ám Sát Viên Chức Mỹ .... 396 với quảng đại độc giả chưa biết đến, hoặc có biết đến nhưng không chịu sử dụng, nguồn tài liệu này mà 7. Quân Đội Và Nhân Dân Nam Việt Nam Phẫn Nộ .......... 404 thôi. Từ nay, hy vọng rằng mọi độc giả đều có thể tiếp 8. Cha Mẹ Bà Nhu Đều Kêu Gọi Lật Đổ Nhà Ngô ............... 416 cận trực tiếp nguồn FRUS để bổ túc cho những nhận 9. Diệm-Nhu Đàn Áp Toàn Dân ........................................ 424 định của mình được trung thực và chính xác hơn. 10. “Vua Lê” Diệm Và “Chúa Trịnh” Nhu ........................... 436 *** 11. Mỹ Đã Thấy Mất Nam Việt Nam Từ Cuối Năm 1961 .... 450 Tập sách này gồm nhiều bản văn được chuyển 12. Tướng Lãnh Tiến Hành Đánh Dinh Gia Long ................ 480 dịch và trình bày kèm theo nguyên tác Anh ngữ, là các tài liệu trước đây vốn thuộc loại hồ sơ mật hoặc tối mật, nghĩa là chỉ dành riêng cho những người có trách nhiệm mà hoàn toàn không được phổ biến đến 6 7 HỒ SƠ MẬT 1963 - Từ các nguồn tài liệu của chính phủ Mỹ LỜI GIỚI THIỆU công chúng. Phần lớn các tài liệu đó là của chính các biến cố ngoại giao từ thời chính quyền Tổng thống phủ Mỹ, như các Công điện, Bản Ghi nhớ, Điện tín, Abraham Lincoln (1861) cho đến ngày nay. Phúc trình... Tài liệu có nguồn từ Bộ Ngoại Giao Riêng tài liệu liên hệ đến Việt Nam dưới nhiệm kỳ Mỹ được lấy từ FRUS; ngoài ra còn có các tài liệu Tổng thống Kennedy thì gồm 4 tập, phủ dài thời gian từ Tòa Bạch Ốc (Cục An Ninh Quốc Gia NSA), Bộ 3 năm từ 1961 đến 1963. Hai tập cuối cùng, Tập III Quốc Phòng (Pentagon Papers), CIA (tại Sài Gòn và và Tập IV, được phát hành vào năm 1991 và được phổ tại Langley), và từ Thượng Viện (Select Committee to biến online trên Internet vào đầu thiên niên 2000. Study Governmental Operations). Một vài tài liệu không trực tiếp lấy nguồn từ chính Độc giả người Việt ở hải ngoại, ngay cả ở Mỹ, cũng phủ Mỹ là: Một bài viết của tác giả Nguyễn Minh ít nghe nói đến kho tài liệu đồ sộ và quý giá đã được Tiến phân tích Phúc trình A/5630 của Phái đoàn Điều giải mật khá đầy đủ và dễ dàng truy cập online này. tra Liên Hiệp Quốc; một số đoạn trong Death of A Chỉ một số nhà nghiên cứu nghiêm túc là biết từ rất Generation của Howard Jones vốn là một tác phẩm sớm về FRUS và đã khai thác rất hiệu quả để tái cũng sử dụng rất nhiều nguồn tài liệu của chính phủ khẳng định hoặc hiệu đính lại một số biến cố, luận Mỹ, và một bài Dẫn nhập của tác giả Tâm Diệu, tổng điểm mà trong quá khứ đã không hoặc chưa được biểu hợp về Phật giáo và cuộc Chính biến 1-11-1963 thông đạt rõ ràng. qua các tài liệu của chính phủ Mỹ. Xin đan cử trường hợp về hai bài viết có liên quan Xin được có vài lời về lý do tại sao chúng tôi lại đến chế độ Ngô Đình Diệm chỉ vài năm sau khi FRUS chọn sử dụng rất nhiều tài liệu FRUS của Bộ Ngoại được lên online: Cách đây hơn 10 năm, trong bài viết Giao Mỹ cho tập sách này. “Toàn Trị và Ngoại Thuộc” vào tháng 5 năm 2003, FRUS, ký tự viết tắt của cụm từ Foreign Relations giáo sư Cao Huy Thuần ở Pháp đã sử dụng 50 nguồn of the United States, là một tập hợp các tài liệu lịch trích dẫn từ FRUS trong tổng số 53 cước chú của 1 sử chính thức liên hệ đến các quyết định quan trọng ông. Còn trong tiểu luận công phu “‘Phiến Cộng’ trong chính sách ngoại giao của Mỹ đã được giải mật trong Dinh Gia Long”, hoàn thành vào tháng 8 cũng và biên tập để công bố.1 Những tài liệu này do Văn năm 2003, Tiến sĩ Chính Đạo Vũ Ngự Chiêu ở Mỹ đã phòng Sử gia (Office of the Historian) thuộc Bộ Ngoại sử dụng 49 tham chiếu từ FRUS trong tổng số 149 giao soạn thảo và chịu trách nhiệm xuất bản, và do cước chú của ông. 2 Sở Ấn loát Chính phủ (Government Printing Office) 1 in ấn phát hành. Tập hợp tài liệu đồ sộ này bắt đầu từ Bài được đăng trên Diễn Đàn Forum số 129, xuất bản tại Paris vào tháng 5 năm 2003 và được Thư Viện Hoa Sen đăng lại: http:// 1 The Foreign Relations of the United States series is the official thuvienhoasen.org/a13482/toan-tri-va-ngoai-thuoc-cao-huy-thuan documentary historical record of major U. S. foreign policy 2 Bài được đăng trên Tạp chí Hợp Lưu tại California vào tháng 8 decisions that have been declassified and edited for publication. năm 2003 và được Việt-Studies đăng lại. 8 9 HỒ SƠ MẬT 1963 - Từ các nguồn tài liệu của chính phủ Mỹ LỜI GIỚI THIỆU Sở dĩ FRUS đạt được độ tin cậy khá cao, do đó đòi hỏi các nguồn cung cấp tài liệu, dù trong mức sử dụng khá nhiều, trong các công trình nghiên hay ngoài chính phủ, dù lãnh vực an ninh quốc cứu là vì ba lý do: gia hay bất kỳ lãnh vực nào, cũng phải duy trì một mức độ chuyên nghiệp trong các tài liệu (i) Nói chung, FRUS là những tài liệu mật hoặc để họ có thể tin tưởng sử dụng.