Cynllun Gweithredu Bioamrywiaeth Eryri Snowdonia Biodiversity Action Plan Rhywogaethau ~ Species Lili’r Wyddfa: Dim ond yn Eryri y mae’r lili hon yn tyfu trwy Brydain. Snowdon Lily: in Britain found only in Snowdonia. DIp Cynllun Gweithredu Bioamrywiaeth Eryri - Snowdonia Biodiversity Action Plan Mwsog (Ditrichum plumbicola) AMoss (Ditrichum plumbicola) Statws presennol Current status Disgrifiad Description Mwsog eithriadol fach yw’r Ditrichum plumbicola sydd ond yn tyfu, yn rhyfedd ddigon, ar domenni gwastraff Ditrichum plumbicola is an extremely tiny moss which hen weithfeydd plwm. Ni all unrhyw blanhigyn arall, bron, oddly is found only on the fine spoils of disused lead dyfu yno oherwydd natur wenwynig y metel. Mae’n tyfu mines that are largely devoid of other plant life due to the mewn tuswâu bychain neu ar wasgar yng nghanol y highly toxic levels of heavy metals. It occurs in small pure patches or as scattered plants often in association with mwsog cyffredin Weissia controversa. Am ei fod mor fach the much more common moss, . Its a’i ddail yn dynn amdano nid yw’n hawdd ei weld, ond, Weissia controversa small size and tightly rolled leaves make this an mae ei liw gwyrdd tywyll pan yn wlyb yn nodwedd inconspicuous species which, nevertheless, is a very arbennig ohono. Braidd yn rhyfedd yw’r ffaith nad oes characteristic bottle green colour when wet. Of puzzling gan y mwsog hwn unrhyw organau atgenhedlu interest is the fact that no specimens bearing reproductive (gametangia a sporoffytau), felly mae’n rhaid ei fod yn structures (gametangia and sporophytes) have ever been gwasgaru ei hadau trwy i rannau o’i goesau lynu wrth found, so its main method of dispersal must be by stem esgidiau’r gweithwyr ers llawer dydd. fragments which have presumably been accidentally Ehangder distributed on the boots of miners. l Rhyngwladol: Bregus; mae 75% o boblogaeth y byd Extent o’r mwsog unigryw hwn yn tyfu ym Mhrydain, y l International: Vulnerable; 75% of the world population gweddill yn yr Almaen. found in the UK, the rest in Germany. l Cenedlaethol: Prin iawn - ychydig ardaloedd yn y l National: Very rare - it is confined to a few localities Gorllewin. Mae’n unigryw ymhlith mwsoglau Prydeinig in the West. It is unique among British mosses in yn ei fod yn tyfu’n bennaf ar Ynys Manaw. having a distribution centred on the Isle of Man. l Eryri: Yng Nghymru, dim ond yng Nghoedwig Gwydir, l Snowdonia: In Wales so far found only in the Gwydyr gogledd Eryri y mae’n tyfu. Forest, northern Snowdonia. Blaenoriaeth Priority l Rhyngwladol: Perygl isel iddo ddiflannu, bron dan l International: LOW, near threatened (IUCN Category). fygythiad (Categori IUCN). l National: HIGH. At least 75% of world population in l Cenedlaethol: UCHEL ond ni wyddom ei statws the UK. presennol. l Snowdonia: HIGH. UK species of conservation l Eryri: UCHEL. I bob golwg mae’n prinhau mewn rhai concern. It is apparently declining from some sites, mannau, er mae angen arolwg pellach. though further survey is required. Ffactorau sy’n effeithio ar y mwsog Current factors affecting species hwn yn Eryri in Snowdonia Ymddengys D. plumbicola i fod yn prinhau o’i safleoedd D. plumbicola appears to be declining from its known yng Nghoedwig Gwydir. Gall hyn fod am amryw o sites in the Gwydyr Forest. This may be due to a number resymau: of reasons: l ar ôl monitro’r mwsog hwn ar domenni gwastraff yn l recent monitoring of the species on spoil tips of the hen waith plwm Cyffty, mae i’w weld yn llawer llai disused Cyffty lead mine show a considerable toreithiog erbyn hyn. I bob golwg, y rheswm am hyn reduction in abundance. This appears to be due to a yw cyfuniad rhew y gaeaf a sychder yr haf, combination of frost damage and summer dessication, l fel y mae lefelau’r plwm yn lleihau ar wyneb y domen l as lead levels decline in the surface layers of spoil wrth iddo suddo, mae planhigion eraill yn tyfu, tips as a result of leaching, other species, particularly mwsoglau yn enwedig, of mosses, become dominant, l l agosrwydd y coed pîn - mae nodwyddau’r coed yn encroachment of conifers - needle litter appears to be broblem arbennig, a particular problem, l D. plumbicola favours fine spoils which have been l mae’n well gan D. plumbicola domenni gwastraff sydd newydd eu tyllu gan gwningod, felly gall llai o recently disturbed by rabbit digging; decline in rabbit gwningod oherwydd myxomatosis a mesurau i’w difa populations as a result of myxomatosis and deliberate olygu y bydd llai eto o’r cynefin ar gael. vermin control may reduce new habitat availability. Current action in Snowdonia Gweithredu ar y gweill yn Eryri Legal Status Statws Cyfreithiol l D. plumbicola is found in one (linked) SSSI within the l Mae D. plumbicola yn tyfu ar un Safle o Ddiddordeb Gwydyr Forest. Gwyddonol Arbennig, yng Nghoedwig Gwydir. Management, Research and Guidance Rheolaeth, Ymchwil ac Arweiniad l Forest Enterprise are aware of the importance of the l Mae Menter Coedwigaeth yn ymwybodol o species and are taking it into account within the bwysigrwydd y mwsog ac yn ei gymryd i ystyriaeth derelict land reclamation schemes that are currently gyda’u cynlluniau i adennill tir diffaith. being carried out on their land. DIp 1-2 Bioamrywiaeth yn Eryri - Biodiversity in Snowdonia DIp Cynllun Gweithredu Bioamrywiaeth Eryri - Snowdonia Biodiversity Action Plan l Mae’r mwsog yn cael ei fonitro ar amryw o safleoedd l The species is being monitored in a number of sites gan Barc Cenedlaethol Eryri. by the SNPA. Amcanion Objectives l Lle bo hynny’n ymarferol, i atal dirywiad y mwsog hwn l Where practicable, halt the apparent decline of the yn Eryri. species in Snowdonia. l Trwy wella cynefin, i gynyddu’r ardaloedd sy’n addas l Increase areas suitable for colonisation adjacent to i’r mwsog dyfu ynddynt ac sy’n ffinio â’i safleoedd existing sites by appropriate habitat enhancement. presennol. l Continue research into the ecology of the species. l Parhau i wneud ymchwil i ecoleg y mwsog. l Make the importance of the species known to all l Sicrhau fod perchnogion tir yn gwybod am landowners where the species is found. bwysigrwydd y mwsog. Proposed actions Gweithredu ar gyfer y dyfodol Policy and Legislation Polisi a Deddfwriaeth l Within the SNPA Management Plan, ensure the l O fewn Cynllun Rheoli Awdurdod y Parc, sicrhau fod species (and other metallophytes) are safeguarded y mwsog (a metaloffytau eraill) yn cael ei ddiogelu o within any future proposed derelict land reclamation fewn unrhyw gynlluniau i adennill tir diffaith yn y dyfodol. schemes. Gweithredu: APCE. Action: SNPA. Rheoli a Diogelu Rhywogaeth a Phrynu Tir Species Management, Protection and Land Acquisition l Sicrhau fod perchnogion tir yn gwybod am ei safleoedd a’u pwysigrwydd. l Ensure landowners are made aware of known sites Gweithredu: APCE. and their importance. Action: SNPA. l Gwella cynefin ar amryw o safleoedd allweddol. l Undertake habitat enhancement on a number of key Gweithredu: APCE, MC. sites. Cynghori Action: SNPA, FE. Ymchwil a Monitro i’r Dyfodol Advisory l Ailadrodd arolwg 1983 ar y safleoedd sy’n wybyddus Future Research and Monitoring yng Nghoedwig Gwydir i gael gwybod statws l Repeat the 1983 survey of known sites within the presennol y mwsog. Gwydyr Forest to determine current status. Gweithredu: APCE. Action: SNPA. l Cynnal arolygon yn y gweithfeydd plwm eraill y l Survey other known lead mine sites within the gwyddom amdanynt ym Mharc Cenedlaethol Eryri. BAP area. Gweithredu: APCE. Action: SNPA. l Darganfod beth yw’r rheswm dros ddirywiad y mwsog l Determine cause of apparent decline of the species yng Nghoedwig Gwydir. within the Gwydyr Forest. Gweithredu: APCE. Action: SNPA. Cyfathrebu a Monitro Communiction and Publicity l Defnyddio ecoleg anghyffredin y mwsog yma i roi l Utilise the unusual ecology of this species to cyhoeddusrwydd i bwysigrwydd ac arwyddocâd publicise the interest and importance of Bioamrywiaeth. Biodiversity. Gweithredu: APCE. Action: SNPA. Implementation Gweithredu Sources of Possible Funding and Advice Ffynonellau Ariannu a Chyngor l Statutory: SNPA, CCW. l Statudol: APCE, CCGC. l Non-statutory: UCW, NWWT. l Anstatudol: Prifysgol Cymru, CBN. l Other: Possibility of ‘Championing’ by a local l Eraill: Nawdd gan gwmnïau busnes lleol. business. Corff Cydlynu Co-ordinating Body l APCE. l SNPA. Manteision Benefits l Atal diflaniad mwsog prin. l Prevent extinction of a rare species. l Gwella Bioamrywiaeth yn gyffredinol ym Mharc l Improvement of overall Biodiversity of SNP. Cenedlaethol Eryri. l Conservation of an interesting and unusually l Gwarchod rhywogaethau diddorol sy’n manteisio ar opportunistic species which has colonised a harsh, dyfu mewn cynefin annaturiol, garw. man-made habitat. Awdur/Author: Rod Gritten APCE/SNPA. Bioamrywiaeth yn Eryri - Biodiversity in Snowdonia DIp 2-2 DRv Cynllun Gweithredu Bioamrywiaeth Eryri - Snowdonia Biodiversity Action Plan Y Mwsog Pluog Main Gwyrdd Slender green feather-moss (Drepanocladus vernicosus) (Drepanocladus vernicosus) Statws Presennol Current status Disgrifiad Description Mae’r mwsog melynwyrdd hwn yn tyfu’n agos i’r ddaear The slender green feather-moss is a low-growing, ac yn cynhyrchu amryw byd o goesau canghennog hyd yellowish-green moss that produces repeatedly- at 10cm o hyd, bob un gyda pheth wmbreth o ddail branched stems up to 10cm long, each of which bears cyrliog cryf yn tyfu arnynt. Mae wedi ei gofnodi’n helaeth numerous, strongly curled leaves. It has been widely yn ucheldir Prydain ac mae fel arfer yn tyfu ar lethrau recorded in upland regions of Britain and is usually found corsiog gwlyb wedi eu golchi gan ddw^r ffynnon eithaf on wet boggy hill slopes flushed with slightly nutrient- maethus.