AUTORËSIA DHE KONTRIBUTET Ky dokument u hartua në kuadër të projektit “Përgatitja e masterplanit dhe studimeve të fizibilitetit për projekte infrastrukturore në zonën e Alpeve të Shqipërisë” të zbatuar nga Fondi Shqiptar i Zhvillimit, me mbështetjen financiare të Fondit të Përbashkët Evropian të Ballkanit Perëndimor nën kornizën e investimeve në rajon, përfituar nëpërmjet Bankës për Zhvillim të Këshillit të Evropës. Opinionet, gjetjet, konkluzionet dhe rekomandimet e shprehura në këtë dokument janë të autor-it/ve (konsorciumi që përbëhet nga PM Group, Archidata, Globaldit, Instituti i Politikave Publike e Private IP3, Seda) dhe nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht ato të kontribuesve në Fondin e Përbashkët Evropian të Ballkanit Perëndimor, të EBRD, si bashkë-menaxher i Fondit të Përbashkët për Ballkanin Perëndimor, apo Bankës për Zhvillim të Këshillit të Evropës si institucion financiar kryesor në lidhje me projektin. 2 PËRMBAJTJA 1. PËRMBLEDHJE JO TEKNIKE .................................................................................... 10 1.1 HYRJE ................................................................................................................................... 11 1.2 KUADRI I VLERËSIMIT ...................................................................................................... 13 1.2.1 Objektivat e VSM-së ..................................................................................................... ............. 13 2. METODOLOGJIA DHE PROCESI I HARTIMIT TË VSM-SË ................................. 16 2.1 KUADRI LIGJOR ...................................................................................................... ........... 18 2.2 FAZAT E PROCESIT ............................................................................................................ 23 3. PËRSHKRIMI I PËRGJITHSHËM I PLANIT ............................................................. 26 3.1 PËRMBLEDHJE E VIZIONIT DHE OBJEKTIVAVE .......................................................... 27 3.2 KUADRI LIGJOR I PKS-së .................................................................................................. 31 3.3 POLITIKAT DHE DOKUMENTAT E TJERA ..................................................................... 36 3.4 ANALIZA SWOT ................................................................................................................. 39 4. PËSHKRIMI I GJENDJES EKZISTUESE .................................................................. 42 4.1 BURIMET NATYRORE ........................................................................................................ 43 4.1.1 Bimësia ........................................................................................................................................ 43 4.1.2 Biodiversiteti .............................................................................................................................. 45 4.1.3 Peizazhi ....................................................................................................................................... 48 4.1.4 Tokat, pyjet, kullotat, tokat bujqësore ...................................................................................... 51 4.1.5 Gjeologjia dhe gjeomorfologjia ................................................................................................. 52 4.2 VEÇORITË FIZIKO-GJEOGRAFIKE .................................................................................. 53 4.2.1 Përshkrim i luginave kryesore dhe elementet gjeografike të zonave të mbrojtura .............. 53 4.2.2 Gjeografia, topografia dhe morfologjia .................................................................................... 57 4.2.3 Gjeologjia, hidrogjeologjia dhe sizmiciteti ............................................................................... 60 4.2.4 Klima, erërat dhe rrezatimi diellor ........................................................................................... 65 4.3 BURIMET UJORE ................................................................................................................. 67 4.4 ELEMENTET E FORTA TERRITORIALE ........................................................................... 72 4.5 ZONAT E MBROJTURA NATYRORE ................................................................................ 74 4.5.1 Parqet e reja natyrore ................................................................................................................. 75 4.6 INFRASTRUKTURA MJEDISORE ...................................................................................... 81 4.6.1 Furnizimi me ujë dhe KUZ ........................................................................................................ 81 4.6.2 Menaxhimi i mbetjeve të ngurta ............................................................................................... 81 4.7 METABOLIZMI I TERRITORIT .......................................................................................... 83 4.7.1 Fluksi i energjisë ......................................................................................................................... 83 4.7.2 Fluksi i ujit .................................................................................................................................. 85 4.7.3 Fluksi i ushqimit ........................................................................................................................ 85 4.7.4 Fluksi i mbetjeve ........................................................................................................................ 88 4.7.5 Fluksi i turizmit .......................................................................................................................... 88 4.8 VEÇORITË SOCIO-EKONOMIKE ...................................................................................... 91 4.8.1 Demografia ................................................................................................................................. 91 4.8.2 Punësimi dhe sektorët e punësimit .......................................................................................... 93 3 4.8.3 Ekonomia, të ardhurat dhe sektorët e mundshëm ekonomikë ................................. 94 4.8.4 Trashëgimia kulturore dhe historike ........................................................................... 95 4.9 ENERGJIA RINOVUESHME NË RAJON .......................................................................... 102 4.10 PROBLEMATIKAT MJEDISORE ....................................................................................... 104 4.9.1 Cilësia e ujit ................................................................................................................... 105 4.9.2 Menaxhimi i mbetjeve ................................................................................................... 105 4.9.3 Vlerësimi i cilësisë së ajrit ............................................................................................. 107 4.9.4 Gjuetia e specieve të rralla ........................................................................................... 112 4.9.5 Degradimi/humbja e sipërfaqes së tokës .................................................................... 112 4.9.6 Rreziku i përmbytjeve ................................................................................................... 113 4.9.7 Ndryshimet klimatike ................................................................................................... 113 4.9.8 HEC-et dhe ndikimi i tyre në mjedis ........................................................................... 115 4.9.9 Zhurmat ......................................................................................................................... 116 4.9.10 Kërcënimet ndaj elementeve të peizazhit .................................................................. 117 5. TENDENCAT E MUNDSHME NË TË ARDHMEN PA PLAN ................................ 118 5.1 TOKA .................................................................................................................................... 123 5.2 AJRI ....................................................................................................................................... 123 5.3 FAKTORËT KLIMATIKË ..................................................................................................... 123 5.4 UJI .......................................................................................................................................... 123 5.5. BIODIVERSITETI ................................................................................................................ 124 5.6 MBETJET ............................................................................................................................... 124 5.7 ZHURMA .............................................................................................................................. 125 5.8 POPULLSIA DHE ASETET MATERIALE ........................................................................... 125 5.9 TRASHËGIMIA KULTURORE ............................................................................................ 125 5.10 PEIZAZHI ........................................................................................................................... 125 6. BAZA PËR PËRGATITJEN E VLERËSIMIT MJEDISOR ......................................... 126 6.1 PËRCAKTIMI I OBJEKTIVAVE MJEDISORE ..................................................................... 127