A N N E K 8 Y

A N N E K 8 Y

A N N E K 8 Y, ANNEKS Nr. 1. Nie ulega wątpliwości, że dawne mieszczaństwo warszawskie było przeważnie .pochodzenia niemieckiego, bo bez niemców nie mielibyśmy miast z Magdeburgją i urzędem wójtowskim. Że je­ dnak, oprócz niemców, znaczna ilość polaków stanowiła ludność i obywatelstwo naszego miasta, o tem sądzić by wypadało z na­ zwisk naj dawniej szych obywateli warszawskich, jakie natrafiają się w dawnych dokumentach i dyplomatach. Pierwszych wójtów m. Warszawy trzech znamy tylko z imie­ nia, a więc o narodowości icli stanowczo decydować nie możemy. Pierwszy z nich Bartłomiej, bywa wymieniony, jako świadek, w bardzo wielu przywilejach książęcych z XIV wieku. Wiadomo nadto, że nie tylko sprawy miejskie sądził, lecz niezależnie od swej właściwej funkcji był wzywany przez książąt do assysto- wania przy aktach i wyrokach. — Wielce ciekawy jest pod tym względem akt, podany w T. III Kodeksu Dyplomatycznego Pol­ skiego (po Rzyszczewskim i Muczkowskim wydał J. Bartoszewicz w r. 1858), z 1339 roku. W akcie tym, wydanym we Włodzi­ mierzu wołyńskim, książę Jerzy Ruski (dux Regni Russiae—Bo­ lesław Trojdenowicz) nadaje Bartkowi z Sandomierza wójtowstwo ni. Sanoku z całą władzą i jurysdykcją. Świadkami są: r Johannes dictus Lacta, Adalbertus advocatus de Bochna, Bartholomeus advocatus de Warssow, Johannes Brunonis Leonis (sic) de Sy- wicz. Ponieważ w Warszawie w tym czasie panował książę Troj- den, ojciec księcia Bolesława Jerzego, mógł więc wydelegować Bartłomieja, jako biegłego prawnika, do porady synowi. u — 162 — Drugiemu wójtowi, następcy Bartłomieja, było na imię Kle­ mens; wiemy już, że po spadkobiercach Klemensa, wójtem został w r. 1488, Piotr Pielgrzym. To ostatnie nazwisko, samo z siebie nie przemawia stanowczo o narodowości. Z wieku XIV mamy jeszcze dwa nazwiska obywateli war­ szawskich. Są to: Piotr Brun i Mikołaj Panczatka, którzy, w r. 1388, darowali miastu nabytą przez siebie wieś Solec. Drugie z tych nazwisk jest, w każdym razie, s!aAviańskie. Wiek XV również niewiele podaje nazwisk obywateli miej­ skich. Znajdujemy tu nazwiska niemieckie: Andrisa, właściciela włók na Kałęczynie (1437), Zygethnera, właściciela roli na Po­ wązkach (1413), Burkharda na Kałęczynie (1473), Smathlaka (1415) polskie: Bieniaszów — Jana i Klemensa — na Kałęczynie (1428 i 1482), Macieja Malodobrego na Kałęczynie (1473), Małka, wła­ ściciela gruntu nad rzeką Drną (1442), Wilków, którzy posiadali grunta na Nowem Mieście i na Kałęczynie. Z XVI, a zwłaszcza XVII stulecia, mamy już niezmierną obfitość nazwisk, w których niemczyzna zdawałaby się świadczyć o nowym coraz napływie ludności cudzoziemskiej, pomiędzy któ­ rą, oprócz niemców, trafiaję się włosi, francuzi, szkoci, holendrzy, ormianie. Do rodzin, które zasłynęły z zamożności i należały prze­ ważnie do patrycjatu miejskiego, zaliczają się: W. XVI — niemcy: Burbachowie, Fołtynowie (laAvnik 1580), FijerlunkoAvie (1538), FranczoAvie (burmistrz 1564), Fukierowie (1564), GizoAvie, Gissowie lub Hizowie, rodzina, z której pochodziła Barbara Giżanka, Gulbachowie (1569), KorboAvie (burmistrz 1566), Mollerowie (rajca 1520), ZejdlitzoAvie (1597)—(pisali się potem „ZajdliczoAvie)u, ZochoAvie (1580). — Polacy: BaryczkoAvie (od r. 1520), Gurscy (łaAvnik (1567), KlucznikOAvie-Zembrzuscy, kollatoroAvie dziedziczni kościoła S-go Krzyża, Oczkowie (słaAvny doktór Wojciech Oczko), Rolowie, Słomkowiczowie, oraz z nazA\isk Avięcej gminnych: Kiernozek, Pasiorka, Półtorak, Piguł, Szydło i t. d. W. XVII — niemcy: Busser, Bolcer, Bojm, Buchholtz, Er- er, Erhardt, Fechter, Ginther (rajca 1655), Gicler (ławnik), iGodale (ławnik 1645), Hennik (rajca 1671), Junga (1655), Klein- poldt, Knabe, Kranich, Kora, Lancberk (IaAvnik 1656), Lindner, - 163 — Machnie, Minich, Mincer, Opic, Pec, Plumhoff, Prezlewitz (potem pisali się „Praczlewicz)", Ros, Smit, Szlichting, Szusliga (zdaje się, że to samo co Szeliga, a więc do jakiej narodowości właści­ wiej by było policzyć tych ostatnich), Szulcendorf, Totfeld, Tyl- man, Trygier, Ufnagiel, Wachnic, Weiss, Witthoff (burmistrz 1650), Wigbold, Walter, Zelman, Zantek i wiele innych. — Polacy: Buczyński, Bujała, Ćwiek, Drewno (wójt i bur­ mistrz powietrzny w r. 1620), Dorosz v. Doroszewski, Falkiewicz (rajca 1655), Jeleń, Kostka, Kędzierski, Kuilek, Krupnik, Latosz ^ławnik 1640), Łukasik, Mrówka, Ogonek, Ozimek,' Polepszano- wicz (ławnik 1655), Rembowicz, Strubicz, Szczerbicz, Wołczyński. — Włosi: Kassina, Montelupi, Zappio, Lupini, Luce, Simo- netti, Rabida, Mocolini, Bandinelli, Orsetti, Gianotti. — Szkoci: Czorn (burmistrz 1688), Czamer, 0'connor (le­ karz króla Jana III), Makin. — Holender: Orlemus. — Ormianie: Minaszewicz, Hodikiewicz, Milkiewicz, Bogda­ nowicz, Kabustowicz, Zahanaszewicz, Augustynowicz, Bernatowicz i wielu innych. ANNEKS Nr. 2. Najdawniejsze wzmianki o Warszawie, ziemi warszawskiej i jej urzędach w dawnych dyplomatach: 1. W kodeksie wielkopolskim (edycja kórnicka) pod Mt 599, w akcie biskupa poznańskiego Bogufała z r. 1251, potwierdzone są dziesięciny dla kościoła w Górze, archidjakonatu czerskiego, ze wsi: Warsewa, Nececza i Mesevo. Wydawcy kodeksu tłumaczą te wsie przez: Warszawę, Niecki (wieś niedaleko Warszawy w pa­ rafii Pęcice), i Miąse (wieś w par. klembowskiej, obecnie powiat radzymiński). Co do dwóch ostatnich wsi wykład jest wyraźnie mylny, gdyż właściwiej i prościej by było przyjąć wieś Niecieczę, która do dziś dnia istnieje w par. czerskjej, nierównie bliżej Gó­ ry, niż Niecki; a do tego ta ostatnia wieś dawniej nazywała się Mieczki. Nazwę wsi Mazewo znajdujemy kilkakrotnie w dawnym powiecie zakroczymskim, co byłoby względem Góry zadaleko, ale bliżej Czerska i Góry jest wieś Miedzwno, w dawnej ziemi raw­ skiej. Nareszcie w dawnym powiecie czerskim są bliższe do Góry Warszowice. O dokumencie tym mamy rozprawę ś. p. profesora Józefa Przyborowskicgo w Bibliotece warszawskiej z r. 1887, T. I-y, str. 317—337. Wzmianki stanowcze i pewne znajdują się W następnych aktach z XIII i XIV wieku: 2. Kodeks dyploma- Rok 1289. Książę Konrad nadaje probo- tyczny mazowie- stwu błońskiemu wieś Miedzieszyn, w po- cki, wyd. 1863. wiecie warszawskim. — 165 — 3. Tamże. 1297. Nadanie przez ks. Bolesława wsi Mi- lęcina w ziemi warszawskiej (in terra War- saw., bo powiat był błoński). 4. Tamże. 1351. W akcie nadawczym ks. Trojdena staje, jako świadek, Albertus, dictus Cusma, kasztelan warszawski. 5. Kodeks wielko- 1326. Akt ks. Trojdena, dotyczący zamia- polski (kórnicki). ny wsi wsiążęcej Domaniew na wieś biskupią Rękawica, datowany po raz pierwszy w War­ szawie (świadkowie urzędnicy ziemstwra czer­ skiego). 6. Kodeks mazow. 1334. W akcie ks. Trojdena, świadkowie: wyżej wymieniony Albert kasztelan i Bar­ tłomiej, wójt warszawski. 7. Kodeks wielko- 1339. Wyrok Gallharda de Carceribus i Pio- polski (kórnicki). tra Gervais, wydany „in villa de Warszow., poznań, dyocesis, infra ecclesiam parochia- lem S. Joannis", w sprawie Kazimierza Wiel­ kiego z Krzyżakami. 8. Kodeks mazow. 1340. Na akcie ks. Trojdena świadkowie: Pa- neta kasztelan i Bartłomiej wójt warszawscy. 9. Kodeks dyplom. 1343. Akt zamiany kilku wsi, wydany przez polski, Rzyszczew- książąt mazowieckich Ziemowita i Kazimie- skiego i Muczkow- rza „actum Warschovia". Pomiędzy świad- skiego. kami: Tomasz kasztelan, Bartłomiej wójt, Daszkon cześnik, Brzybyslaw wojski — war­ szawscy (pierwsze ślady ziemstwa). 10. Kodeks mazow. 1345. Na akcie tychże książąt świadkami: Damian kasztel. Bartłomiej wójt warszawscy. 11. Kodeks wielko- 1350. Akt ks. Kazimierza „in Warschovia", polski (kórnicki). świadkowie: „Mathias dictus Borcus", cze­ śnik, Stefan łowczy, Albert dictus Czubyn, skarbnik, Mikołaj Kosciesza, podsędek, Sta­ nisław „łilius praedicti Porconis" podkomo­ rzy — warszawscy. 12. Kod. dypl. pols. 1353. Świadek, Krystyn, stolnik warszawski. 13. Archiw. komisji 1363. Świadkowie: tenże Krystyn i Marom hist. w Krak. T. IV. sędzia warszawski. — 166 — 14. Kodeks wielko­ 1367. Papież Urban zatwierdza dziesięciny polski. do Zgierza, płockiej dyecezji (wiec powinno być do Zegrza, bo Zgierz do płockiej nie należał) ze wsi: Wola, Polików, Mościska, Młociny, Mokotów, Wawrzyszew i inne. 15. Tamże. 1368. Układ ks. Ziemowita o dziesięciny do Zgierza (Zegrza) ze wsi: Rybno, Rozlazłów, m. Sochaczewa, w. Czenvonka, Wielka-Wola, Mostki v. Powązki, Wawrzyszewo, Młociny, Wola Grodziecka, Wola Bądkowska. Pomię­ dzy świadkami: Włodzimierz, podstoli war­ szawski. 16. Kodeks, mazow. 1382. Akt ks. Janusza. Świadkowie: Paweł chorąży i Paweł Nagórka, podkomorzy war­ szawscy. 17. Tamże. 1383. — Świadek Paszkon, chorąży warszaw. 18. Gawareckiego : 1384. Przywilej miasta Kuczborka—pomię­ przywileje i nadania dzy świadkami: Posuserus (?) chorąży war­ miast wojew. płock. szawski. Rzecz widocznie źle wyczytana; po- winienby być ten sam Paweł v. Paszkon. 19. Kodeks wielko­ 1385. —Pomiędzy świadkami — tenże Paweł, polski. chorąży warszawski. 20. Gawarecki. 1386. Przywilej m. Nasielska, pomiędzy świadkami, Paweł Nagórka, podkomorzy warszawski. 21. Arch. kom. hist. 1886.—Pomiędzy świadkami, tenże sam Pa­ T. IV. weł Nagórka. 22. Kodeks wielko­ 1388.—Książe Janusz tytułuje się: „dux Ma- polski. zoviae, dominus et haeres Cirnensis, War- schoviensis, Sochaczeviensis, Wiszogrodensis et Ciechanoviensis. 23 i 24. Kodeks ma­ 1390 i 1393. Pomiędzy świadkami: Bolesta zowiecki. „capitaneus noster generalis (więc nie było jeszcze starosty grodowrego, ale tylko jene- ralny). Do tych dyplomatów doliczymy jeszcze dwa następne, w których są wymienione miejscowości dzisiejszego powiatu warszaw- - 167 — skiego, bez żadnych wskazówek co do War­ szawy i ziemi warszawskiej: 25. Kodeks

View Full Text

Details

  • File Type
    pdf
  • Upload Time
    -
  • Content Languages
    English
  • Upload User
    Anonymous/Not logged-in
  • File Pages
    43 Page
  • File Size
    -

Download

Channel Download Status
Express Download Enable

Copyright

We respect the copyrights and intellectual property rights of all users. All uploaded documents are either original works of the uploader or authorized works of the rightful owners.

  • Not to be reproduced or distributed without explicit permission.
  • Not used for commercial purposes outside of approved use cases.
  • Not used to infringe on the rights of the original creators.
  • If you believe any content infringes your copyright, please contact us immediately.

Support

For help with questions, suggestions, or problems, please contact us