A N N E K 8 Y, ANNEKS Nr. 1. Nie ulega wątpliwości, że dawne mieszczaństwo warszawskie było przeważnie .pochodzenia niemieckiego, bo bez niemców nie mielibyśmy miast z Magdeburgją i urzędem wójtowskim. Że je­ dnak, oprócz niemców, znaczna ilość polaków stanowiła ludność i obywatelstwo naszego miasta, o tem sądzić by wypadało z na­ zwisk naj dawniej szych obywateli warszawskich, jakie natrafiają się w dawnych dokumentach i dyplomatach. Pierwszych wójtów m. Warszawy trzech znamy tylko z imie­ nia, a więc o narodowości icli stanowczo decydować nie możemy. Pierwszy z nich Bartłomiej, bywa wymieniony, jako świadek, w bardzo wielu przywilejach książęcych z XIV wieku. Wiadomo nadto, że nie tylko sprawy miejskie sądził, lecz niezależnie od swej właściwej funkcji był wzywany przez książąt do assysto- wania przy aktach i wyrokach. — Wielce ciekawy jest pod tym względem akt, podany w T. III Kodeksu Dyplomatycznego Pol­ skiego (po Rzyszczewskim i Muczkowskim wydał J. Bartoszewicz w r. 1858), z 1339 roku. W akcie tym, wydanym we Włodzi­ mierzu wołyńskim, książę Jerzy Ruski (dux Regni Russiae—Bo­ lesław Trojdenowicz) nadaje Bartkowi z Sandomierza wójtowstwo ni. Sanoku z całą władzą i jurysdykcją. Świadkami są: r Johannes dictus Lacta, Adalbertus advocatus de Bochna, Bartholomeus advocatus de Warssow, Johannes Brunonis Leonis (sic) de Sy- wicz. Ponieważ w Warszawie w tym czasie panował książę Troj- den, ojciec księcia Bolesława Jerzego, mógł więc wydelegować Bartłomieja, jako biegłego prawnika, do porady synowi. u — 162 — Drugiemu wójtowi, następcy Bartłomieja, było na imię Kle­ mens; wiemy już, że po spadkobiercach Klemensa, wójtem został w r. 1488, Piotr Pielgrzym. To ostatnie nazwisko, samo z siebie nie przemawia stanowczo o narodowości. Z wieku XIV mamy jeszcze dwa nazwiska obywateli war­ szawskich. Są to: Piotr Brun i Mikołaj Panczatka, którzy, w r. 1388, darowali miastu nabytą przez siebie wieś Solec. Drugie z tych nazwisk jest, w każdym razie, s!aAviańskie. Wiek XV również niewiele podaje nazwisk obywateli miej­ skich. Znajdujemy tu nazwiska niemieckie: Andrisa, właściciela włók na Kałęczynie (1437), Zygethnera, właściciela roli na Po­ wązkach (1413), Burkharda na Kałęczynie (1473), Smathlaka (1415) polskie: Bieniaszów — Jana i Klemensa — na Kałęczynie (1428 i 1482), Macieja Malodobrego na Kałęczynie (1473), Małka, wła­ ściciela gruntu nad rzeką Drną (1442), Wilków, którzy posiadali grunta na Nowem Mieście i na Kałęczynie. Z XVI, a zwłaszcza XVII stulecia, mamy już niezmierną obfitość nazwisk, w których niemczyzna zdawałaby się świadczyć o nowym coraz napływie ludności cudzoziemskiej, pomiędzy któ­ rą, oprócz niemców, trafiaję się włosi, francuzi, szkoci, holendrzy, ormianie. Do rodzin, które zasłynęły z zamożności i należały prze­ ważnie do patrycjatu miejskiego, zaliczają się: W. XVI — niemcy: Burbachowie, Fołtynowie (laAvnik 1580), FijerlunkoAvie (1538), FranczoAvie (burmistrz 1564), Fukierowie (1564), GizoAvie, Gissowie lub Hizowie, rodzina, z której pochodziła Barbara Giżanka, Gulbachowie (1569), KorboAvie (burmistrz 1566), Mollerowie (rajca 1520), ZejdlitzoAvie (1597)—(pisali się potem „ZajdliczoAvie)u, ZochoAvie (1580). — Polacy: BaryczkoAvie (od r. 1520), Gurscy (łaAvnik (1567), KlucznikOAvie-Zembrzuscy, kollatoroAvie dziedziczni kościoła S-go Krzyża, Oczkowie (słaAvny doktór Wojciech Oczko), Rolowie, Słomkowiczowie, oraz z nazA\isk Avięcej gminnych: Kiernozek, Pasiorka, Półtorak, Piguł, Szydło i t. d. W. XVII — niemcy: Busser, Bolcer, Bojm, Buchholtz, Er- er, Erhardt, Fechter, Ginther (rajca 1655), Gicler (ławnik), iGodale (ławnik 1645), Hennik (rajca 1671), Junga (1655), Klein- poldt, Knabe, Kranich, Kora, Lancberk (IaAvnik 1656), Lindner, - 163 — Machnie, Minich, Mincer, Opic, Pec, Plumhoff, Prezlewitz (potem pisali się „Praczlewicz)", Ros, Smit, Szlichting, Szusliga (zdaje się, że to samo co Szeliga, a więc do jakiej narodowości właści­ wiej by było policzyć tych ostatnich), Szulcendorf, Totfeld, Tyl- man, Trygier, Ufnagiel, Wachnic, Weiss, Witthoff (burmistrz 1650), Wigbold, Walter, Zelman, Zantek i wiele innych. — Polacy: Buczyński, Bujała, Ćwiek, Drewno (wójt i bur­ mistrz powietrzny w r. 1620), Dorosz v. Doroszewski, Falkiewicz (rajca 1655), Jeleń, Kostka, Kędzierski, Kuilek, Krupnik, Latosz ^ławnik 1640), Łukasik, Mrówka, Ogonek, Ozimek,' Polepszano- wicz (ławnik 1655), Rembowicz, Strubicz, Szczerbicz, Wołczyński. — Włosi: Kassina, Montelupi, Zappio, Lupini, Luce, Simo- netti, Rabida, Mocolini, Bandinelli, Orsetti, Gianotti. — Szkoci: Czorn (burmistrz 1688), Czamer, 0'connor (le­ karz króla Jana III), Makin. — Holender: Orlemus. — Ormianie: Minaszewicz, Hodikiewicz, Milkiewicz, Bogda­ nowicz, Kabustowicz, Zahanaszewicz, Augustynowicz, Bernatowicz i wielu innych. ANNEKS Nr. 2. Najdawniejsze wzmianki o Warszawie, ziemi warszawskiej i jej urzędach w dawnych dyplomatach: 1. W kodeksie wielkopolskim (edycja kórnicka) pod Mt 599, w akcie biskupa poznańskiego Bogufała z r. 1251, potwierdzone są dziesięciny dla kościoła w Górze, archidjakonatu czerskiego, ze wsi: Warsewa, Nececza i Mesevo. Wydawcy kodeksu tłumaczą te wsie przez: Warszawę, Niecki (wieś niedaleko Warszawy w pa­ rafii Pęcice), i Miąse (wieś w par. klembowskiej, obecnie powiat radzymiński). Co do dwóch ostatnich wsi wykład jest wyraźnie mylny, gdyż właściwiej i prościej by było przyjąć wieś Niecieczę, która do dziś dnia istnieje w par. czerskjej, nierównie bliżej Gó­ ry, niż Niecki; a do tego ta ostatnia wieś dawniej nazywała się Mieczki. Nazwę wsi Mazewo znajdujemy kilkakrotnie w dawnym powiecie zakroczymskim, co byłoby względem Góry zadaleko, ale bliżej Czerska i Góry jest wieś Miedzwno, w dawnej ziemi raw­ skiej. Nareszcie w dawnym powiecie czerskim są bliższe do Góry Warszowice. O dokumencie tym mamy rozprawę ś. p. profesora Józefa Przyborowskicgo w Bibliotece warszawskiej z r. 1887, T. I-y, str. 317—337. Wzmianki stanowcze i pewne znajdują się W następnych aktach z XIII i XIV wieku: 2. Kodeks dyploma- Rok 1289. Książę Konrad nadaje probo- tyczny mazowie- stwu błońskiemu wieś Miedzieszyn, w po- cki, wyd. 1863. wiecie warszawskim. — 165 — 3. Tamże. 1297. Nadanie przez ks. Bolesława wsi Mi- lęcina w ziemi warszawskiej (in terra War- saw., bo powiat był błoński). 4. Tamże. 1351. W akcie nadawczym ks. Trojdena staje, jako świadek, Albertus, dictus Cusma, kasztelan warszawski. 5. Kodeks wielko- 1326. Akt ks. Trojdena, dotyczący zamia- polski (kórnicki). ny wsi wsiążęcej Domaniew na wieś biskupią Rękawica, datowany po raz pierwszy w War­ szawie (świadkowie urzędnicy ziemstwra czer­ skiego). 6. Kodeks mazow. 1334. W akcie ks. Trojdena, świadkowie: wyżej wymieniony Albert kasztelan i Bar­ tłomiej, wójt warszawski. 7. Kodeks wielko- 1339. Wyrok Gallharda de Carceribus i Pio- polski (kórnicki). tra Gervais, wydany „in villa de Warszow., poznań, dyocesis, infra ecclesiam parochia- lem S. Joannis", w sprawie Kazimierza Wiel­ kiego z Krzyżakami. 8. Kodeks mazow. 1340. Na akcie ks. Trojdena świadkowie: Pa- neta kasztelan i Bartłomiej wójt warszawscy. 9. Kodeks dyplom. 1343. Akt zamiany kilku wsi, wydany przez polski, Rzyszczew- książąt mazowieckich Ziemowita i Kazimie- skiego i Muczkow- rza „actum Warschovia". Pomiędzy świad- skiego. kami: Tomasz kasztelan, Bartłomiej wójt, Daszkon cześnik, Brzybyslaw wojski — war­ szawscy (pierwsze ślady ziemstwa). 10. Kodeks mazow. 1345. Na akcie tychże książąt świadkami: Damian kasztel. Bartłomiej wójt warszawscy. 11. Kodeks wielko- 1350. Akt ks. Kazimierza „in Warschovia", polski (kórnicki). świadkowie: „Mathias dictus Borcus", cze­ śnik, Stefan łowczy, Albert dictus Czubyn, skarbnik, Mikołaj Kosciesza, podsędek, Sta­ nisław „łilius praedicti Porconis" podkomo­ rzy — warszawscy. 12. Kod. dypl. pols. 1353. Świadek, Krystyn, stolnik warszawski. 13. Archiw. komisji 1363. Świadkowie: tenże Krystyn i Marom hist. w Krak. T. IV. sędzia warszawski. — 166 — 14. Kodeks wielko­ 1367. Papież Urban zatwierdza dziesięciny polski. do Zgierza, płockiej dyecezji (wiec powinno być do Zegrza, bo Zgierz do płockiej nie należał) ze wsi: Wola, Polików, Mościska, Młociny, Mokotów, Wawrzyszew i inne. 15. Tamże. 1368. Układ ks. Ziemowita o dziesięciny do Zgierza (Zegrza) ze wsi: Rybno, Rozlazłów, m. Sochaczewa, w. Czenvonka, Wielka-Wola, Mostki v. Powązki, Wawrzyszewo, Młociny, Wola Grodziecka, Wola Bądkowska. Pomię­ dzy świadkami: Włodzimierz, podstoli war­ szawski. 16. Kodeks, mazow. 1382. Akt ks. Janusza. Świadkowie: Paweł chorąży i Paweł Nagórka, podkomorzy war­ szawscy. 17. Tamże. 1383. — Świadek Paszkon, chorąży warszaw. 18. Gawareckiego : 1384. Przywilej miasta Kuczborka—pomię­ przywileje i nadania dzy świadkami: Posuserus (?) chorąży war­ miast wojew. płock. szawski. Rzecz widocznie źle wyczytana; po- winienby być ten sam Paweł v. Paszkon. 19. Kodeks wielko­ 1385. —Pomiędzy świadkami — tenże Paweł, polski. chorąży warszawski. 20. Gawarecki. 1386. Przywilej m. Nasielska, pomiędzy świadkami, Paweł Nagórka, podkomorzy warszawski. 21. Arch. kom. hist. 1886.—Pomiędzy świadkami, tenże sam Pa­ T. IV. weł Nagórka. 22. Kodeks wielko­ 1388.—Książe Janusz tytułuje się: „dux Ma- polski. zoviae, dominus et haeres Cirnensis, War- schoviensis, Sochaczeviensis, Wiszogrodensis et Ciechanoviensis. 23 i 24. Kodeks ma­ 1390 i 1393. Pomiędzy świadkami: Bolesta zowiecki. „capitaneus noster generalis (więc nie było jeszcze starosty grodowrego, ale tylko jene- ralny). Do tych dyplomatów doliczymy jeszcze dwa następne, w których są wymienione miejscowości dzisiejszego powiatu warszaw- - 167 — skiego, bez żadnych wskazówek co do War­ szawy i ziemi warszawskiej: 25. Kodeks
Details
-
File Typepdf
-
Upload Time-
-
Content LanguagesEnglish
-
Upload UserAnonymous/Not logged-in
-
File Pages43 Page
-
File Size-