5th INTERNATIONAL SYMPOSIUM on MOUNT ARARAT and NOAH'S ARK 16-18 OCTOBER 2019 ISMANA 2019 5th INTERNATIONAL SYMPOSIUM on MOUNT ARARAT and NOAH'S ARK 16-18 OCTOBER 2019 5. AĞRI DAĞI ve NUH’UN GEMİSİ SEMPOZYUMU 16-18 EKİM 2019 ABSTRACT BOOK BİLDİRİ ÖZET KİTAPÇIĞI i 5. AĞRI DAĞI ve NUH’UN GEMİSİ SEMPOZYUMU 16-18 EKİM 2019 ISBN 978-605-80220-1-0 YAYINA HAZIRLAYANLAR/ EDITORS PROF. DR. ABDULHALİK KARABULUT PROF. DR. OKTAY BELLİ PROF. DR. FARUK KAYA DR. İBRAHİM ÖZGÜL VEDAT EVREN BELLİ ii 5th INTERNATIONAL SYMPOSIUM on MOUNT ARARAT and NOAH'S ARK 16-18 OCTOBER 2019 ÖNSÖZ 16-18 Ekim 2019 tarihleri arasında, Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesinin ev sahipliğinde, Ağrı Valiliği, Ağrı Belediyesi, Belli Eğitim Kültür Tarih ve Arkeoloji Araştırma Merkezi (BEKAM)’nin katkılarıyla “5. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu (5th International Mount Ararat and Noah’s Ark Symposium)” düzenlenmiştir. Açılışı Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Kültür ve Kongre Merkezi Osmanlı Salonunda gerçekleştirilen sempozyumun, bilimsel oturumları Selçuklu ve Anadolu Salonları ile A Salonu’nda gerçekleştirilmiştir. Sempozyuma, Türkiye, Nahçıvan, Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan, Polonya, Macaristan, Almanya, Danimarka ve Amerika Birleşik Devletleri’nden birçok bilim insanı, yazar ve araştırmacı katılmıştır. Ağrı Dağı 5137 m yüksekliği ile Anadolu’nun en yüksek ve muhteşem dağıdır. Ağrı Dağı’nı görkemli ve ünlü yapan onun yalnızca yüksekliği değil, dinsel kitaplara ve efsanelere konu olan kutsallığıdır. Ağrı Dağı, Eski Çağ’ın çok tanrılı dinlerinde olduğu gibi, tek tanrılı semavi dinlerin kutsal kitapları olan Tevrat ve İncil’e de “Nuh Tufanı” olayı ile konu olmuş ve günümüze kadar efsaneleşmiştir. Semavi dinlerin ortak mirası Nuh Tufan’ına konu olan Ağrı Dağı, insanlık tarihinin en eski kültürel mirasını, Eski Çağ’dan günümüze kadar taşımaya devam etmektedir. Ağrı Dağı, yüzlerce yıldan beri milyonlarca insanın yazmış olduğu tarih, arkeoloji, sanat tarihi, coğrafya, edebiyat, jeoloji, fizik, kimya, iktisat, turizm, teoloji, dinsel anlatı, etnografya, müzik, resim, efsane, geleneksel mutfak kültürü ve yemeklerine konu olmuştur. Ağrı Dağı, Doğu ve Kuzeydoğu Anadolu, Kafkasya, Kırım, Rusya, Azerbaycan, İran, Orta Asya, Avrupa ve Orta Doğu ülkelerindeki farklı kültürleri birleştiren ve yaşatan bir evrensel kimliğe sahiptir. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesinin ev sahipliğinde 5. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu (5th International Mount Ararat and Noah’s Ark Symposium)’nu düzenleyen ve onlarca bilim insanı, yazar ve araştırmacıyı bir araya getiren Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Ağrı Valiliği, Ağrı Belediyesi, Belli Eğitim Kültür Tarih ve Arkeoloji Araştırma Merkezi (BEKAM)’nin değerli yöneticilerine çok teşekkür ederiz. Ayrıca sempozyuma sponsor olarak büyük katkı sağlayan İbrahim Çeçen Vakfı (IC)’na ve Vakıf Müdürü Sayın Dr. Meral Dinçer ile Sempozyum Bildirileri Kitabının basımını üstlenen Serhat Kalkınma Ajansı’na (SERKA) ve Genel Sekreteri Sayın Oktay Güven’e sonsuz teşekkürlerimizi sunarız. Sempozyumun hazırlanmasından, başarılı bir şekilde geçmesine kadar emeği geçen düzenleme kurulu üyelerimize ve özellikle sekretaryada görev alan başta Öğr. Gör. Vedat Evren Belli olmak üzere Öğr. Gör. Nimetullah Aldemir, Öğr. Gör. Mehmet Mehdi Karakoç, Arş. Gör. Muhammed Tunagür, Arş. Gör. Oğuz Han Yel ile Sağlık Kültür ve Spor Daire Başkanı Mehmet Fatih Karaoğlan’a, titiz ve özverili çalışmalarından dolayı en kalbi teşekkürlerimizi sunarız. iii 5. AĞRI DAĞI ve NUH’UN GEMİSİ SEMPOZYUMU 16-18 EKİM 2019 PREFACE 5th International Symposium on Mount Ararat and Noah’s Ark was hosted by Ağrı İbrahim Çeçen University on 16-18 October 2019 with the contributions from Governorate of Ağrı, Ağrı Municipality and Belli Education, Culture, History and Archeology Research Center (BEKAM). The opening ceremony of the symposium was held in Ottoman Hall at Culture and Congress Center at Ağrı İbrahim Çeçen University, while the scientific sessions were held in Seljuk Hall, Anatolia Hall and Hall A. A number of scientists, authors and researchers from Turkey, Nakhichevan, Azerbaijan, Turkmenistan, Uzbekistan, Poland, Hungary, Germany, Denmark and the United States participated in the symposium. With a 5137-meter height, Ararat is a magnificent and the highest mountain of Anatolia. However, the majesty and fame are not only for the height of it, but also for all the holiness it holds that makes Mount Ararat the subject of the legends and religious scriptures. Makes Mount Ararat magnificent and famous is not only its height, but also its sanctity which is remarked in holy books and in legends. In addition to polytheistic religions of Ancient Era, Mount Ararat has been the subject of the sacred books of monotheistic religions like Old Testament and the Bible with the Great Flood event and it has become legendary until today. Mount Ararat, which is remarked in the Great Flood, is the common heritage of Abrahamic religions and it continues to carry the oldest cultural heritage in the history of humanity to the today’s world. Mount Ararat has been the subject of history, archeology, art history, geography, literature, geology, physics, chemistry, economics, tourism, theology, religious narration, ethnography, music, painting, legend, traditional culinary culture and food which have been written by millions of people for centuries. Mount Ararat combines different cultures from Eastern and Northeastern Anatolia, the Caucasus, Crimea, Russia, Azerbaijan, Iran, Central Asia, Europe and from the Middle East countries and it has a universal identity. We are grateful to executives of Ağrı İbrahim Çeçen University, Ağrı Governorship, Ağrı Municipality, Belli Education, Culture, History and Archeology Research Center (BEKAM) that brought dozens of scientists, writers and researchers together. In addition, we would like to thank İbrahim Çeçen Foundation (IC) that sponsored generously the symposium and its Director Dr. Meral Dinçer. Also, we would like to thank Serhat Development Agency (SERKA) and its Secretary General Mr. Oktay Güven for undertaking the publication of the Symposium Proceedings Book. We warmly thank the members of the organizing committee and members in the secretariat Lecturer Vedat Evren Belli, Lecturer Nimetullah Aldemir, Lecturer Mehmet Mehdi Karakoç, Research Assist. Muhammed Tunagür, Research Assist. Oğuz Han Yel and Mehmet Fatih Karaoğlan as the Head of Health, Culture and Sports Department who have great endeavors from the preparation process of the symposium to end. iv 5th INTERNATIONAL SYMPOSIUM on MOUNT ARARAT and NOAH'S ARK 16-18 OCTOBER 2019 KURULLAR/COMMITTEES ONUR KURULU/HONORARY CHAIRS Süleyman ELBAN, The Governor of AĞRI Savcı SAYAN, The Mayor of AĞRI Prof. Dr. Abdulhalik KARABULUT, The Rector of Ağrı İbrahim Çeçen University, Turkey DÜZENLEME KURULU BAŞKANLARI/CHAIRS Prof. Dr. Oktay Belli, Director of Belli Education, Culture, History and Archeology Research Center Prof. Dr. Faruk KAYA, Vice-Rector of Ağrı İbrahim Çeçen University DÜZENLEME KURULU/ORGANIZING COMMITTE Prof. Dr. Akif Arslan, Ağrı İbrahim Çeçen University Assoc. Prof. Dr. Alperen Kayserili, Ağrı İbrahim Çeçen University Assoc. Prof. Dr. Ömer Yalçınkaya, Ağrı İbrahim Çeçen University Dr. İbrahim Özgül, Ağrı İbrahim Çeçen University Dr. Suat Polat, Ağrı İbrahim Çeçen University Dr. Fatih Taştan, Ağrı İbrahim Çeçen University SEKRETERYA/SECRETARIA Lec. Vedat Evren Belli, Bitlis Eren University Lec. Mehmet Mehdi Karakoç, Ağrı İbrahim Çeçen University Lec. Nimettullah Aldemir, Ağrı İbrahim Çeçen University Lec. Cüneyt Taşır, Ağrı İbrahim Çeçen University Res. Ass. Oğuz Han Yel, Ağrı İbrahim Çeçen University Res. Ass. Muhammed Tunagür, Ağrı İbrahim Çeçen University Mehmet Fatih Karaoğlan, Ağrı İbrahim Çeçen University DAVETLİ KONUŞMACILAR/KEYNOTE SPEAKERS Dr. Mehmet Salih Bayraktutan, Iğdır University, Turkey Mehmet Cem Sertesen, Director of the Documentary of Noah's Ark, Turkey Dr. Lale Dinç Durupınar, Researcher, Turkey v 5. AĞRI DAĞI ve NUH’UN GEMİSİ SEMPOZYUMU 16-18 EKİM 2019 BİLİM KURULU/ SCIENTIFIC BOARD Prof. Dr. Abbas SEYİDOV (Azerbaycan Science Academy) Prof. Dr. Abdulhalik BAKIR (Bilecik University) Prof. Dr. Abdulhalik KARABULUT (Ağrı İbrahim Çeçen University) Prof. Dr. Abdullah YILMAZ (Anadolu University) Prof. Dr. Abdurrahman ACAR (Dicle University) Prof. Dr. Abdülkadir YUVALI (Retired Faculty Member) Prof. Dr. Adem YERİNDE (Ağrı İbrahim Çeçen University) Prof. Dr. Ali İPEK (Iğdır University) Prof. Dr. Ali KAFKASYALI (Atatürk University) Prof. Dr. Asnu Bilban YALÇIN (İstanbul University) Prof. Dr. Bahattin DARTMA (Yüzüncü Yıl University) Prof. Dr. Çiğdem DÜRÜŞKEN (İstanbul University) Prof. Dr. Elfina SIBGATULLINA (Moskova University) Prof. Dr. Enver KONUKÇU (Retired Faculty Member) Prof. Dr. Eser GÜLTEKİN (Muğla University) Prof. Dr. Fahriye BAYRAM (Denizli University) Prof. Dr. Faruk KAYA (Ağrı İbrahim Çeçen University) Prof. Dr. Galip AKIN (Bozok University) Prof. Dr. Gökhan BAYRAKTAR (Ağrı İbrahim Çeçen University) Prof. Dr. Gönül CANTAY (Retired Faculty Member) Prof. Dr. Hacıfahreddin SEFERLİ (Azerbaycan Science Academy) Prof. Dr. Halil Ahmet KIRKKILIÇ (Ağrı İbrahim Çeçen University ) Prof. Dr. Hamza GÜNDOĞDU (Aydın University) Prof. Dr. Hasbi SOYLU (Atatürk University) Prof. Dr. Hüseyin TUROĞLU (İstanbul University) Prof. Dr. Hüseyin YURTTAŞ (Atatürk University) Prof. Dr. İsa HABİBBEYLİ (Azerbaycan Sciecnce Academy) Prof. Dr. İsa YÜCEER (Bitlis Eren University) Prof. Dr. İsmail HACIYEV (Azerbaycan Science Academy) Prof. Dr. Kenan ARINÇ (Atatürk University) Prof.