İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ MEVZUAT ETİK VE HAYVAN HAKLARI LABORANT VE VETERİNER SAĞLIK ÖN LİSANS PROGRAMI DR. DR. ÖĞRETİM ÜYESİ ALTAN ARMUTAK İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ LABORANT VE VETERİNER SAĞLIK ÖN LİSANS PROGRAMI DR. DR. ÖĞRETİM ÜYESİ ALTAN ARMUTAK 1-14. Bölüm: DR. DR. ÖĞRETİM ÜYESİ ALTAN ARMUTAK ÖNSÖZ Dünyada ilk evcilleştirilen hayvanla başladığı kabul edilen veteriner hekimliği yaklaşık 15.000 yaşındadır. Veteriner hekimliği görev, yetki ve sorumluluk yönünden hayvan sağlığından, gıda güvenliğine, insan sağlığından biyoteknolojik uygulamalara kadar genişliği olan bir disiplindir. Veteriner hekimler mesleki uygulamaları sırasında birçok sorunlarla karşılaşırlar. Bu sorunların en başta geleni de hiç şüphesiz etik sorunlardır. Bu kitap veteriner hekimliği uygulamaları sırasında veteriner hekime yardımcı olacak hayvan sağlık teknikerleri ve teknisyenleri için hazırlanmıştır. Kitapta Veteriner hekimliği mesleği ile beraber hayvan sağlığı teknikerliği ve teknisyenliği de tanıtılmıştır. Ayrıca bu meslek dallarının yetki görev ve sorumlulukları yasal düzenlemelerin ışığı altında verilmeye çalışılmıştır. Mesleklerin birbirleri ile olan ilişkilerine de değinilerek özellikle çalışma yaşamının getirdiği etik problemler ve çözümleri üzerinde durulmuştur. Tüm bunlara ek olarak veteriner hekimliği mesleğinin etik yaklaşımlarına ve sorunlarına da kısaca yer verilmiştir. Hayvan sağlığı alanında hizmet verecek olan teknisyen ve teknikerlerin mevzuat yönünden düzenlemelere ihtiyaçları vardır. Bu yasal düzenlemeler yapılabilirse çalışma yaşamında verimlilikleri daha da artacaktır. Eserin okuyuculara yararlı olmasını diliyorum. I İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ ........................................................................................................................... I İÇİNDEKİLER ............................................................................................................ II KISALTMALAR ........................................................................................................ IX YAZAR NOTU ............................................................................................................ X 1. Mevzuat, Genel Bilgiler, Tanımlar ve Temel Kavramlar ..................................... 1 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? ............................................................................... 2 Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular..................................................................... 3 Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri ....................................... 4 Anahtar Kavramlar ..................................................................................................... 5 Giriş ............................................................................................................................ 6 1.1. Sosyal Düzen Kuralları ..................................................................................... 6 1.2. Hukuk’un Kaynakları .................................................................................... 8 Uygulamalar ............................................................................................................. 14 Uygulama Soruları.................................................................................................... 15 Bu Bölümde Ne Öğrendik Özeti .............................................................................. 16 Bu bölümde sosyal düzen kuralları, hukukun kaynaklar ve mevzuat üzerine bilgi verildi. Hukukun sekiz temel kaynağı olduğu, bu kaynaklar içerisinde başta anayasa ve kanunlar olmak üzere yazılı kaynaklar anlatılmış ve özellikle hayvan sağlığı teknikerlerinin mesleki yaşamlarında kullanacakları mevzuat ile ilgili genel bilgiler verilmiştir. .............. 16 Bölüm Soruları ......................................................................................................... 17 2. Yurdumuzda Veteriner Hekimliğin Eğitim ve Mesleki Yönden Örgütlenmesi 19 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? ............................................................................. 20 Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular................................................................... 21 Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri ..................................... 22 Anahtar Kavramlar ................................................................................................... 23 Giriş .......................................................................................................................... 24 2.1. Yurdumuzda Veteriner Hekimliğin Eğitiminin Örgütlenmesi .......................... 24 2.2. Yurdumuzda Veteriner Hekimliğin Mesleki Yönden Örgütlenmesi................. 25 Uygulamalar ............................................................................................................. 28 Uygulama Soruları.................................................................................................... 29 Bu Bölümde Ne Öğrendik Özeti .............................................................................. 30 II Bu bölümde Veteriner hekimliğin mesleki yönden ve akademik yönden örgütlenmesi yasaların ışığı altında verilmiştir. ......................................................................................... 30 Bölüm Soruları ......................................................................................................... 31 3. Veteriner Hekimliği Hizmetlerinde Veteriner Sağlık Teknikerlerinin Yeri ve Görevi ...................................................................................................................................... 33 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? ............................................................................. 34 Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular................................................................... 35 Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri ..................................... 36 Anahtar Kavramlar ................................................................................................... 37 Giriş .......................................................................................................................... 38 3.1. Geçmişten Günümüze Veteriner Sağlık Teknikerlerinin Yetiştirilmesi ve Amacı .............................................................................................................................................. 38 3.1. Veteriner Hekimliği Hizmetlerinde Veteriner Sağlık Teknikerlerinin Görevi 39 Uygulamalar ............................................................................................................. 44 Uygulama Soruları.................................................................................................... 45 Bu Bölümde Ne Öğrendik Özeti .............................................................................. 46 Bu bölümde hayvan sağlığı yardımcı teknik personelinin mesleki yönden örgütlenmeleri, çalışma alanları, yetki ve sorumlulukları üzerine yasalarının ışığı altında bilgi verilmiştir. ............................................................................................................................ 46 Bölüm Soruları ......................................................................................................... 47 4. Veteriner Hekimler ile Veteriner Sağlık Teknikerlerinin Yetki ve İlişkileri .... 49 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz? ............................................................................. 50 Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular................................................................... 51 Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri ..................................... 52 Anahtar Kavramlar ................................................................................................... 53 Giriş .......................................................................................................................... 54 4.1. Veteriner Hekimler ile Veteriner Sağlık Teknikerlerinin Yetkileri ile İlgili Yasa ve Yönetmelikler .................................................................................................................. 54 4.2. “Hayvan Sağlığı Kabini Açılış, Çalışma ve Denetlenme Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik”te İlk Defa Yayınlanan Mesleki Yönden Önemli Tanımlamalar ve Açıklamaları .............................................................................................................................................. 61 Uygulamalar ............................................................................................................. 65 Uygulama Soruları.................................................................................................... 66 Bu Bölümde Ne Öğrendik Özeti .............................................................................. 67 III Bu bölümde veteriner hekimlere mesleki uygulamalarında yardımcı olan teknik personelin çalışma alanları ve veteriner hekimler ile ilişkileri yasal hükümler ışığında verilmiştir. ............................................................................................................................ 67 Bölüm Soruları ......................................................................................................... 68 5. Genel bilgiler ve Tanımlar Işığında Etik Kavramının Temelleri ...................... 70 Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz ............................................................................... 71 Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan