PLANNING ASA LEARNIN GPROCES S ISBN969-8202-00- 5 ANNETI VANDE NHOE K BEELAERTSLAAN74 6861 AZOOSTERBEEK ,TH ENETHERLAND S PRINTEDA TIMPRINT ,ISLAMABAD-PAKISTAN . PLANNING ASA LEARNING PROCESS A strategy for planning landus eprogramme s atloca l level with specialreferenc e to theupland so fJava . Ontvangen £8 DEC 1992 AnneV?.-C^^ö^ek BIBLIOTHEEK LANDBOUWUNlVERSlliOA Promotoren: prof. ir. A. van Maaren hoogleraarinBoshuishoudkunde,LandbouwUniversiteitWageningen prof. dr. ir. H.A. Luning hoogleraarin Land Resource and Urban Sciences,ITC Enschede. AyA/0X>20/r /57J ANNETVA NDE NHOE K PLANNING AS ALEARNIN G PROCESS Astrateg yfo rplannin glan dus eprogramme s atloca l levelwit hspecia lreferenc e to theupland so fJava . Proefschrift terverkrijgin g vand egraa dva ndocto r ind elandbouw -e n milieuwetenschappen opgeza gva nd erecto r magnificus, dr H.C.va nde rPla s inhe topenbaa rt everdedige n opvrijda g 18 december 1992, desmiddag st e 13.30uu ri nd eaul a vand eLandbouwuniversitei t teWageninge n W s**'2>H STELLINGEN l.Het plannen van duurzame landgebruikprogramma's vereist het op elkaar afstemmen van drie aspecten: het plannen van land gebruiksinterventies; het ontwikkelen van communicatieprocessen en het verbeteren van de competentie van de uitvoerende or­ ganisaties. Om deze afstemming harmonisch te laten verlopen is, gezien de complexiteit van het management hiervan, een gefaseerde strategie nodig (dit proefschrift). 2. De duurzaamheid van vele ontwikkelingsprogramma's is beperkt omdat ze vaak niet verder komen dan een eerste experimentele fase. De tweede en derde fase waarin communicatieprocessen ontwikkeld moeten worden tussen overheidsstaf en lokale bevolking en waarbij de overheidsorganisatie zich structureel zou moeten aanpassen zijn bedreigend voor de lokale overheid en vragen om steun van donororganisaties. Het door het Directoraat Generaal Internationale Samenwerking (DGIS) gevolgde beleid om projecten langdurig te ondersteunen gaat vaak voorbij aan de vraag hoe deze tijd moet worden ingevuld in die zin dat aan alle drie de fasen aandacht wordt besteed (dit proefschrift). 3. Voor de ontwikkeling van duurzame landgebruikprogramma's is het nodig een combinatie van technische en sociaal-economische interventies te plannen. Hierbij is het concrete karakter van de technische interventie vaak de motor achter sociale veranderingen in communicatieprocessen en organisaties; ze inspireren personen en organisaties om hun manier van werken te veranderen (dit proefschrift). 4. Een strategie voor planning op lokaal niveau kan niet op dit niveau alleen gerealiseerd worden; het bewerkstelligen van veranderingen in communicatieprocessen en organisatiestructuur van de overheid vereisen ingrijpen op nationaal niveau (dit proefschrift). 5. De doelstelling om via dorpsontwikkelingsplanning te komen tot een betere verdeling van middelen en inkomsten is moeilijk te realiseren, omdat de dorpselite en de betrokken sectorale diensten hun eigen belangen voorop zetten (dit proefschrift). 6. Het principe van alleenheerschappij ('kuassa tunggal') van de Indonesische overheid is in tegenspraak met de activiteiten zoals voorzien in de tweede en derde fase van deze planningsstrategie die gericht zijn op een verandering van houding t.a.v. participatie van dorpelingen in het plannen van hun eigen ontwikkelingsprogramma's (dit proefschrift). 7. Veel van de buitenlandse consultants werkzaam in Indonésie zien de moeilijkheden op het gebied van communicatie en competentie van de overheid als redenen voor het niet slagen van hun interventies. In plaats van als excuus voor mislukking te gebruiken zou dit eerder een aanleiding moeten zijn om door middel van een gefaseerde strategie daar aandacht aan te besteden. 8. Het feit dat de Javaan communiceert op basis van consensus en de Pathaan (Noord-Pakistan) door middel van conflict betekent voor het plannen van ontwikkelingsprogramma's dat in het eerste geval de kans groot is dat programma's stilzwijgend mislukken terwijl in het tweede geval het gevaar dreigt dat programma's meer conflicten oproepen dan oplossen. Gezien het belang van een dialoog in ontwikkelingsprogramma's is de samenwerking met Pathanen te verkiezen. 9. Door het gearrangeerde huwelijk in Pakistan kom je als vrouw wel makkelijk aan de man, maar er moeilijk van af, aangezien familiebelangen belangrijker worden geacht dan het persoonlijk geluk. 10. Het versterken van de autonomie van vrouwen in Noord-West Pakistan kan niet via activiteiten binnen de lopende land-en bosbouwprojecten gerealiseerd worden. Eerder zou aandacht besteed moeten worden aan scholing en werkgelegenheidsprogramma's voor vrouwen. 11. Het gezegde "boompje groot, plantertje dood" gaat niet op in de sociale bosbouw waar voornamelijk snelgroeiende boomsoorten gebruikt worden. Een actueler gezegde zou zijn "boompje groot, planter zijn brood". Annet van den Hoek PLANNING AS A LEARNING PROCESS A strategy for planning land use programmes at local level with special reference to the uplands of Java WAGENINGEN, 18-12-1992 PREFACE Villageleve lplannin gha shel da lon gtim efascinatio n forme . Igues si t isth edirec tdialogu ewit hth elan dusers ,sharin gthei rview so ncurren t land use management practices and opportunities and constraints for improvement that never seem to become boring. Moreover, village development programmes are ready for direct implementation which makesresult sver ytangible . Early 1988 I stumbled my way through the first trial case on village developmentplannin gi nPagersar ivillag ei nEas tJava .Th evillag eha d a history of centrally designed government programmes, which the peoplefoun dinterestin genoug hfo rth esubsidie sinvolve dbu totherwis e didno thel pthe mmuc hi nth elon grun .Thi striggere dm ysearc hfo ra n alternativewa yfo rplannin gdevelopmen tprogramme sa tloca llevel . It was however only after implementing the second trial case, which received anenthusiasti crespons efro m villagersan dgovernmen t staff thatI full y realizedth echalleng eo fdevelopin ga strateg yfo rintegrate d village developmentplanning . Ifollowe d afield-base d learningproces susin gth einstitutiona l frame­ work of village organizations and the government. In the meantime I studied literatureo ndifferen t planningmethod san dtechnique sfo rth e development of analternativ eplannin gmethod .I twa sonl y later, first back in Holland and then in Pakistan, that I developed a strategic (theoretical) model and linked the two together. Although it wasn't always easy, I'm happy that the research started in the village and developedint oa strategi cmode lbecaus ei ti swel li nlin ewit hth ebottom - uplearnin gproces stha ti sa tth ecor eo fth estrateg yI developed . Inretrospec ti tstrike sm etha t mysupervisor sdi dno thav ea neas ytask . Theyonl ybecam einvolve dafte rI ha dfinishe dm yfiel dresearc han dw e mostlycommunicate d 'long-distance'.Firs to f allI woul d liket othan k FreerkWiersu mfo rhi senthusiasti csuppor tan dwis eadvice . Infac th e wason eo fth efirs t withwho mI discusse dth eide ao f thisboo kove ra ortiono fsata yi nBatu .Furthermor em ysupervisor sProfesso r A. Van Klaarenan dProfesso rH.A .Lunin gofte n workedunde rtim epressur et o send their valuable comments back in time. I thank them for their commitment andsupport . Idoub twhethe rPa kPranoto ,Pa kDad ian dal lth eother sI me ti nth efiel d along thewa y appreciate that those village meetings and sketch maps would eventually lead to a book of 230 pages....T o be honest it still puzzlesm esometime stoo .Thei rwor kwa sanywa yth emos timportan t part of this study and I thank them all. I can only hope that they will somehowbenefi t from my efforts. Malang/Zeist/Saidu Sharif,Jun e199 2 IV CONTENTS PREFACE iv CONTENTS v LISTO FFIGURE S ix LISTO FTABLE S xi LISTO FBOXE S xii ABBREVIATIONS ANDGLOSSAR Y xiii ABSTRACT xvi 1 INTRODUCTION 1 1.1 Background 1 1.2 Landus emanagemen t 4 1.2.1 Complexityan ddiversit yi nlan dus emanagemen t 4 1.2.2Degradatio n processesi nlan dus e 10 1.2.3 Governmentrespons et oproblem si nlan dus e 11 management;a nexampl efro m Java 1.3 Research objectives and scope 12 1.3.1 Researchobjective s 12 1.3.2 Scope 12 1.4 Research approach 14 1.5 Structur eo f thebook . 15 2 CONCEPTSI NPLANNIN G LANDUS EMANAGEMEN T 17 2.1Introductio n 17 2.2Plannin ga spar to fth edevelopmen tproces s 17 2.3Sustainabl elan dus emanagemen t 19 2.3.1Lan dus esystem s 19 2.3.2Propertie so f sustainablelan dus emanagemen t 21 2.4Loca lleve l 23 2.5Organization san dinstitution s 26 2.6Summar y 27 3 STRATEGICMODE L 29 3.1Introductio n 29 3.2Principle si nplannin gdevelopmen tprogramme s 30 3.2.1 Thelearnin gproces s 30 3.2.2Thre evariable st ob econsidere d 32 3.3 Strategicmode lfo rplannin gsustainabl elan dus eprogramme s 34 3.4Th eachievemen to ffi t perphas e 40 3.4.1 Fiti nth etria lphas e 40 3.4.2Fi ti nth edevelopmen tphas e 44 3.4.3Fi ti nth eexpansio n phase 53 3.5 Summary 58 4 PLANNINGMETHO D 61 4.1Introductio n 61 4.2Lan dus eplannin g methods 68 4.2.1Revie wo fFarmin g SystemsAnalysi s (FSA) 70 andLan dEvaluatio n 4.2.2Agroecosyste m Analysis(AEA ) 74 4.2.3Landscap ePlannin g 77 4.2.4Rapi dRura l Appraisal (RRA) 79 4.2.5Gende rAnalysi s 81 4.3Method sfo rprogrammin g 83 4.3.1Plannin gextensio n means 83 4.3.2Plannin gprojec t management techniques 84 4.4Propose dplannin gmetho d 87 4.5Summar y 91 5 THEENVIRONMEN TFO RPLANNIN GLAN DUS E 93 PROGRAMMES INTH EUPLAND S OFEAS TJAV A 5.1Th elan d usesystem s 93 5.1.1Genera ldat ao nlan dus ei nth eupland so fEas tJav a 94 5.1.2Historica linfluence