V653 Cultuurhistorische inventarisatie, waarden-, verwachtingen- en maatregelenkaart gemeente Oude IJsselstreek Deel 1: Tekst Cultuurhistorische inventarisatie, waarden-, verwachtingen- en maatregelenkaart als basis voor het archeologiebeleid van de gemeente Oude IJsselstreek Deel I: Tekst Rapportnummer V653 Projectnummer V08-1433 ISSN 1573-9406 Status en versie Definitief 2.4 In opdracht van Gemeente Oude IJsselstreek Samenstelling B.A. Brugman, E. Eimermann, R.M. van Heeringen, J.J.W. de Moor, R. Schrijvers en B. Quadflieg Plaats en Datum Amersfoort, 5 maart 2015 Gecontroleerd door: Vestigia BV, W.A.M. Hessing d.d. 10-11-2009 Gecontroleerd door: Gemeente Oude IJsselstreek, R. van Eck d.d. 28-03-2014 Vastgesteld door: Gemeenteraad Oude IJsselstreek d.d. 05-03-2015 Niets uit dit werk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze dan ook, daaronder mede begrepen gehele of gedeeltelijke bewerking van het werk, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Vestigia BV Vestigia BV Spoorstraat 5 3811 MN Amersfoort telefoon 033 277 92 00 fax 033 277 92 01 [email protected] V08/1433: CHI, waarden-. verwachtingen-, en maatregelenkaart Oude IJsselstreek VESTIGIA BV Archeologie & Cultuurhistorie 2 Rapportnummer V653, definitief 2.4, d.d. 05-03-2015 V08/1433: CHI, waarden-. verwachtingen-, en maatregelenkaart Oude IJsselstreek Inhoud Deel 1 Samenvatting en leeswijzer ...................................................................................................................................................... 5 1 Inleiding ............................................................................................................................................................................... 7 1.1 Grondgebied ..................................................................................................................................................... 7 1.2 Provinciaal beleid ............................................................................................................................................. 7 1.3 Probleemstelling ............................................................................................................................................... 8 1.4 Doelstelling ....................................................................................................................................................... 8 1.5 Indeling van het rapport ................................................................................................................................. 9 1.6 Woord van dank ............................................................................................................................................ 10 2 Methodiek ........................................................................................................................................................................ 11 3 Landschapsreconstructie en bodemopbouw........................................................................................................... 19 3.1 Inleiding ........................................................................................................................................................... 19 3.2 Geologische ontwikkeling .............................................................................................................................. 19 3.3 Landschappen ................................................................................................................................................ 22 3.4 Bodems ........................................................................................................................................................... 23 3.5 Rivieren en beekdalen ................................................................................................................................... 23 3.6 De vorming van ijzeroer ............................................................................................................................... 24 3.7 AHN ................................................................................................................................................................ 25 4 Archeologisch onderzoek, waarnemingen en monumenten ............................................................................... 27 4.1 Archeologisch onderzoek .............................................................................................................................. 27 4.2 Waarnemingen Steentijd .............................................................................................................................. 28 4.3 Waarnemingen Bronstijd tot en met de Romeinse Tijd ............................................................................ 34 4.4 Waarnemingen Middeleeuwen en Nieuwe Tijd ........................................................................................ 39 4.5 Waarnemingen van amateurarcheologen .................................................................................................. 46 4.6 Archeologische monumenten (AMK-terreinen) .......................................................................................... 47 4.7 Uitgevoerd archeologisch onderzoek onder het Maltaregiem (2000-2008) ......................................... 49 4.8 Uitgevoerd archeologisch onderzoek (2009-2013) .................................................................................. 54 5 Cultuurhistorische elementen en structuren .......................................................................................................... 55 5.1 Methode ......................................................................................................................................................... 55 5.2 Structuur van de ontginningen ..................................................................................................................... 55 5.3 Herkenbaarheid van de ontginningstypen .................................................................................................. 58 5.4 Inventarisatie historisch-geografische structuren ........................................................................................ 61 5.5 Gebouwd erfgoed .......................................................................................................................................... 62 6 Veldtoets landschappenkaart en historisch-geografische kaart .......................................................................... 67 6.1 Methode en vraagstelling ............................................................................................................................. 67 6.2 Geologisch veldwerk ...................................................................................................................................... 67 6.3 Historisch-geografisch veldwerk ................................................................................................................... 69 7 De staat van het bodemarchief en het cultuurlandschap .................................................................................... 73 8 De waarden- en verwachtingenkaart voor de gemeente Oude IJsselstreek .................................................. 75 8.1 Bekende archeologische waarden................................................................................................................ 75 8.2 De archeologische waardering van dekzandkoppen in relatie tot cultuurdekken en boerenerven ..... 75 8.3 Verwachte archeologische waarden ............................................................................................................ 76 VESTIGIA BV Archeologie & Cultuurhistorie 3 Rapportnummer V653, definitief 2.4, d.d. 05-03-2015 V08/1433: CHI, waarden-. verwachtingen-, en maatregelenkaart Oude IJsselstreek 9 De maatregelenkaart voor de gemeente Oude IJsselstreek ............................................................................... 83 9.1 Beleidsmatige kaders en uitgangspunten ................................................................................................... 83 9.2 Voorschriftcategorieën ................................................................................................................................... 84 9.3 Vervolgstappen in het archeologisch proces ............................................................................................... 85 10 Kennislacunes en aanbevelingen ten aanzien van onderzoek en beleid ........................................................... 87 10.1 Kennislacunes ................................................................................................................................................. 87 10.2 Aanbevelingen ten aanzien van onderzoek en beleid ............................................................................... 88 11 Grensoverschrijdende samenwerking ....................................................................................................................... 91 Literatuur ................................................................................................................................................................................... 93 Rapporten (2005-2008) .......................................................................................................................................................... 97 Rapporten (2009-2013) ......................................................................................................................................................