PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI ŁĘG STAROŚCIŃSKI 1 WSTĘP Idea powstania Planu Odnowy Miejscowości Łęg Starościński narodziła się równolegle z początkiem realizacji przez Samorząd Województwa Mazowieckiego Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013, działania „ODNOWA I ROZWÓJ WSI”. Inicjatywa opracowania dokumentu, który zawierałby charakterystykę i wizję rozwoju Łęgu Starościńskiego była bliska jej mieszkańcom od dawna. Pojawienie się Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013, Działanie: „Odnowy i rozwój wsi”, finansowanego z Europejskiego Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich z pewnością tylko przyśpieszyło przerodzenie się tej idei w czyn. Powstanie niniejszego dokumentu należy zawdzięczać całej społeczności Łęgu Starościńskiego. Na początku grupę inicjatywną „Odnowy wsi” tworzyli członkowie Rady Sołeckiej, pan Kazimierz Mielnicki – sołtys wsi, pan Antoni Sierzputowski - Radny Gminy Lelis oraz pani Maria Puławska - dyrektor Szkoły Podstawowej w Łęgu Starościńskim. Ich oddolna inicjatywa znalazła należyte wsparcie w administracji gminnej. W ten sposób łącząc autentyczny zapał lokalnej społeczności oraz organizacyjne możliwości Urzędu Gminy Lelis, ma szanse walki o swoją lepszą przyszłość, której kierunki wyznacza niniejsze opracowanie. Plan Odnowy Miejscowości Łęg Starościński wpłynie na możliwość rozwoju wsi wykorzystania wszystkich jej walorów poprzez pozyskanie środków z zewnętrznych, uświadomienie tożsamości społeczności wiejskiej i jej jedności. Niniejszy dokument jest planem otwartym, dającym możliwość dalszej aktualizacji w zależności od potrzeb społecznych, uwarunkowań finansowych oraz zmieniającą się podstawą prawną. Jednocześnie zachęci do podjęcia działań umożliwiających inwestowanie w miejscowości, otworzy dla turystów oraz zachowa szeroko pojmowanego dziedzictwo kulturowe. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI ŁĘG STAROŚCIŃSKI 2 I. Charakterystyka miejscowości 1. Położenie Łęg Starościński jest miejscowością typowo rolniczą, położoną /53° 08' 11'' N 21° 38' 30'' E/ w północno - wschodniej części województwa mazowieckiego, w centralnej części powiatu ostrołęckiego, w gminie Lelis. Powierzchnia miejscowości wynosi 745,87 ha, stanowiąc 3,8 % powierzchni gminy. Odległość od gminnej miejscowości Lelis wynosi 8 km od miasta powiatowego Ostrołęka12 km, natomiast od stolicy województwa mazowieckiego 130 km. Łęg Starościński położony jest na skraju Kurpiowskiej Puszczy Zielonej nad rzeką Narwią. Jej bogactwo stanowią lasy obfite w grzyby i jagody, różnorodna roślinność i zwierzęta, czyste powietrze oraz harmonijna cisza. Do dzisiaj w lasach można spotkać: jelenie, sarny, dziki, wiewiórki, kuny leśne, zające, lisy, czasem pojawiają się wilki. Specyfiką Niziny Kurpiowskiej są piaszczyste tereny, o znacznej przewadze lasów i użytków zielonych, dlatego, też użytki rolne miejscowości wynoszą 681,71 ha, grunty rolne 206,90 ha, natomiast 70 ha powierzchni wsi obejmują lasy. Łęg Starościński według danych na dzień 1 stycznia 2008 r. Urzędu Stanu Cywilnego w Lelisie posiada 818 mieszkańców. Pod względem administracyjnym w skład wsi wchodzi 5 kolonii: Góry, Adamka, Leśna Góra, Mała Wioska, Podgrądzie. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI ŁĘG STAROŚCIŃSKI 3 2. Historia i teraźniejszość wsi Łęg Starościński jest niewielką miejscowością położoną na terenie gminy Lelis. Nazwa wsi pochodzi od ukształtowania powierzchni terenów położonych wokół miejscowości. Łęgi – to łąki nadrzeczne, okresowo zalewane, porośnięte olchą i wierzbą. Łęg Starościński leży w międzyrzeczu trzech rzek : Narwi i wpływających do niej Rozogi i Szkwy. W wyniku podziału administracyjnego w 1866 roku Łęg Starościński znajdował się w gubernii łomżyńskiej zaboru rosyjskiego, w powiecie ostrołęckim, w gminie Nasiadki. Znaczną powierzchnię gruntów wsi Łęg Starościński zajmowały łąki, pastwiska, lasy oraz nieużytki. Ziemia była mało urozmaicona, zaliczona obecnie do klasy V i VI /najsłabszej jakościowo/. Poza rolnictwem miejscowa ludność trudniła się produkcją płótna i obróbką drewna (wyrabiano niecki, wiadra, beczki, koryta, baki, sochy, łyżki, fajki, brony, jarzma itp.) . Część ludzi zajmowała się wyrębem lasów, a niewielka grupa szła jako oryle na flisy, kierując spływem drzewa – Narwią i Wisłą do Torunia. Szczególnie istotną rolę przed I wojną światową odgrywała emigracja zarobkowa, zarówno sezonowa do Prus, jak i na stałe do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, gdzie na stałe wyjeżdżał co 5 mieszkaniec miejscowości. Bardzo ważnym źródłem dochodu było także wydobycie i obróbka bursztynu, którego bogate pokłady znajdowały się w pobliżu rzek: Rozogi, Szkwy i Narwi. W 1931r. Łęg Starościński wszedł w skład gminy Durlasy, a osiem lat później w 1939 r. w wyniku zmian podziału terytorialnego wieś wraz z gminą i całym powiatem ostrołęckim zostały wyłączone z województwa białostockiego i przyłączone do województwa warszawskiego. W wyniku I i II wojny światowej wieś Łęg Starościński uległ znacznemu zniszczeniu ze względu na swe strategiczne położenie w pobliżu Narwi. Okolice Łęgu Starościńskiego były miejscem wielu bardzo ważnych zdarzeń historycznych. W okolicy naszej miejscowości odnaleziono najstarsze ślady osadnictwa na obszarze Puszczy Myszynieckiej pochodzące z okresu schyłkowego paleolitu i datowane na ok. 11-9 tyś p.n.e, a reprezentujące archeologiczną kulturę świderską oraz z okresu 4 tysiąclecia p.n.e z okresu kultury janisławickiej na stanowiskach: Łęg Starościński- Leśna Góra; Kozówki, Kurpiewskie- Mierzejewo, Łęg Starościński- Biała Góra. Na stanowiskach tych odkryto pojedyncze narzędzia i wyroby krzemienne. W pobliżu Łęgu Starościńskiego doszło też w 1807r. do bitwy wojsk napoleońskich z wojskami rosyjskimi pod Stanisławowem i Kurpiewskimi. Bitwa ta była częścią batalii wojsk napoleońskich pod Ostrołęką. W Kurpiewskich – Mierzejewie znajduje się cmentarz żołnierzy rosyjskich i niemieckich z okresu I wojny światowej. Do drugiej wojny światowej sołectwo Łęg Starościński wchodziło w skład gminy Durlasy i składało się z następujących dzielnic: Łęg – Góry, Łęg – Adamka, Łęg – Mała Wioska, Leśna Góra, Łęg Walery, Łęg Gać. Po drugiej wojnie światowej wieś Łęg Starościński znalazł się w gminie Lelis. W latach późniejszych nastąpił podział Łęgu Starościńskiego na dwa sołectwa –Łęg Starościński i Łęg Walery. PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI ŁĘG STAROŚCIŃSKI 4 II. INWENTARYZACJA ZASOBÓW MIEJSCOWOŚCI SŁUŻĄCA UJĘCIU STANU RZECZYWISTEGO 1. OŚWIATA Szkoła Podstawowa w Łęgu Starościńskim jest niewielką placówką oświatową, w której panuje szczególny klimat do pracy i nauki, stworzony poprzez współpracę rodziców, nauczycieli oraz dzieci. Uczy się w niej 77 dzieci z 57 rodzin, opiekę nad uczniami sprawuje 9 nauczycieli. Szkolnictwo podstawowe w Łęgu Starościńskim posiada bogatą i wieloletnią tradycję. Jak podają źródła archiwalne jeszcze w okresie zaboru pruskiego w czasie I wojny światowej istniała w roku szkolnym 1917/18 elementarna szkoła jednoklasowa zatrudniająca jednego nauczyciela. Nauka w okresie powojennym rozpoczęła się w roku szkolnym 1945/1946 także w „jednoklasówce”, która mieściła się w domach prywatnych: Antoniego Majewskiego, Antoniego Staśkiewicza, Stanisława Piersy oraz Jana Zyśka. Jej kierownikiem była pani Bieńkowska później pan Kołakowski, pan Prusaczyk i państwo Zalewscy. W roku szkolnym 1949/1950 zatrudnionych było już czterech nauczycieli a liczba oddziałów zwiększyła się do sześciu. Szkoła mieściła się w trzech wynajmowanych budynkach: państwa Nadolnych, Zyśków i Mielnickich. W roku szkolnym 1950/51 zwiększono liczbę oddziałów do siedmiu. Kolejnymi kierownikami byli: Henryk Małkowski, Antoni Tyc i Remigiusz Lubiak. W 1960 roku, jak wspomina pani Janina Szewczyk (była nauczycielka), „po jednej z tanecznych zabaw wiejskich w stodole” zapadła decyzja społeczności lokalnej o budowie nowej szkoły. W tym też roku zawiązał się Społeczny Komitet Budowy Szkoły z przewodniczącym Władysławem Deptułą, Czesławem Mielnickim, Janem Zyśkiem i Edwardem Brodzikiem. W 1961 roku kierownikiem szkoły a zarazem głównym rzecznikiem budowy nowego obiektu była właśnie pani Janina Szewczyk. W 1962 r budowę zaakceptowały powiatowe władze oświatowe reprezentowane przez podinspektora Frączaka oraz inspektora Gampfa. Budynek jednopiętrowy murowany, otynkowany z dachem płaskim oddano do użytku w 1971r. W latach dziewięćdziesiątych dach zmieniono na dwuspadowy. W roku szkolnym 2004/2005 wykonano kapitalny remont budynku, zadbano również o teren wokół szkoły. Od 1973 roku Szkołą Podstawową w Łęgu Starościńskim kierowało 7 dyrektorów: Adam Łazicki (1973-1979/80), Alojzy Paczkowski (1980-1988/89), Jerzy Kozłowski (1989-1990/91), Jadwiga Cejmer (1991-1992), Zofia Piersa PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI ŁĘG STAROŚCIŃSKI 5 (1991-1992), Edmudnd Walc (1992-2000), Sylwia Smilgin-Kamińska (2000-2003). Od roku szkolnego 2003/04 do chwili obecnej dyrektorem szkoły jest Maria Puławska. Dziś do obwodu szkoły należą: wieś Kurpiewskie (Nowe i Stare), następujące dzielnice wsi Łęg Starościński: Góry, Mała Wioska, Leśna Góra, Adamka i dzielnice wsi Łęg Przedmiejski: Piersy, Koźlicha, Ponicha. Z inicjatywy mieszkańców ww dzielnic, młodzieży szkolnej i nauczycieli w szkole utworzono następujące organizacje: Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „Tygrys” jako stowarzyszenie kultury fizycznej z osobowością prawną. W klubie prowadzi się systematyczne szkolenie dzieci oraz młodzieży w wybranych dyscyplinach sportowych. W chwili obecnej działają w klubie sekcje piłki nożnej , tenisa stołowego, unihoca i ringo. Szkoleniem młodzieży na zajęciach pozalekcyjnych zajmuje się Maciej Brzeski. Uczniowie szkoły uczestniczą przede