„STRATEGIA ROZWOJU GMINY IZABELIN NA LATA 2016-2030” Strona 1 Załącznik do uchwały nr …………… Rady Gminy Izabelin z dnia ……….….…..2015 roku przygotowana na zlecenie Gminy Izabelin Gmina Izabelin ul. 3 Maja 42, 05-080 Izabelin OCZEKIWANIA MIESZKAŃCÓW MOTOREM ROZWOJU GMINY „STRATEGIA ROZWOJU GMINY IZABELIN NA LATA 2016-2030” Strona 2 Wykaz najczęściej używanych skrótów EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFS Europejski Fundusz Społeczny EOG Europejski Obszar Gospodarczy NSRO Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia MIR/MRR Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju (dawniej MRR) MSP Małe i średnie przedsiębiorstwa NSS Narodowa Strategia Spójności PARP Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości PWW Podstawy Wsparcia Wspólnoty SIMIK System Informatycznego Monitoringu i Kontroli Finansowej Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności RPO Regionalny Program Operacyjny RPO WM Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego SWOT Analiza czynników rozwojowych - mocnych i słabych stron podmiotu analizy oraz szans i zagrożeń wynikających z wpływu otoczenia. UE Unia Europejska ZIT Zintegrowane Inwestycje Terytorialne WOF Warszawski Obszar Funkcjonalny PGN Plan Gospodarki Niskoemisyjnej KPN, Kampinos Kampinoski Park Narodowy OMW Obszar Metropolitalny Warszawy „STRATEGIA ROZWOJU GMINY IZABELIN NA LATA 2016-2030” Strona 3 SPIS TREŚCI 1. Wstęp ................................................................................................................... 4 2. Procedura opracowywania Strategii Rozwoju Gminy Izabelin na lata 2016- 2030 ........................................................................................................................... 8 3. Założenia strategii rozwoju Gminy Izabelin na lata 2016-2030 ....................... 9 4. Podstawowy potencjał społeczno-gospodarczy Gminy Izabelin – analiza ogólnych uwarunkowań rozwoju Gminy Izabelin ................................................ 16 4.1. Potencjał położenia geograficznego gminy 16 4.2. Potencjał demograficzny 23 4.3. Infrastruktura techniczna 32 4.4. Infrastruktura społeczna 43 4.5. Potencjał rynku pracy 50 4.6. Potencjał gospodarczy 52 4.7. Turystyka i promocja gminy 54 4.8. Polityka społeczna i gospodarcza gminy 56 4.9. Podsumowanie najważniejszych problemów rozwojowych Gminy Izabelin na rok 2015 57 5. Analiza SWOT Gminy Izabelin ......................................................................... 70 6. Ocena realizacji celów Strategii Rozwoju Gminy Izabelin do 2015 .............. 88 7. Wizja rozwoju (cel generalny) .......................................................................... 92 8. Cele strategiczne i operacyjne (obszary priorytetowe strategii) ................ 109 9. Priorytetowe gminne zadania realizacyjne .................................................. 126 10. Źródła finansowania ....................................................................................... 131 11. Zgodność ze strategicznymi dokumentami ................................................. 131 12. System wdrażania i monitorowania .............................................................. 143 13. Spis map, tabel, wykresów ............................................................................ 147 „STRATEGIA ROZWOJU GMINY IZABELIN NA LATA 2016-2030” Strona 4 Autorzy i partnerzy "Strategii Rozwoju Gminy Izabelin na lata 2016-2030" Zgodnie z zarządzeniami Nr 11/2015, 28/2015 i 51/2015 Wójta Gminy Izabelin skład Zespołu ds. opracowania strategii rozwoju Gminy Izabelin tworzyły następujące osoby: . Agnieszka Sobczak - Przewodnicząca Zespołu (do 10 sierpnia 2015 r.), . Ryszard Haczek – Przewodniczący Zespołu (od 10 sierpnia 2015r.), . Tomasz Urbański - Zastępca Przewodniczącego Zespołu, . Agata Bartoszewicz - członek, . Ryszard Łuczak - członek, . Krzysztof Stańczyk - członek, . Agnieszka Woźniak - członek, . Katarzyna Krukowska-Wiater – członek (zrezygnowała z pracy w zespole 10 sierpnia 2015r.), . Grażyna Zielińska - członek. Autorzy "Strategii Rozwoju Gminy Izabelin na lata 2016-2030" składają wyrazy podziękowania wszystkim osobom aktywnie zaangażowanym w pracę nad przygotowaniem niniejszego dokumentu. W szczególności wyrazy podziękowania należą się członkom Zespołu ds. Strategii oraz wszystkim osobom uczestniczącym w 3 warsztatach strategicznych poświęconych problemom i najważniejszym wyzwaniom rozwojowym Gminy Izabelin. Szczególne wyrazy uznania należą się p. Agnieszce Sobczak, Przewodniczącej Zespołu ds. Strategii, której sprawna praca i zaangażowanie walnie przyczyniły się do ukształtowania niniejszego dokumentu. Zespół autorski: dr Remigiusz Górniak dr Grzegorz Maśloch „STRATEGIA ROZWOJU GMINY IZABELIN NA LATA 2016-2030” Strona 5 1. Wstęp Proces planowania strategicznego stanowi jeden z podstawowych warunków sprawnego i efektywnego zarządzania gminą/powiatem. Planowanie pomaga bardziej wydajnie gospodarować zasobami, przewidywać problemy, które mogą się pojawić w niedalekiej przyszłości by odpowiednio wcześnie zacząć im przeciwdziałać. Opracowany plan strategiczny (strategia) umożliwia uporządkowanie i odpowiednie rozłożenie w czasie planowanych działań. Pozwala to na uniknięcie realizacji projektów ad hoc, nie powiązanych ze sobą logicznie i nie wpisujących się w oczekiwany ciąg przyczynowo-skutkowy. Strategia rozwoju Gminy Izabelin pokazuje, że planowane do realizacji zadania są konsekwencją strategicznego myślenia o rozwoju; jest to niesłychanie ważna przesłanka i uzasadnienie przy ubieganiu się o środki zewnętrzne, w tym o środki w ramach polityki strukturalnej UE. Polityka rozwoju (wg ustawy z 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju1) to zespół wzajemnie powiązanych działań podejmowanych i realizowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju, spójności społeczno-gospodarczej, regionalnej i przestrzennej, podnoszenia konkurencyjności gospodarki oraz tworzenie nowych miejsc pracy w skali krajowej, regionalnej i lokalnej. Polityka rozwoju obejmuje węzłowe obszary tematyczne, zarówno te będące w zakresie odpowiedzialności poszczególnych resortów, jak i te, które są obszarami ponadresortowymi. Na politykę rozwoju składają się więc polityki publiczne odnoszące się do poszczególnych sektorów oraz dziedzin, regionów i przestrzeni. Istotne dla realizacji polityki rozwoju jest zapewnienie, aby wszystkie polityki publiczne były spójne względem siebie, a ich zakresy się uzupełniały. Politykę rozwoju prowadzi Rada Ministrów oraz jednostki samorządu terytorialnego (w tym wojewódzkie, powiatowe, gminne) w ramach ich kompetencji na podstawie strategii rozwoju, przy pomocy programów służących osiąganiu celów strategicznych z wykorzystaniem środków publicznych. Wśród najważniejszych instrumentów, coraz powszechniej stosowanych w polskim samorządzie, związanych z przemodelowaniem sposobu sprawowania władzy publicznej w kierunku władzy kierującej się poczuciem misji, wymienić należy wieloletnie programy inwestycyjne i finansowe oraz różnego rodzaju strategie, w tym strategie rozwoju gmin, strategie sektorowe i tzw. programy rozwoju2, będące dokumentem o charakterze operacyjno- wykonawczym w stosunku do strategii rozwoju. 1 Dz.U. z 2014r., poz. 1649 z późn.zm. 2 Zgodnie z ustawą z dnia 24 stycznia 2014 r. o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 379) programy rozwoju to dokumenty realizujące cele zawarte w strategiach rozwoju, o których mowa w art. 9 pkt 3, oraz programy wieloletnie, o których mowa w przepisach o finansach publicznych. „STRATEGIA ROZWOJU GMINY IZABELIN NA LATA 2016-2030” Strona 6 Instrumenty planistyczne zaliczane są do obszaru zarządzania strategicznego. Zgodnie z definicją zarządzanie strategiczne to ukierunkowany na przyszłość proces planowania i wyboru celów oraz zadań realizacyjnych, wdrażania przyjętych postanowień, a także monitorowania i kontroli wykonywania przyjętych ustaleń3. Zdaniem M. Ziółkowskiego podstawowymi cechami tak rozumianego zarządzania są4: . Kompleksowość w podejściu do problemów rozwoju, czyli współzależne ujmowanie wszystkich sfer (dziedzin) funkcjonowania danej jednostki samorządu terytorialnego (…) oraz jak najlepsze wykorzystanie endogenicznych czynników i zasobów dla zdynamizowania rozwoju, . Traktowanie danej jednostki samorządu terytorialnego jako części otoczenia, w którym tkwią zarówno szanse, jak i zagrożenia dla jej dalszego rozwoju, . Orientacja na przyszłość, czyli rozwiązywanie dzisiejszych problemów przez pryzmat przyszłości, a także uznanie, że postęp jako wyraz rozwoju danej jednostki samorządu terytorialnego jest najważniejszy, . Przestrzeganie zasady racjonalnego gospodarowania, . Sukcesywne wdrażanie w życie zasady zrównoważonego rozwoju5. Podstawowymi funkcjami zarządzania strategicznego z perspektywy samorządu gminnego są: . badanie otoczenia gminy, . prognozowanie kierunków zmian i rozwoju zachodzących w nim procesów i zjawisk, . analiza sytuacji i możliwości tkwiących wewnątrz terytorium gminy, . rozwijanie własnego potencjału finansowego, organizacyjnego, kulturowego i gospodarczego, . dokonywanie wyboru i realizowanie określonych związków gminy z jej otoczeniem. Podstawowymi walorami zarządzania strategicznego jest to, że6: 3 Wojciechowski E., Zarządzanie w samorządzie terytorialnym, Difin, Warszawa 2003, s. 33-34. 4 Ziółkowski M., Nowe zarządzanie publiczne w polskim samorządzie terytorialnym, pod red. A. Zalewskiego, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, 2007 r., str. 103-104. 5 Termin zrównoważony rozwój pochodzi od angielskiego sustainable development. W języku polskim nie ma jednoznacznego