UCHWAŁA NR XIII/89/19 RADY GMINY BLEDZEW z dnia 26 listopada 2019 r. w sprawie przyjęcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Bledzew na lata 2020 – 2023 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 506 z późn. zm. ) oraz art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2018 r. poz.2067 z późn. zm.), uchwala się, co następuje: § 1. Przyjmuje się Gminny Program Opieki nad Zabytkami Gminy Bledzew na lata 2020 - 2023 w brzmieniu stanowiącym zał. Nr 1 do niniejszej uchwały. § 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Bledzew. § 3. Uchwała wchodzi w życie w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Lubuskiego. Przewodniczący Rady Gminy Bledzew Tadeusz Przybyłka Id: 20B57909-C397-487F-B70B-6D4F1647A746. Podpisany Strona 1 Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XIII/89/19 Rady Gminy Bledzew z dnia 26 listopada 2019 r. GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY BLEDZEW NA LATA 2020 - 2023 OPRACOWANIE: Jakub Danielski [email protected] PAŹDZIERNIK 2019 Id: 20B57909-C397-487F-B70B-6D4F1647A746. Podpisany Strona 1 Spis treści 1. Wstęp ..................................................................................................................................................................3 2. Podstawa prawna opracowania Gminnego programu opieki nad zabytkami....................................................4 3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce ..................................................................5 4. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego ................................................................... 12 4.1. Relacje Gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie województwa i powiatu .................................................................................................................................. 16 5. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego .................................................................. 21 5.1. Relacje Gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy .. 21 5.2. Charakterystyka zasobów oraz analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy ................... 24 5.2.1. Charakterystyka gminy ...................................................................................................................... 24 5.2.2. Rys historyczny gminy ........................................................................................................................ 25 5.3. Krajobraz kulturowy - zabytki o największym znaczeniu dla gminy Bledzew ........................................... 26 5.3.1. Dziedzictwo niematerialne ................................................................................................................ 51 5.4. Zabytki objęte prawnymi formami ochrony ............................................................................................. 54 5.4.1. Zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytków .......................................................................... 54 5.4.2. Zabytki ruchome wpisane do rejestru zabytków ............................................................................... 56 5.5. Zabytki w gminnej ewidencji zabytków .................................................................................................... 57 5.6. Zabytki archeologiczne w gminnej ewidencji zabytków ........................................................................... 59 6. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy - analiza SWOT ........................................................................ 61 7. Założenia programowe oraz zasady oceny realizacji Gminnego programu opieki nad zabytkami ................. 64 8. Instrumentarium realizacji Gminnego programu opieki nad zabytkami ......................................................... 68 9. Źródła finansowania Gminnego programu opieki nad zabytkami ................................................................... 70 9.1. Dotacje ...................................................................................................................................................... 71 9.2. Programy operacyjne Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego......................................................... 75 9.3. Środki europejskie .................................................................................................................................... 76 10. Realizacja i finansowanie z zakresu ochrony zabytków ................................................................................. 79 11. Bibliografia ..................................................................................................................................................... 82 12. Spis tabel i zdjęć ............................................................................................................................................. 83 13. Załączniki ....................................................................................................................................................... 84 2 Id: 20B57909-C397-487F-B70B-6D4F1647A746. Podpisany Strona 2 1. Wstęp Dziedzictwo kulturowe jako jeden z podstawowych aspektów życia i działalności człowieka, kształtuje związki międzyludzkie i określa tożsamość i świadomość społeczności. Obiekty zabytkowe stanowią cenny element kultury, który wpływa na kształtowanie się otoczenia człowieka współczesnego, mający wszechstronny wpływ na jego życie codzienne. Bogactwo i różnorodność dziedzictwa, należycie pielęgnowane i wykorzystane, powinny stanowić jeden z głównych czynników rozwoju życia społeczno - gospodarczego. Przedmiotem Gminnego programu opieki nad zabytkami gminy Bledzew na lata 2020 - 2023 (GPOnZ) jest problematyka ochrony dziedzictwa kulturowego gminy Bledzew. Niniejsze opracowanie sporządzono zgodnie z art. 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t. j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2067 ze zm.) oraz z wytycznymi Narodowego Instytutu Dziedzictwa. GPOnZ sporządzany jest przez Wójta, następnie po uzyskaniu opinii Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, zostaje przyjęty przez Radę Gminy. GPOnZ ogłaszany jest w Dzienniku Urzędowym Województwa Lubuskiego. Sporządza się go na okres 4 lat, natomiast co 2 lata Wójt przedstawia Radzie Gminy sprawozdanie z wykonania GPOnZ. Niniejsze opracowanie stanowi kontynuację Gminnego programu opieki nad zabytkami dla gminy Bledzew na lata 2015 - 2018, który został przyjęty uchwałą nr XII/52/15 Rady Gminy Bledzew z dnia 30czerwca 2015 r. GPOnZ został zaktualizowany w zakresie potencjału dziedzictwa kulturowego i źródeł finansowania oraz dostosowany do zmieniających się realiów dotyczących opieki nad zabytkami w części analizy SWOT, celów i działań. GPOnZ gminy Bledzew stanowi element polityki samorządowej, pozwala na podejmowanie zaplanowanych działań dotyczących inicjowania, wspierania, koordynowania badań i prac z dziedziny ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego oraz upowszechniania i promowania dziedzictwa kultury. Jako materiał bazowy może być wykorzystywany przez środowiska badawcze i naukowe, właścicieli i posiadaczy obiektów zabytkowych oraz osoby zainteresowane kulturą i dziedzictwem kultury. Opracowanie służy rozwojowi miasta przez dążenie do poprawy stanu zachowania zabytków, eksponowania walorów krajobrazu kulturowego, wykorzystania zabytków na potrzeby społeczne, gospodarcze i edukacyjne. W GPOnZ wskazano działania skierowane na poprawę stanu zabytków, ich adaptację i rewaloryzację oraz zwiększenie dostępności do nich mieszkańców i turystów. Dokument uwzględnia uwarunkowania prawne, zewnętrzne oraz wewnętrzne w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego. Wskazane w nim kierunki działania tzw. priorytety szczegółowo opisują zakres oraz cel danego zamierzenia. Głównymi kierunkami powyższych celów jest ochrona i świadome kształtowanie krajobrazu kulturowego gminy, będącego elementem rozwoju gospodarczo - społecznego oraz promocja dziedzictwa kulturowego i edukacja służąca budowaniu tożsamości kulturowej mieszkańców gminy Bledzew. Realizacja celów zawartych w programie poprawi w lokalnej społeczności świadomość wspólnoty kulturowej, wzmocni lokalne wartości oraz wspólne korzenie. 3 Id: 20B57909-C397-487F-B70B-6D4F1647A746. Podpisany Strona 3 2. Podstawa prawna opracowania Gminnego programu opieki nad zabytkami Podstawę prawną opracowania GPOnZ stanowi ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t. j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2067 ze zm.), która mówi o obowiązku sporządzania przez samorządy wojewódzkie, powiatowe oraz gminne, na okres czterech lat Programu opieki nad zabytkami. W świetle ustawy, ochrona zabytków to aktywność administracji publicznej, która ma na celu stworzenie sprzyjających okoliczności prawnych, finansowych i organizacyjnych, służących zachowaniu, zagospodarowaniu i utrzymaniu zabytków, zapobieganie zagrożeniom, niszczeniu, niewłaściwemu użytkowaniu, uszczupleniu zasobów zabytków, a także kontroli stanu zachowania i przeznaczenia zabytków oraz uwzględnianie tych zadań w kształtowaniu polityki planistycznej i środowiskowej. Terminem opieka nad zabytkami ustawa obejmuje działania właścicieli zabytków, które tworzą warunki dla naukowego badania zabytków, prowadzenia przy nich prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych, zabezpieczenia i utrzymania ich samych oraz ich otoczenia w jak najlepszym stanie oraz popularyzowania