„Warunki korzystania z wód zlewni rzeki Brdy (SCWP: DW0601, DW0602, DW0603, DW0604, DW0605, DW0607, DW0609) – Etap 1 – Dynamiczny bilans ilościowy zasobów wodnych” Zamawiający: Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku ul. Franciszka Rogaczewskiego 9/19 80-804 Gdańsk Wykonawca: „Pectore-Eco” Sp. z o.o. Al. Przyjaźni 7/2 44-100 Gliwice Sfinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Gliwice, sierpień 2012 r. Zespół autorski: mgr inż. Agnieszka Hobot – Kierownik projektu inż. Katarzyna Banaszak – Z-ca Kierownika projektu dr Małgorzata Stolarska mgr inż. Katarzyna Sowińska mgr Rafał Serafin mgr inż. Agnieszka Stachura 2 Spis treści 1. Podstawa i cel realizacji pracy ................................................................................................ 5 2. Charakterystyka zlewni .......................................................................................................... 5 2.1. Ogólna charakterystyka zlewni ....................................................................................... 5 2.2. Ogólna charakterystyka geologiczna i hydrogeologiczna ............................................... 7 2.3. Użytkowanie terenu ........................................................................................................ 8 2.4. Charakterystyka społeczno-ekonomiczna i gospodarcza .............................................. 10 2.5. Charakterystyka hydrograficzna .................................................................................... 13 2.6. Obszary chronione w zlewni ......................................................................................... 19 2.7. Charakterystyka części wód powierzchniowych zlewni Brdy ....................................... 22 2.8. Znaczące oddziaływania antropogeniczne w zlewni Brdy ............................................ 38 2.9. Ogólna charakterystyka występujących w zlewni Brdy problemów z punktu widzenia ochrony przed powodzią ...................................................................................................... 42 3. Metodyka wykonania bilansowania zasobów wodnych w zlewni Brdy............................... 50 3.1. Wstęp ............................................................................................................................ 50 3.2. Założenia ogólne............................................................................................................ 50 3.3. Wyznaczanie przekroi bilansowych ............................................................................... 53 3.4. Obliczenia hydrologiczne dla wód powierzchniowych.................................................. 55 3.4.1. Ustalenie wielolecia dla obliczeń ............................................................................... 56 3.4.2. Obliczenia przepływów .............................................................................................. 56 3.4.2.1. Przepływ nienaruszalny ....................................................................................... 56 3.4.2.2. Przepływy średnie dekadowe i charakterystyczne ............................................. 60 3.4.2.3. Przepływ gwarantowany ..................................................................................... 61 3.4.3. Naturalizacja przepływów .......................................................................................... 62 3.4.4. Wyliczanie zasobów zwrotnych i bezzwrotnych ........................................................ 63 3.4.5. Wyznaczanie przepływów w przekrojach niekontrolowanych .................................. 64 3.5. Bilans jezior ................................................................................................................... 66 3.6. Bilans ilościowy wód podziemnych ............................................................................... 67 3.7. Powiązanie zasobów wód powierzchniowych i podziemnych ...................................... 68 4. Bilans ilościowy zasobów wodnych w zlewni Brdy .............................................................. 74 4.1 Przepływy charakterystyczne ......................................................................................... 75 4.2. Zestawienie przepływów dekadowych znaturalizowanych dla przekroi bilansowych . 76 3 4.3. Ilościowa gwarancja czasowa przepływów ................................................................... 80 4.4. Przepływy nienaruszalne ............................................................................................... 82 4.5. Bilans ilościowy zasobów wodnych w zlewni Brdy przy założeniu braku, bądź minimalnego użytkowania wód ........................................................................................... 83 4.6. Aktualny bilans ilościowy zasobów wodnych w zlewni Brdy ........................................ 87 4.7. Perspektywiczny bilans ilościowy zasobów wodnych w zlewni Brdy ........................... 98 4.8. Analiza wpływu użytkowania terenu na reżim hydrologiczny .................................... 103 4.9. Analiza oddziaływania obiektów hydrotechnicznych na reżim hydrologiczny ........... 107 4.10. Bilans zasobów wód podziemnych ............................................................................ 107 4.11. Bilans wodny jezior .................................................................................................... 109 5. Analiza możliwości zaspokojenia potrzeb wodnych użytkowników z uwzględnieniem prognozowanego zapotrzebowania na wodę ........................................................................ 110 6. Podsumowanie ................................................................................................................... 116 4 1. Podstawa i cel realizacji pracy Podstawą realizacji przedmiotowego zadania jest Umowa Nr 12/2012 z dnia 06.02.2012 r., zawarta między Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej w Gdańsku, a Pectore- Eco Sp. z o.o. z siedzibą w Gliwicach. Przedmiotem zamówienia jest wykonanie dynamicznego bilansu ilościowego w zlewni rzeki Brdy wraz z oceną jego wyników. Bilans stanowi pierwszy etap sporządzania warunków korzystania z wód zlewni. Wynik pracy zawiera niezbędne informacje dla sformułowania w „Warunkach korzystania z wód zlewni rzeki Brdy” zakazów, ograniczeń i ustalenia priorytetów w zakresie ilościowego rozrządu zasobów wodnych. 2. Charakterystyka zlewni 2.1. Ogólna charakterystyka zlewni Zlewnia rzeki Brdy podzielona jest przez granicę dwóch województw: pomorskiego i kujawsko – pomorskiego. Na terenie obu województw obszar zlewni administracyjnie leży w 10 powiatach. Największe ośrodki miejskie to: Bydgoszcz, Chojnice, Tuchola, Sępólno Krajeńskie, Czersk i Kamień Krajeński. Ponad 50% osób zamieszkałych na terenie zlewni Brdy przypada na obszar miasta Bydgoszcz, położonego w południowej części zlewni, nad ujściowym odcinkiem Brdy. Warunki klimatyczne obszaru zlewni Brdy ukształtowane są przez wzajemne oddziaływania mas powietrza polarno - kontynentalnego oraz w mniejszym stopniu - powietrza zwrotnikowego i arktycznego. Wiatry wschodnie przynoszą pogodę upalną i suchą latem, a mroźną i suchą zimą. Wpływ Atlantyku daje latem ochłodzenie i zwiększoną ilość opadów atmosferycznych, a w okresie zimy ocieplenie, często z opadami. Średnia roczna temperatura wynosi 7°C. Średnia temperatura powietrza w styczniu wynosi - 3,5°C, natomiast w lipcu - 17°C. Średnie opady roczne na obszarze Pojezierza Pomorskiego, wynoszą od 500 mm do ponad 700 mm na wzniesieniach morenowych. Opady w półroczu letnim sięgają 350-500 mm, a w półroczu zimowym 200-250 mm. Długość zalegania pokrywy śnieżnej wynosi do 70 dni. W ciągu roku największy udział na tym obszarze mają wiatry z sektora zachodniego czyli, wiejące z kierunku północno – zachodnim, zachodnim i południowo – zachodnim. Regiony fizycznogeograficzne 5 Zlewnia Brdy położona jest w następujących regionach Polski (Kondracki J., Geografia fizyczna Polski, PWN Warszawa 2002 r.): Podprowincja: Pojezierza Południowobałtyckie Makroregion: Pojezierze Południowopomorskie (314.6-7) Mezoregion: Równina Charzykowska (314.67) Mezoregion: Pojezierze Krajeńskie (314.69) Mezoregion: Bory Tucholskie (314.71) Mezoregion: Dolina Brdy (314.72) Mezoregion: Wysoczyzna Świecka (31.73) oraz: Podprowincja: Pojezierza Południowobałtyckie Makroregion: Pradolina Toruńsko – Eberswaldzka (315.3) Mezoregion: Kotlina Toruńska (315.35) Równina Charzykowska Obszar tego regionu położony jest w północno – zachodniej części zlewni Brdy. Powierzchnia regionu Równiny Charzykowskiej wynosi 2100 km². Występują tu liczne jeziora polodowcowe, z których największe to: Charzykowskie, Karsińskie i Kruszyńskie. Teren równiny stanowią głównie lasy, a w okolicach jeziora Charzykowskiego utworzony został Park Narodowy Bory Tucholskie. Pojezierze Krajeńskie Region ten zajmuje powierzchnię 4380 km². W granicach Pojezierza Krajeńskiego znajduje się środkowo – zachodnia część zlewni Brdy. Formy rzeźby terenu powstały w subfazie krajeńskiej zlodowacenia wiślańskiego i oprócz moren czołowych, przekraczających wysokość 200 m n.p.m., występują również kemy, ozy, rynny polodowcowe i doliny dopływów Brdy. Znajduje się tu około 300 jezior o powierzchni powyżej 1 ha. Obszar zajmują głównie pola uprawne, lasów jest niewiele. Największe miasta położone w tym regionie to: Chojnice i Sępólno Krajeńskie. Bory Tucholskie Region ten obejmuje sandr pomorskiej fazy zlodowacenia części środkowego dorzecza Brdy. Obejmuje północno – wschodnią część zlewni Brdy i zajmuje powierzchnię 2400 km². W okolicach miejscowości Czersk i Brusy widoczne