SIEMIANOWICE ŚLĄSKIE 2012 ZESPÓŁ REDAKCYJNY: Zdzisław Janeczek Grzegorz Musiał Artur Garbas Leszek Drabicki Jarosław Bednarz REDAKCJA I KOREKTA: Krystian Hadasz OPRAC. GRAFICZNE I SKŁAD: Adam Malski NA OKŁADCE: Budynek I Liceum Ogólnokształcącego im. J. Śniadeckiego w Siemianowicach Śląskich (fot. Jarosław Bednarz) DRUK: Text Partner, Katowice WYDAWCA: Muzeum Miejskie w Siemianowicach Śląskich 41-100 Siemianowice Śląskie, ul. Chopina 6 tel. 32 228 50 80 www.muzeum.siemianowice.pl ISSN 1644-8154 SPIS TREŚCI: Wstęp .............................................................. 5 Jacek Guzy – Prezydent Miasta Siemianowice Śląskie – 90-lecie I Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Śniadeckiego w Siemianowicach Śląskich Wprowadzenie ................................................................................................................................................................................................................9 Bożena Czyrwik – Dyrektor I LO im. J. Śniadeckiego w Siemianowicach Moja szkoła ......................................................................................................................................................................................11 Śląskich – Siemianowickie „Ateny”. O początkach szkoły i jej Bożena Czyrwik – rozkwicie ...........................................................................................................................................................................................................................................................................17 Zdzisław Janeczek – Sabina Szkaradek – O niemodnej, staroświeckiej i nieco „smutnej” Kawiarence literacko-teatralnej „To i owo” z I LO w Siemianowicach Śląskich... ........................................67 Ze wspomnień absolwentów – ................................................................................................................................................................................................................72 oprac. Agata Krzysztofik, O budynku Prywatnej Średniej Szkoły dla Dziewcząt – Iwona Łapaj-Guimaraes obecnie budynek Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Śniadeckiego ..................................87 Małgorzata Derus – Artykuły Park Tradycji – obiekt o znaczeniu ponadregional- nym w nurcie turystyki industrialnej ................................................................................................................................................................93 Monika Pojda-Dziekońska – AK na Śląsku w momencie przełomu ......................................................................102 Kolonie robotnicze .............................................................................................................................................. 115 Wojciech Kempa – Najstarsze organy w Siemianowicach i Michałkowicach Małgorzata Derus – na tle rozwoju europejskiego budownictwa organowego od XVII do przełomu XIXMarek i XX Urbańczyk wieku ............................................................................................................................... – .......................................................................................................127 Proces scalania gmin Siemianowice i Huta Laura .......141 Marcin Wądołowski – Z kart siemianowickich pamiętników U Frau Boese i Pana Brzoski w Bytkowie .................................................................. 149 Czesław Guzy – Omówienia, opinie, recenzje Dary dobrych wróżek ............................................................................................................... 157 O romantycznej syntezie sztuk ............................................................................ 160 Katarzyna Młynarczyk – Zupełnie inny obraz Śląska ...........................................................................................................164 Katarzyna Młynarczyk – „Rok Korczakowski” w Siemianowicach Śląskich ..............................167 Krystian Hadasz – Zdzisław Janeczek: Powstańcy styczniowi „Grekami Mirosław Domin – Europy” Terror i przemoc w relacjach śląskiej prasy na przykładzie polskiego powstaniaAgnieszka Kubica-Czyż1863 roku ............................................................................................................................... – ............................................................................174 Antoni Halor: Człowiek charakteru. Materiały do refleksji nad biografią i dziełem Wojciecha Korfantego (1873–1939) .....................................................................179 Michał Kuryś – Małgorzata Derus: Z dziejów przemysłu Siemianowic Śląskich ..............................................................................................................................................................................................................................................................182 Michał Kuryś – Władysław Zajewski: Europejskie konflikty dyplomatyczne – wiek XIX ........................................................................................................................................................................................184 Zdzisław Janeczek – Michał Smolorz: Śląsk wymyślony ...................................................................189 Marcin Wądołowski – In Memoriam Ks. Stanisław Sierla (1929-2011) .............................................................................................................................................................197 Czesław Guzy (1928-2012) .....................................................................................................................................................................................199 Kalendarium wystaw i imprez w Muzeum Miejskim w 2012 roku .............. 201 Autorzy rocznika ................................................................................................................................................................................................................................ 207 4 SIEMIANOWICKI ROCZNIK MUZEALNY Nr 11 • 2012 WStęp Nie mogło być inaczej – tematem numer jeden bieżącego wydania Rocznika Muze- alnego jest siemianowicka kuźnia talentów – I LO im. J. Śniadeckiego, które obchodzi swoje 90-lecie. Pomyślmy: ileż pokoleń Sie- mianowiczan tu właśnie kształtowało swoje umysły i postawy, by następnie zaszczepio- ne, czy rozwijane w szkole wartości,Śniadek prze od- kazywać dalej, by wykorzystać je dla dobra swojej ziemi ojczystej. Popularny zarania był miejscem promieniującym nie tylko wiedzą, ale i patriotyzmem. Świadczą o tym bezspornie losy profesorów i uczniów, przelewających za Ojczyznę krew, składających na ołtarzu wolności swoje życie, ale i nieugięcie, w cza- sach stalinowskich, pokazujących, jak dla Polski żyć, zachowując wierność wyznawanym wartościom. W minionym roku byliśmy świadkami wyjąt- kowego zdarzenia – odsłonięcia ufundowanej przez maturzystów rocz- nika 1951 tablicy pamiątkowej poświęconej nauczycielom, którzy – jak napisano – „w trudnym okresie zniewolenia umysłów, przekazywali nam prawdziwą i rzetelną wiedzę”. Myślę, że nie potrzeba więcej słów, by lepiej wyrazić doniosłą rangę I LO im. J. Śniadeckiego. Mając na swoim terenie takie ogniska myśli patriotycznej, nie dziwi fakt, iż Siemianowice Śląskie z wielkim pietyzmem pielęgnują swoją histo- rię i tradycje, śląskość. Bo i też to nasza dumna karta. To właśnie Śląsk zro- dził największą liczbę bohaterów, to tutaj – o czym mało kto wie – Armia Krajowa zgromadziła w swoich szeregach najwięcej żołnierzy. Teraz na szczęście patriotyzm nie wymaga od nas krwi, ale wyma- ga rozsądku, uczciwości i pamięci. Ocalić od zapomnienia dzieje miasta, a więc i dzieje jego mieszkańców – bo przecież winniśmy to naszym ojcom, by pozostał po nich ślad – to imperatyw, od którego nie powinniśmy się uwalniać. Park Tradycji, który otworzył swe podwoje, to właśnie nasz znak5 dany współczesnym i następnym pokoleniom Siemianowiczan, kim jeste- śmy, z jakich wyrośliśmy wartości. Oddana teraz do rąk Czytelników kolejna edycja Rocznika Muzealnego przynosi, jak zawsze to cenne wydawnictwo, wiele interesujących infor- macji o mieście, stanowi materiał do refleksji i z pewnością buduje w nas – Siemianowiczanach poczucie dumy, że jesteśmy kolejnym ogniwem w łańcuchu tradycji pełnej wartościowych dokonań. Jacek Guzy Prezydent Miasta Siemianowice Śląskie 6 SIEMIANOWICKI ROCZNIK MUZEALNY Nr 11 • 2012 90-lecie I Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Śniadeckiego w Siemianowicach Śląskich 7 8 SIEMIANOWICKI ROCZNIK MUZEALNY Nr 11 • 2012 WprowadZenIe Uznając potrzebę wyższej uczelni w miejscowości Huta Laura–Sie- mianowice, ugodzono się w zasadzie na otwarcie liceum i szkoły realnej z początkiem roku szkolnego 1 września 1923, uchwalono powierzyć kie- rownictwo liceum i szkoły realnej tymczasowo ks. dr. Jelicie z nadmienie- niem, że ks. dr Jelito wykona wstępne prace otwarcia i przedstawi Radzie Gminnej plan co do rozkładu sił nauczycielskich i sprawy gospodarczej z podanej liczby dzieci (…) Sprawozdanie Dyrekcji Komunalnego Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczego w Siemianowicach Śląskich za rok 1929/30 Od chwili w której wydano uchwałę upłynęło 90 lat, a historia szkoły stawała się coraz barwniej- sza – czasem burzliwa – jak historia ziemi śląskiej. Szczęśliwie liceum przetrwało wszystkie burze histo- ryczne i oto obchodzimy piękny jubileusz. Obecna szkoła różni się od tej sprzed lat. Kolejne reformy oświaty zmie- niły system edukacji w Polsce. Dzisiejsze liceum jest 3-letnią szkołą ponad- gimnazjalną. Wprowadzono