LITTERAE S. C. DE PROPAGANDA FIDE ECCLESIAM CATHOLICAM UCRAINAE ET BIELARUSJAE SPECTANTES VOL. VII. 1790 - 1852 COLLEGIT ET ADNOTATIONIBUS ILLUSTRAVIT P. Athanasius O. W elykyj OSBM Romae 1 957 PP. BASILIANI - PIAZZA MADONNA DEI MONTI 3 In honorem Em.mi Euqenii C ardinalis T isserant ANNO QUINQUAGESIMO A SUSCEPTO PRESBYTERATU ANALECTA ORDINIS S. BASILI! MAGNI Sectio III Sectio III: DOCUMENTA ROMANA ECCLESIAE CATHOLICAE IN TERRIS UCRAINAE ET BIELARUSJAE CURA PP. BASIL1ANORUM COLLECTA ET EDITA ACTA LITTERAE ET DECRETA SACRARUM CONGREGATIONUM LITTERAE S. CONGREGATIONIS DE PROPAGANDA FIDE Voi. VII: 1790-1862 In honorem E m .mi Eugenii C ardinalis T isserant D ecani S. C ollegii - Secretarii S. C o n g r . pro Ecclesia O rientali A n n o quinquagesimo a suscepto presbyteratu Romae Series II. Sectio III С ер ія II. Секція III LITTERAE S. C. DE PROPAGANDA FIDE ECCLESIAM CATHOLICAM UCRAINAE ET BIELARUSJAE SPECTANTES VOL. VII. 1790 - 1862 COLLEGIT ET ADNOTATIONIBUS ILLUSTRAVIT P. A thanasius G. W elykyj OSBM Romae 1957 PP. BASILIANI - PIAZZA MADONNA DEI MONTI 3 In honorem Em .mi Eugeni! C ardinalis T isserant ANNO QUINQUAGESIMO A SUSCEPTO PRESBYTERATU EUCENIUS CARDINALIS USSERANT EMINENTISSIMO . PATRI . DOMINO EUGENIO . SR.E . CARDINALI . TISSERANT EPISCOPO . OSTIENSI . PORTUENSI . SANCTAEQUE . RUFINAE SACRI . COLLEGII . DECANO SACRAE . CONGREG . PRO . ECCLESIA . ORIENTALI . A SECRETIS PRAEFECTO . SACRAE . CONGREGATIONIS . CAERIMONIARUM SANCTAE. ROMANAE . ECCLESIAE. BIBLIOTHECARIO. ARCHIVISTAE ANNO . A SACERDOTIO . SUSCEPTO . QUINQUAGESIMO . IMPLETO IN SIGNUM . AESTIMATIONIS . DEDITIONIS . GRATIARUM ACTIONIS PERENNISQUE . MEMORIAE . CAUSA SUMMO . STUDIO . AFFECTUQUE DEDICAT BASILI ANOBUM S.ti J OS ABEAT OBDO PRAEFATIO Die Augusti quarta, anno 1951, Eminentissimus P. D. Eugenius S. R. E. Cardinalis Tisserant quinquagesimum ab inito sacerdotio im­ plevit annum, assiduus in Vinea Domini Operarius. Occidentalis Orien- talisque, Summo praeeunte Pontifice, Ecclesia exsultavit sibique con­ gratulata est de insigni Ecclesiae Dei Membro, de illustri Romanae Curiae principe, de S. Collegii digno Ductore, de Summi Pontificis in rebus orientalibus aliisque permultis optimo Collaboratore, de Epar- chiarum suburbicariarum intrepido Pastore; perplura vero ecclesias­ tica et saecularia Instituta, tum scientiarum tum pietatis, de benevolo congaudebant sibique gratulabantur Protectore. Inter alias voces gaudii gratiarumque actionis non defuit illa humi­ lis et modesta Ordinis Basiliani S. Josaphat, qui occasionem hanc nac- tus, omnia beneficia sibi Ecclesiaeque Orientali concessa animo grato perscrutavit et sollemniter agnovit. Ne tamen vox haec temporis fu­ gacis obruatur rumoribus, et ne posteri etiam occasione gratias bene­ factoribus et preces Deo fundendi priventur, diem hanc memoriae pe- renniori tradere statuit, volumen praesens documentorum romanorum, Sacrum Dicasterium pro Ecclesia Orientali immediate praecedentium, in honorem Eminentissimi Ecclesiae Principis dicando. Iucundum nobis et gratum Summi Pontificis verbis nostras etiam exprimere gratulationes. « Quod profecto raro viris contingit, id tuae praecipuae vertitur laudi, quod tu pari voluntatis constantia et diligentia firmissima doctri­ narum studio vacas et in actionem vitae conspicua operum molitione in­ cumbis. In ecclesiasticarum praesertim disciplinarum campo et finibus acre ingenium tuum late discurrit, alte effondit, lucide exquisita vero depromit. Sollertiam vero et industriam tuam diu communi omnium cum plausu excepere Vaticanae Bibliothecae conclavia, ac multae a te per­ actae honestae legationes testatae sunt. In praesens autem Sacro Con­ silio Orientali Ecclesiae praeposito, Romanae Curiae parti magni mo­ menti, ita moderatione tua consulis, ut in decernendis causis peritae acies mentis et in expediendis negotiis vigilantia et dexteritas nun­ quam desint. Nec boni pastoris amoris plena sollicitudine cares. In episcopali enim munere, in quod vires tuas confers, conando nova, utilia haud sine audacia molendo, id non longo temporis spatio effe­ cisti, ut suburbicariae tibi concreditae Ecclesiae eximio eniteant exem­ plo; et haud pauca in posterum perficienda paras et prospicis. Itaque de fausti eventus celebritate tibi gratulati, rogamus ex ani- mof ut opitulator Deus vitae usura et viribus alacrioribus suppeditatis te sospitem diu Ecclesiae utilitati et decori servet, ac tibi asserendae re­ ligionis ardorem in generoso pectore adaugeat » (Ex Epistola Pii PP. XII, de dat. 29. VII, 1957; in AAS, voi. 49, pag. 727-28). B asilianorum S .t i J o s a p h a t O r d o INTRODUCTIO Tandem aliquando etiam Litterarum S. Congregationis de Pro­ paganda Fide seriem ad felicem perduximus finem, septem constantem voluminibus. Septimo volumine absoluto, annum attigimus 1862, quo anno Constitutione Apostolica «Romani Pontifices», de dat. 6 Ja­ nuarii, Pius PP. IX aliam constituit « Congregationem de Propaganda Fide pro negotiis ritus orientalis », uti separatam sectionem eiusdem venerandae Congregationis de Propaganda Fide, de Ecclesia etiam Orientali summe meritae, sub eodem quidem Praefecto, sed cum sepa­ rato Secretario, et Cancellaria nec non proprio Archivo. Si nobis ali­ quando circumstantiae id permittant benevolaque licentia accedet, etiam Acta Litterasque huius Congregationis publici facere iuris con­ tendemus. Nunc tamen quod spectat nostrum volumen septimum, notandum agi de documentis magni momenti pro historia Ecclesiae nostrae Uni­ tae saeculo XIX. Saeculo hoc Ecclesia haec, quae provincia comprehen­ debatur Kiovienssi, in duas dissecta partes, ex una parte viam crucis et persecutionis est ingressa, ex alia vero parte, nova ecclesiastica Hali- ciensi provincia constituta, ad altiores, passu expedito, progredieba­ tur metas. Ad unam et aliam partem probandam volumen nostrum nova sup­ peditat argumenta. Etiamsi Acta S. C. de Prop. Fide inde ab initio saeculi XIX perpauca tantummodo inveniuntur, et ab anno 1846, a Pontificatu nempe Pii PP. IX omnino cessant, ad alia romana remissa Dicasteria, (ut ex. gr. ad S. C. pro negotiis eccl. extraordinariis) S. Con- greg. de Prop. Fide Litterae in materiis Ruthenorum nunquam ces­ sarunt omnino. Imo, ubi cessant Acta, numerus Litterarum crescit, modo speciali temporibus Pii PP. IX. Ex his nostris Litteris melius intelligere possumus praesertim ne­ gotia provinciae ecclesiasticae Haliciensis, eiusden provinciae constitu­ tionem, Metropolitarum confirmationes, eiusdem Metropolitae Hali­ ciensis in Sedes Suffraganeas, Peremysliensem et praesertim Chelmen- sem iurisdictionem, cleri in Collegiis romanis educationem, vitae de­ nique interritualis difficultates, nec non discordiarum compositiones, et alia quamplurima negotia. De provinciae vero ecclesiasticae Kioviensis discimus difficultati­ bus, de eiusdem provinciae graduali suppressione et renovationis eiusdem conaminibus, nec non de omnibus difficultatibus in commer­ cio epistolari cum Metropolitanis Kioviensibus. Quaedam etiam de ultimo Metropolitano Kioviensi, Josaphat Bulhak (1818-1838) nova ediscimus. Principaliora tamen documenta hisce in rebus adhuc in Secreta­ ria Status, nec non in S. Congreg. pro negotiis ecclesiasticis extraordi­ nariis iacent. In praesenti volumine documenta prostant ex tertia parte Pontifi­ catus Pii PP. VI (1790-1799), e Pontificatu Pii PP. VII, Leonis PP. XII, Pii PP. V ili, Gregorii PP. XVI et ex prima parte Pontifi­ catus Pii PP. IX (1846-1862). Methodum transcriptionis et interpunctionis solitam in nostra edi­ tione secuti sumus. Nec de abbreviationibus quidquam novi addere est necessum. Nec Indice nominum et rerum, praecursore finalis In­ dicis, etiam hoc volumen carere potuit. Animo grato hic manum adiutricem recolimus, quam nobis in hac serie Litterarum colligenda dederunt, de casu ad casum, confratres in Christo et sacerdotes: Eugenius Kaminskyj, Myron Stasiw et Alexan­ der Barany, nostri in Pontificio Collegio Alumni et in rebus histori­ cis investigandis sectatores, uno et unico ducti fine: maiore Dei glo­ ria in historia Ecclesiae nostrae saeculorum progressu manifesta. EUGENIO CARDINALE TISSERANT 1. Un uomo di cultura e di scienza « Ab Oriente et Occidente » non è soltanto un simbolo delle intime aspirazioni e delle intenzioni di unire і tesori cristiani spirituali e secolari dell’Occidente e dell’Oriente, ma significa la loro vera, reale unione in una sola persona. Fin dai tempi lontani le grandi figure storiche aspiravano a creare questa unione e riuscivano in misura maggiore o minore ad effettuare nella propria persona la sintesi di queste due culture. Sembra, però, che in nessuno questa sintesi si manifestò così armoniosa e perfetta come nella persona di Sua Eminenza il Cardinale Eugenio Tisserant, da molti anni Segretario della Sacra Congregazione per le Chiese Orientali, del quale oggi ricorre il Giubileo. Con l’aiuto della Divina Provvidenza, valendosi delle sue grandi doti spirituali e della sua espe­ rienza, egli riuscì ad attuare questa sintesi, ancora valido ed arden­ temente attivo. La Divina Provvidenza volle che la vita e l’attività del Cardinale si svolgessero nei centri principali della cultura occidentale ed orientale. Lo stesso luogo di nascita, Nancy, sembrava invitare il giovane brillan­ temente dotato (che a tre anni sapeva leggere e scrivere e a cinque an­ ni studiava il tedesco e il latino) a continuare le chiare tradizioni po­ litiche, intellettuali e artistiche di questo centro di Lorena, che ancora oggi non ha perduto il suo splendore ed è orgoglioso delle sue istitu­ zioni scientifiche e culturali. Nancy, città antica, che