Florus Epitoma de Tito Liuio digilibLT. Biblioteca digitale di testi latini tardoantichi. Progetto diretto da Raffaella Tabacco (responsabile della ricerca) e Maurizio Lana Florus Epitoma de Tito Liuio Correzione linguistica : Manuela Naso Codifica XML : Nadia Rosso 2011 DigilibLT, Vercelli Fonte Florus, Oeuvres, tome I et tome II, texte établi et traduit par Paul Jal, Paris 1967 (Collection des Universités de France) Licenza Creative Commons Attribuzione - Non commerciale - Condividi allo stesso modo 3.0 Italia Nota al testo Note di trascrizione e codifica del progetto digilibLT Abbiamo riportato solo il testo stabilito dall'edizione di riferimento non seguendone l'impaginazione. Sono stati invece esclusi dalla digitalizzazione apparati, introduzioni, note e commenti e ogni altro contenuto redatto da editori moderni. I testi sono stati sottoposti a doppia rilettura integrale per garantire la massima correttezza di trascrizione Abbiamo normalizzato le U maiuscole in V seguendo invece l'edizione di riferimento per la distinzione u/v minuscole. Non è stato normalizzato l'uso delle virgolette e dei trattini. Non è stata normalizzata la formattazione nell'intero corpus: grassetto, corsivo, spaziatura espansa. Sono stati normalizzati e marcati nel modo seguente i diacritici. espunzioni: <del>testo</del> si visualizza [testo] integrazioni: <supplied>testo</supplied> si visualizza <testo> loci desperationis: <unclear>testo</unclear> o <unclear/> testo si visualizzano †testo† e †testo lacuna materiale: <gap/> si visualizza [...] lacuna integrata dagli editori: <supplied><gap/></supplied> si visualizza <...> Sono stati marcati i termini in lingua greca <foreign xml:lang="grc">αγβ</ foreign> Ulteriori informazioni sulle norme di trascrizione e codifica su Note di trascrizione e codifica di testi latini tardoantichi [http://digiliblt.lett.unipmn.it/ upload/docs/note_di_trascrizione_e_di_codifica.pdf] Sommario LIBER PRIMVS 1 HAEC INSVNT LIBRO PRIMO 1 praefatio 2 1 2 2 5 3 5 4 6 5 6 6 7 7 8 8 9 9 9 10 9 11 9 12 10 13 11 14 12 15 12 16 13 17 13 18 14 19 16 20 17 21 17 22 17 23 21 24 22 25 23 26 23 27 23 28 23 29 24 30 24 31 25 32 26 33 26 34 27 35 29 36 29 37 30 38 31 39 32 40 32 41 34 42 35 43 36 44 36 45 36 46 38 47 38 LIBER SECVNDVS 39 CAPITA LIBRI II 39 1 40 2 40 3 41 4 41 5 41 6 42 7 43 8 44 9 44 10 46 11 47 12 47 13 48 14 54 15 54 16 54 17 55 18 56 19 57 20 57 21 58 22 59 23 59 24 59 25 59 26 59 27 60 28 60 29 60 30 60 31 61 32 61 33 61 34 62 LIBER PRIMVS HAEC INSVNT LIBRO PRIMO I. A Romulo tempora regum septem. II. Anacephalaeosis eorum temporum. III. De mutatione rei publicae. IV. Bellum Etruscum cum rege Porsenna. V. Bellum Latinum. VI. Bellum cum Etruscis Faliscis Veientibus Fidenatibus. VII. Bellum Gallicum. VIII. Bella Gallica. IX. Bellum Latinum. X. Bellum Sabinum. XI. Bellum Samniticum. XII. Bellum Etruscum Samniticum Gallicum. XIII. Bellum Tarentinum. XIV. Bellum Picens. XV. Bellum Sallentinum. XVI. Bellum Vulsiniense. XVII. De seditionibus. XVIII. Bellum Punicum primum. XIX. Bellum Liguricum. XX. Bellum Gallicum. XXI. Bellum Illyricum. XXII. Bellum Punicum secundum. XXIII. Bellum Macedonicum primum. XXIV. Bellum Syriacum regis Antiochi. XXV. Bellum Aetolum. XXVI. Bellum Histricum. XXVII. Bellum Gallograecum. XXVIII. Bellum Macedonicum secundum. XXIX. Bellum Illyricum secundum. XXX. Bellum Macedonicum tertium. XXXI. Bellum Punicum tertium. <XXXII. Bellum Achaicum. XXXIII. Res in Hispania gestae.> XXXIV. Bellum Numantinum. XXXV. Bellum Asiaticum. XXXVI. Bellum Iugurthinum. XXXVII. Bellum Allobrogum. XXXVIII. Bellum Cimbricum Teutonicum Tigurinum. XXXIX. Bellum Thracicum. XL. Bellum Mithridaticum. digilibLT 1 Florus XLI. Bellum piraticum. XLII. Bellum Creticum. XLIII. Bellum Balearicum. XLIV. Expeditio in Cyprum. XLV. Bellum Gallicum. XLVI. Bellum Parthicum. XLVII. Anacephalaeosis. praefatio Populus Romanus a rege Romulo in Caesarem Augustum septingentos per annos tantum operum pace belloque gessit, ut, si quis magnitudinem imperii cum annis conferat, aetatem ultra putet. Ita late per orbem terrarum arma circumtulit, ut qui res illius legunt non unius populi, sed generis humani facta condiscant. Tot in laboribus periculisque iactatus est, ut ad constituendum eius imperium contendisse Virtus et Fortuna uideantur. Qua re, cum, si quid aliud, hoc quoque operae pretium sit cognoscere, tamen, quia ipsa sibi obstat magnitudo rerumque diuersitas aciem intentionis abrumpit, faciam quod solent qui terrarum situs pingunt: in breui quasi tabella totam eius imaginem amplectar, non nihil, ut spero, ad admirationem principis populi conlaturus, si pariter atque insemel uniuersam magnitudinem eius ostendero. Si quis ergo populum Romanum quasi unum hominem consideret totamque eius aetatem percenseat, ut coeperit utque adoleuerit, ut quasi ad quandam iuuentae frugem peruenerit, ut postea uelut consenuerit, quattuor gradus processusque eius inueniet. Prima aetas sub regibus fuit prope per annos CCL, quibus circum urbem ipsam cum finitimis luctatus est. Haec erit eius infantia. Sequens a Bruto Collatinoque consulibus in Appium Claudium Marcum Fuluium consules CCL annos patet, quibus Italiam subegit. Hoc fuit tempus uiris, armis incitatissimum, ideoque quis adulescentiam dixerit. Deinceps ad Caesarem Augustum CC anni, quibus totum orbem pacauit. Hic iam ipsa iuuentus imperii et quaedam quasi robusta maturitas. A Caesare Augusto in saeculum nostrum haud multo minus anni ducenti, quibus inertia Caesarum quasi consenuit atque decoxit, nisi quod sub Traiano principe mouit lacertos et praeter spem omnium senectus imperii quasi reddita iuuentute reuirescit. 1 Primus ille et urbis et imperii conditor Romulus fuit, Marte genitus et Rhea Siluia. Hoc de se sacerdos grauida confessa est, nec mox Fama dubitauit, cum Amulii regis imperio abiectus in profluentem cum Remo fratre non potuit exstingui, si quidem et Tiberinus amnem repressit, et relictis catulis lupa secuta uagitum ubera admouit infantibus matremque se gessit. Sic repertos apud arborem Faustulus regii gregis pastor tulit in casam atque educauit. Alba tunc erat Latio caput, Iuli opus; nam Lauinium patris Aeneae contempserat. Ab his Amulius iam septima subole regnabat, fratre pulso Numitore, cuius ex filia Romulus. Igitur statim prima iuuentae face patruum ab arce deturbat, auum reponit. Ipse fluminis amator et montium, apud quos erat educatus, moenia nouae urbis agitabat. Gemini erant; uter auspicaretur et regeret, 2 digilibLT Epitoma de Tito Liuio adhibere placuit deos. Remus montem Auentinum, hic Palatinum occupat. Prior ille sex uultures, hic postea, sed duocecim uidit. Sic uictor augurio urbem excitat, plenus spei bellatricem fore; id adsuetae sanguine et praeda aues pollicebantur. Ad tutelam nouae urbis sufficere uallum uidebatur, cuius dum angustias Remus increpat saltu, dubium an iussu fratris, occisus est: prima certe uictima fuit munitionemque urbis nouae sanguine suo consecrauit. Imaginem urbis magis quam urbem fecerat: incolae deerant. Erat in proximo lucus; hunc asylum facit, et statim mira uis hominum: Latini Tuscique pastores, quidam etiam transmarini, Phryges qui sub Aenea, Arcades qui sub Euandro duce influxerant. Ita ex uariis quasi elementis congregauit corpus unum, populumque Romanum ipse fecit. Res erat unius aetatis populus uirorum. Itaque matrimonia a finitimis petita quia non inpetrabantur, manu capta sunt. Simulatis quippe ludis equestribus uirgines, quae ad spectaculum uenerant, praedae fuere. Et haec statim causa bellorum. Pulsi fugatique Veientes. Caeninensium captum ac dirutum est oppidum. Spolia insuper opima de rege Acrone Feretrio Ioui manibus suis rex reportauit. Sabinis proditae portae per uirginem Tarpeiam. Nec dolo — sed puella pretium rei quae gerebant in sinistris petierat, dubium clipeos an armillas — illi, ut et fidem soluerent et ulciscerentur, clipeis obruere. Ita admissis intra moenia hostibus, atrox in ipso foro pugna, adeo ut Romulus Iouem oraret, foedam suorum fugam sisteret; hinc templum et Stator Iuppiter. Tandem furentibus interuenere raptae laceris comis. Sic pax facta cum Tatio foedusque percussum, secutaque res mira dictu, ut relictis sedibus suis nouam in urbem hostes demigrarent et cum generis suis auitas opes pro dote sociarent. Auctis breui uiribus, hunc rex sapientissimus statum rei publicae inposuit: iuuentus diuisa per tribus in equis et armis ad subita belli excubaret, consilium rei publicae penes senes esset, qui ex auctoritate patres, ob aetatem senatus uocabatur. His ita ordinatis repente, cum contionem haberet ante urbem apud Caprae paludem, e conspectu ablatus est. Discerptum aliqui a senatu putant ob asperius ingenium; sed oborta tempestas solisque defectio consecrationis speciem praebuere. Cui mox Iulius Proculus fidem fecit, uisum a se Romulum adfirmans augustiore forma quam fuisset; mandare praeterea ut se pro numine acciperent; Quirinum in caelo uocari; placitum diis ut gentium Roma poteretur. Succedit Romulo Numa Pompilius, quem Curibus Sabinis agentem ultro petiuerunt ob inclitam uiri religionem. Ille sacra et caerimonias omnemque cultum deorum inmortalium docuit, ille pontifices, augures, Salios ceteraque sacerdotia <creauit> annumque in duodecim menses, fastos dies nefastosque discripsit, ille ancilia atque Palladium, secreta quaedam imperii pignora, Ianumque geminum, fidem pacis ac belli, in primis focum Vestae uirginibus colendum dedit, ut ad simulacrum caelestium siderum custos imperii flamma uigilaret: haec omnia quasi monitu deae Egeriae, quo magis barbari acciperent. Eo denique ferocem populum redegit, ut, quod ui