AD PROPERTII GARMINA COMMENTARIUS CRITIGUS AD PROPERTII CARMINA GOMMENTARIUS CRITICUS SCRIPSIT P. J. ENK, LITT. CLASS. Dr. 3l*tS- ZUTPHANIAE. W. J. THIEME & GIE MDCCCOXI. pft UXORI GARISSIMAE. PRAEFATIO. Quamquam multum in Propertio edendo explicando emendando sudaverunt viri docti, vix unum poetam Romanum nominare potes de quo critici magis inter se dissentiant, id quod primo adspectu docent editiones inter se comparatae. Baehrensius et Postgatius textum corruptissimum habentes permulta ex coniectura mutaverunt, pluri- masque recepere versuum transpositiones, Vahlenus contra et Roth- steinius paucissimas coniecturas in textu posuerunt, atque Phillimorius etiam fortius traditam codicum auctoritatem vindicat. Et profecto verissimum illud Phillimorii „Quot editores, tot Propertii !" Ita fit, ut praestantissimus ille poeta, quem omnes iure meritoque summis extollunt laudibus, magis quam alii scriptores Romani novam flagitet editionem ; primum tamen opus est commentario critico, qui singulas quaestiones ad textum Propertii pertinentes accurate, sed ante omnia sine ira et studio perpendat examinetque; nam Rothsteinius, etsi muha collegit ad poetam nostrum melius intelligendum et Hcet ex eius appendice et adnotationibus videamus, id quod a viro tam docto, quam est Rothsteinius, exspectamus, eum fere omnia quaecumque philologi et Germani et aliarum gentium de Propertio scripserint comperta habere, parum curavit rem criticam ; sed praesertim hoc de eius editione observare potes eum corrupta multa doctrina explicare malle quam emendare. Verissime autem iam ante viginti annos magister meus clarissimus Hartman scripsit in libro suo de Horatio Poeta p. 134: „innumeri quidem Propertii loci ita traditi sunt, utautnulla ratione intelligi possint, aut eiusmodi requirant explicationem qua sermoni Latino vis fiat, sed vix ullus eorum est quin de eo exstet aliqua coniectura incerta quidem, sed lepida, elegans, venusta". Qui cum a me petisset ut disputationem criticam scriberem de Propertii carminibus, libentissime opus aggressus non id egi ut quovis pretio nova excogitarem, quae res tam multa inutilia atque falsa protulit, sed ut data opera quaererem quibus correctionibus textui opus esset Propertiano. Qui autem meam qualemcunque commentationem leget, me studuisse videbit, ut quam maxime possem virorum doctorum de Propertio scripta mihi pararem, neque tamen omnes coniecturas commemorare volui, sed eas tantum quae mihi maxime verisimiles videbantur. Fuit mihi tamen et alius fons uberrimus, ex quo haud scio an plurimum hauserim boni ; namque magister meus aestimatissimus, qua est summa humanitate, utendas mihi dedit doctissimas suas ad Propertium adnotationes criticas, quas nondum publici iuris fecit. Fundamentum autem mihi fuit editio PhilHmoriana, quae sola apparatum criticum affert; Baehrensii enim editio ab iis codicibus proficiscitur, quos hodie nemo iam primum locum obtinere credit. De codicibus quid sentiam breviter tantum monebo, cum ipsa disputatio singulos locos tractet. Neapolitanum optimum ducem habeo, sed sic, ut codicum AFDV praesidium compluribus locis non spernam ; ceterum nostra facimus ea, quae Phillimorius dixit in praefatione editionis: „res nimium incerta visa quam ut stemmata codicum conflaremus, cum unum N ceteris universis pluris faciendum esse liqueret". In codicibus nominandis eadem sigla quae Phillimorius adhibuimus: N XI I N F A D V ab initio ad II 1,63 O: codicum | N F D V „ II, I, 63 „ II XXI, 3 consensus i I N F L D V „ II, XXI, 3 „ ad finem N* F^ L^ D^ V^ primae manus scriptura quam eadem manus post mutavit. N F L D V : altera manus in his codicibus, cum in margine tum ad textum corrigendum adhibita. C : codex Casanatensis. Omnibus autem locis, ubi nihil adnotavi, me textum a Phillimorio constitutum probare vix est quod moneam, non tamen solius editionis PhiUimorianae rationem habui, sed ubique prae manibus erant editiones Baehrensii Muelleri Vahleni (ed. sexta) Palmeri Postgatii (Lond. Bell. et fil. 1894) Rothsteinii. AJPh = American Journ*l of Philology. BphW. = Berliner Phiiolo^itche Wochenschrift. CR. = Classical Review. H. = Hermes. Ha. = Hermathena. JPh. = Journal of Philology. Mn. = Mnemosyne. Mon.Pr.A. = Monatsberichte der K5n. Preuss. Akad. d. Wissensch. zu Berlin. Rcr. = Revue critique. Rev.Ph. = Revue de Philologie. RhMPh. = Rheinisches Museum f. Philologie. SPrA = Sitzungsberichte d. Kon. Preuss. Akad. d. Wissensch. WklPh. = Wochenschr. f. klass. Philoi. ZoGy. = Zeitschrift f. d. Osterreich. Gymnas. Frigell. Frigell : Propertii elegiae duodecim Suecicis versibus expr. adnot. instr. A. 1 — 17. Kiihlewein : Festgruss Dr. H. Heerwagen p. Lae. : Lucubrationes Propertianae scr. Rossberg. Moriz H. : Moriz Haupt von Chr. Belger. Peiper : Quaestiones Propertianae, 1879. Risberg : Emendationes et explicationes Propertianae. Schippers : Observationes criticae in Propertii librum quartum, 1818. SK*. : Serta Romana ed. Woltjer, edit. quarta. LIBER PRIMUS. ELEGIA I. 3. Primus versus, in quo viri docti inde a Burmanni aetate haeserunt, ab Housmano (Journ. of Phil. XVI p. 17) bene explicatus nuUum dubitationi locum relinquit, omnesque coniec- turas et contortas explicationes Hertzbergii et aliorum missas facere possumus ; nihil enim significat constantis lumina fastus nisi constanter fastosa; fastus genetivus est qualitatis. 5. De inutili Fonteinii et Baehrensii coniectura cunctas pro castas post eiusdem Housmani doctam et acutam disputationem nihil amplius dicam. Recte Lachmannus (ed. 1816 praef. p. XXIV) confert II 24. 9: quare ne tibi sit mirum me quaerere viles, nam odisse castas prorsus idem est atque quaerere viles, i. e. meretrices, quam opinionem Rothsteinius exemplis bene defendit. 11. nam modo Partheniis amens errabat in antris, ibat et hirsutas ille videre feras; ille etiam Hylaei percussus vulnere rami saucius Arcadiis rupibus ingemuit. Qui Housmani ^) de his versibus ingeniosam disputationem legit, non potest facere quin accurate iterum locum examinet singulaque perpendat; accedit, ut Postgatius quoque eam veram duxerit ^). 1) JPh. XVI, p. 19 sqq. ') Postgatius tamen hac in re ab Housmano differt, quod lacunam statuit inter versus 12 et 13. — 2 — (vid. eius edit, quae anno 1894 prodiit). Housmanus autem contendit lacunam esse duorum versuum inter versus 11 et 12, idque duas ob causas: l^. quia post adverbium modo (vs. 10) alterum modo exspectat: 2^. ex comparatione loci Ovidiani. Sunt versus ex Arte amandi II, 185—192, quos hic citabo: quid fuit asperius Nonacrina Atalanta? succubuit meritis trux tamen iila viri: saepe suos casus nec mitia facta puellae flesse sub arboribus Milaniona ferunt, saepe tulit iusso fallacia retia collo, saepe fera torvos cuspide fixit apros, sensit et Hylaei contentum saucius arcum; sed tamen hoc arcu notior alter erat Gontra prius argumentum licet observare tribus modis poetam adverbium modo expressisse, primum adverbio modo, deinde coniunctione et (= etiam), postremum coniunctione etiam. Negat tamen Housmanus duas res tam diversas: amens errabat et agitare feras — scribit enim ex Palmeri Dublinensis coniectura: ibat et hirsutas comminus ille feras — coniunctione et recte coniungi. „12 in Propertius has the same theme as 189 and 190 in Ovid, the hard work of the chase at Atalanta's side. But in Ovid the two things are duly discriminated as happening one at one time, the other at another; to read Propertius you would fancy both happened at once". Interpretatio Housmani et Rothsteinii, qui et idem esse quod e t i a m negant hius incommodi causa est. Antequam autem de altero argumento Housmani dicam, pauca de interpretatione versus duodecimi observare velim, quam Otto (Hermes 23 p. 22) et KraflFert (Beitrage zur Kritik und Erklarung latein. Aut. p. 139) proposuerunt Otto sic scribit : Die zahlreichen Stellen, welche Lachmann zum Beweise dafiir anfiihrte, dass videre auch die Bedeutung von adire haben konne, — 3 — haben nicht verhindern konnen, dasz zu den alten Conjecturen noch neue hinzugekommen sind, und dies ist leicht begreiflich, weil alle Erklarer, auch Lachmann selbst, in dem Wahne befangen waren, Milanion miisse die Atalante auf die Jagd begleitet haben und deshalb das Verbum v i d e r e einen dahingehenden Begrifi enthalten. Nun ist dies aber die Absicht desDichterskeineswegs. Nicht um zu jagen irrt Milanion in den oden Waldern und Kluften Arkadias umher, sondern um dort in der Einsamkeit sein Liebesleid auszutoben und Linderung seiner Schmerzen zu suchen Der Liebeswahn und der brennende Schmerz lassen Milanion die Furcht vor dem Anblick und den Begegnung der wilden Thiere vergessen. Verbum videndi hac explicatione minime defendi quivis videbit. Eadem fere tamen apud Rothsteinuim legimus. Kraffertius haec habet : dass man in den Wald geht um Tiere zu s e h e n, ist auffallend, und so hat man videre in ferire emendieren woUen, ganz umsonst, da diese Aendening den bei unsem Dichter allerdings seltenen Humor verkennt, welcher darin liegt, dass der verliebte Milanion, der nur seiner Schonen wegen auf die Jagd geht, statt Thiere zu erlegen, sie laufen lasst. De industria utriusque verba exscripsi, ita ut quisque iudicare iam possit, num tahbus expHcationibus difficuhas tollatur. Minime, credo. Potest tamen aUquid excogitari, quo v i d e r e latine bene dictum videatur. Videre tum visere ^) interpretan- dum est, cf. Cic. ad Att. 37: Quare etiam Ottonem vide. Plin. Ep. 1. 5 Rogo mane videas PHnium domi. Latinitas quidem prorsus non reprehendi possit, sed iocus ab hoc loco aHenus est. Quid igitur? Vides, quocumque te vertas, difficultatem manere. Praeterea ex loco Ovidii