Rapport van de Commissie Corstens Een onderzoek naar antisemitische uitlatingen in het verband van de Afdeling Encyclopedie van de Rechtswetenschap Commissie Corstens Leiden, 28 januari 2021 Commissie Corstens Inhoudsopgave I. Inleiding 6 II. Conclusie 7 III. Verloop van de onderzoeksprocedure 8 IV. Gesprekken 10 1. Inleiding 2. Gespreksverslagen 2.1. Verklaring Prof. Cliteur 2.2. Verklaringen Allan/Stein/Suurland/Zee V. Feiten en omstandigheden 16 VI. Overwegingen 21 1. Geen antisemitisme 2. Overige signalen 2.1. Onrust en nadelige gevolgen 2.2. Geslotenheid VII. Conclusie (herhaald) 26 VIII. Advies 27 Bijlagen A-G: A. Nieuwsbericht d.d. 7 december 2020, website Universiteit Leiden B. Onderzoeksprotocol Commissie Corstens C. GeenStijl, 28 november 2020, “Het onverholen antisemitisme van Thierry Baudet – Een tijdlijn van getuigenissen” (exclusief foto’s) Pagina | 3 van 27 Commissie Corstens D. Afschrift van de brief d.d. 1 december 2020, ook gepubliceerd in het Leids Universitair Weekblad Mare, 6 december 2020, “Klokkenluiders: Onderzoek naar antisemitisme bij Rechten is niet gerechtvaardigd” E. Trouw, 25 november 2020, “Paul Cliteur: Ik ben solidair met Baudet en zijn ideologische lijn” F. Afschrift van de brief d.d. 14 december 2020 van dr. D. Suurland G. “Open brief tegen antisemitisme, racisme en discriminatie en het bagatelliseren of normaliseren”, op initiatief van Jannemieke Ouwerkerk, Jeroen ten Voorde e.a., gepubliceerd op de website Nederlandrechtsstaat.nl Pagina | 4 van 27 Commissie Corstens Pagina | 5 van 27 Commissie Corstens RAPPORT Opgesteld door: Commissie Corstens Bestaande uit: Prof. mr. G.J.M. Corstens, voorzitter Drs. A.M.C. Eijsink, lid Mr. M.C. Aarts, lid Bijgestaan door: Mr. F.R. Schouten-Korwa, secretaris M.C.H. Boonen MA, adjunct-secretaris In opdracht van: het College van Bestuur van de Universiteit Leiden Datum: 28 januari 2021 I. Inleiding Op 2 december 2020 heeft het College van Bestuur van de Universiteit Leiden (hierna: “het College”) een onderzoeksopdracht gegeven aan een commissie (hierna: “de Commissie”) waarvan de samenstelling hierboven is vermeld. Het College heeft dit bekend gemaakt door middel van een bericht op de website van de universiteit. (Zie bijlage A1). In dit bericht schrijft het College: “De Universiteit Leiden heeft een commissie ingesteld die onderzoekt of beschuldigingen van antisemitisme binnen de Faculteit der Rechtsgeleerdheid gegrond zijn. [ … ] “In de week van 23 november 2020 hebben het College van Bestuur van de Universiteit Leiden berichten bereikt over beschuldigingen van antisemitisme en de afhandeling daarvan. De signalen hebben in het bijzonder betrekking op een hoogleraar van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid. Deze geluiden hebben tot grote onrust geleid, ook bij betrokkene zelf, en verschillende reacties teweeggebracht binnen de betrokken afdeling, de faculteit en de universiteit.” 1 Nieuwsbericht d.d. 7 december 2020, website Universiteit Leiden, zie https://www.medewerkers.universiteitleiden.nl/nieuws/2020/12/bericht- onderzoekscommissie?cf=bestuursbureau-expertisecentra&cd=bestuursbureau Pagina | 6 van 27 Commissie Corstens De opdracht tot onderzoek luidt als volgt: 1. Is binnen en rond de facultaire afdeling waarin Prof. dr. P.B. Cliteur (hierna ook te noemen: “Prof. Cliteur”) werkzaam is, sprake geweest van uitingen van antisemitisme door Prof. Cliteur of door een van de (oud-)medewerkers van de universiteit, inclusief de (oud-)promovendi; en zo ja, op welke wijze manifesteerde zich dit? Het staat de commissie vanzelfsprekend vrij om over alle signalen die zij in haar onderzoek ontvangt te rapporteren. 2. Indien er sprake was van antisemitisme: waren leidinggevenden, inclusief (co-)promotoren, daarvan op de hoogte; en zo ja, op welke wijze werd hierop gereageerd? De in de onderzoeksopdracht neergelegde vragen zijn bij het onderzoek door de Commissie leidend. Verder schrijft het College in het hiervoor bedoelde bericht dat de vraag onder welke voorwaarden een wetenschappelijke functie kan samengaan met een politieke functie in een breder – landelijk – debat moet worden beantwoord. II. Conclusie Op grond van de inhoud van de door de Commissie Corstens gevoerde gesprekken met voornamelijk (oud-) promovendi en (oud-)medewerkers van de Afdeling Encyclopedie van de Rechtswetenschap (hierna ook: “de Afdeling”) komt de Commissie tot de heldere en ondubbelzinnige conclusie dat - afgezien van een mogelijk voorval uit 2008 - voor zover zij heeft kunnen vaststellen, nooit sprake is geweest van antisemitische uitlatingen binnen de Afdeling. De Commissie heeft geen enkele aanwijzing voor dergelijke uitlatingen gevonden. Nu eveneens is komen vast te staan dat de leiding van de Afdeling, noch Prof. Cliteur noch Prof. dr. A. Ellian (verder ook te noemen: “Prof. Ellian”), op de hoogte is gesteld van het mogelijk voorval of redelijkerwijs daarvan op de hoogte had kunnen zijn, valt de leiding van de Afdeling hierin niets te verwijten. De Commissie is van oordeel dat ten onrechte het aanzien van de Afdeling en daarmee ook dat van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid en de Universiteit Leiden is aangetast . De Commissie stelt vast dat Prof. Cliteur ter zake van het verwijt van antisemitisme binnen het verband van de Afdeling niets valt te verwijten. Pagina | 7 van 27 Commissie Corstens Hieronder volgt een uiteenzetting van de wijze waarop de Commissie tot haar bevindingen en deze conclusie is gekomen. III. Verloop van de onderzoeksprocedure Voor het uitvoeren van het onderzoek heeft de Commissie een onderzoeksprotocol opgesteld, dat als bijlage B aan het rapport is gehecht. De Commissie heeft in de periode van 10 december 2020 tot en met 7 januari 2021, onderbroken door de feestdagen en gehinderd door de COVID-lockdown, in totaal 27 gesprekken gevoerd met voornamelijk (oud-)promovendi en (oud-)medewerkers. De Commissie heeft kort na de aanvang van haar werkzaamheden gesproken met het voltallige bestuur van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid. Voorafgaand aan het hierna te vermelden tweede gesprek met Prof. Cliteur heeft de Commissie ook gesproken met Prof. mr. C.J.J.M. Stolker, rector magnificus en voorzitter van het College van Bestuur (verder ook te noemen: “Prof. Stolker”), en Prof. dr. J.P. van der Leun, decaan van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid (verder ook te noemen: “Prof. Van der Leun”), aan wie de mogelijkheid is gegeven het rapport in te zien en de Commissie te attenderen op mogelijk feitelijke onjuistheden. Tevens zijn verschillende schriftelijke verklaringen en documenten - ook door derden van binnen en buiten de universiteit - aan de Commissie ter hand gesteld. Daaronder vallen e-mails en twitterberichten. Noch de door de Commissie vastgestelde gespreksverslagen noch andere documenten die ten grondslag liggen aan de in het rapport opgenomen bevindingen, maken onderdeel uit van het rapport. De desbetreffende documenten zijn dan ook niet aan het College ter hand gesteld. Voor zover sprake is van gebruik van openbare bronnen zijn deze in het rapport verwerkt en bijgevoegd. Pagina | 8 van 27 Commissie Corstens Conform haar onderzoeksprotocol heeft de Commissie het beginsel van hoor en wederhoor toegepast. Na de afronding van de gesprekken met alle betrokkenen, zijn de rector en de decaan en Prof. Cliteur in de gelegenheid gesteld te reageren op de bevindingen van de Commissie. De heer Baudet was in het kader van het beginsel van hoor en wederhoor in de gelegenheid gesteld te reageren op het hierna onder VI genoemde mogelijk voorval. Pagina | 9 van 27 Commissie Corstens IV. Gesprekken 1. Inleiding De Commissie heeft in de periode van 10 december 2020 tot en met 7 januari 2021, onderbroken door de feestdagen en gehinderd door de COVID-lockdown, in totaal 27 gesprekken gevoerd met voornamelijk (oud-)promovendi en (oud-)medewerkers. De Commissie heeft alle gesprekken conform het opgestelde onderzoeksprotocol vertrouwelijk gevoerd. In het bijzonder zijn gesprekken gevoerd met: Prof. dr. P.B. Cliteur Prof. mr. C.J.J.M Stolker, rector magnificus en voorzitter College van Bestuur Het bestuur van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid, vertegenwoordigd door: - Prof. dr. J.P. van der Leun, decaan; - Prof. dr. mr. T. Liefaard, vicedecaan; - Dr. mr. M.P. Sombroek, directeur bedrijfsvoering; - Dhr. D.M.C. Latten, assessor studentenzaken; gezamenlijk ook aan te duiden als: “het Faculteitsbestuur”. Prof. dr. mr. S. van der Hof, wetenschappelijk directeur Prof. dr. A. Ellian, wetenschappelijk vice-directeur en plv. hoofd Afdeling Encyclopedie van de Rechtswetenschap De in het artikel “Het onverholen antisemitisme van Thierry Baudet – Een tijdlijn van getuigenissen”, gepubliceerd in het online nieuwsmagazine “GeenStijl” op 28 november 2020 (bijlage C 2 ), aangeduide personen die ook de ondertekenaars zijn van de brief van 1 december 2020, gericht aan de rector magnificus en de decaan van de Faculteit der 2 GeenStijl, 28 november 2020, “Het onverholen antisemitisme van Thierry Baudet – Een tijdlijn van getuigenissen”, https://www.geenstijl.nl/5156539/het-onverholen-antisemitisme-van-thierry-baudet-een-tijdlijn- van-getuigenissen/ Pagina | 10 van 27 Commissie Corstens Rechtsgeleerdheid, ook gepubliceerd in het Leids Universitair Weekblad “Mare” op 6 december 2020 (bijlage D3): - Drs. M.A. Allan; - Dr. Dr. Y. Stein; - Dr. D. Suurland; - Dr. M. Zee; verder ook gezamenlijk aan te duiden als: “Allan/Stein/Suurland/Zee”. Zakelijk weergegeven zijn in alle gesprekken de volgende vragen gesteld: 1. Zijn er na het lezen van het onderzoeksprotocol nog onduidelijkheden? 2. Welke positie heeft