ZGRUPOWANIA PIEWIKÓW (HEMIPTERA: FULGOROMORPHA ET CICADOMORPHA) WYBRANYCH ZBIOROWISK ROŚLINNYCH BABIOGÓRSKIEGO PARKU NARODOWEGO Monografia LEAFHOPPER COMMUNITIES (HEMIPTERA: FULGOROMORPHA ET CICADOMORPHA) SELECTED PLANT COMMUNITIES OF THE BABIA GÓRA NATIONAL PARK The Monograph ROCZNIK MUZEUM GÓRNOŚLĄSKIEGO W BYTOMIU PRZYRODA NR 21 SEBASTIAN PILARCZYK, MARCIN WALCZAK, JOANNA TRELA, JACEK GORCZYCA ZGRUPOWANIA PIEWIKÓW (HEMIPTERA: FULGOROMORPHA ET CICADOMORPHA) WYBRANYCH ZBIOROWISK ROŚLINNYCH BABIOGÓRSKIEGO PARKU NARODOWEGO Monografia Bytom 2014 ANNALS OF THE UPPER SILESIAN MUSEUM IN BYTOM NATURAL HISTORY NO. 21 SEBASTIAN PILARCZYK, MARCIN WALCZAK, JOANNA TRELA, JACEK GORCZYCA LEAFHOPPER COMMUNITIES (HEMIPTERA: FULGOROMORPHA ET CICADOMORPHA) SELECTED PLANT COMMUNITIES OF THE BABIA GÓRA NATIONAL PARK The Monograph Bytom 2014 Published by the Upper Silesian Museum in Bytom Upper Silesian Museum in Bytom Plac Jana III Sobieskiego 2 41–902 Bytom, Poland tel./fax +48 32 281 34 01 Editorial Board of Natural History Series: Jacek Betleja, Piotr Cempulik, Roland Dobosz (Head Editor), Katarzyna Kobiela (Layout), Adam Larysz (Layout), Jacek Szwedo, Dagmara Żyła (Layout) International Advisory Board: Levente Ábrahám (Somogy County Museum, Kaposvar, Hungary) Horst Aspöck (University of Vienna, Austria) Dariusz Iwan (Museum and Institute of Zoology PAS, Warszawa, Poland) John Oswald (Texas A&M University, USA) Alexi Popov (National Museum of Natural History, Sofia, Bulgaria) Ryszard Szadziewski (University of Gdańsk, Gdynia, Poland) Marek Wanat (Museum of Natural History Wrocław University, Wrocław, Poland) Manuscript submission: Department of Natural History, Upper Silesian Museum in Bytom Plac Jana III Sobieskiego 2, 41–902 Bytom, Poland tel./fax +48 32 281 34 01 #125 e-mail: [email protected] World List abbreviation: Roczn. Muz. górnośl. (Przyr.) Issued 19 December 2014 © Copyright by Upper Silesian Museum, Bytom 2014 PL ISSN 0068-466X PL ISBN 978-83-88880-98-8 Printed in Poland Muzeum Górnośląskie jest instytucją kultury Samorządu Województwa Śląskiego Contents/Spis treści Abstract .............................................................................................................................. 8 1. Wstęp............................................................................................................................... 9 2. Opis terenu badań............................................................................................................ 12 2.1. Budowa geologiczna i pokrywa glebowa................................................................. 12 2.2. Klimat....................................................................................................................... 13 2.3. Stosunki hydrologiczne............................................................................................. 14 2.4. Flora i fauna.............................................................................................................. 14 2.5. Babia Góra a ochrona przyrody................................................................................ 15 3. Opis powierzchni badawczych........................................................................................ 16 4. Materiał i metody badań.................................................................................................. 21 4.1. Analiza zoocenologiczna.......................................................................................... 23 4.2. Analiza chorologiczna............................................................................................... 26 4.3. Analiza ekologiczna.................................................................................................. 27 5. Wyniki badań................................................................................................................... 33 5.1. Badania ilościowe i jakościowe................................................................................ 33 5.1.1. Zgrupowanie piewików związane z górską olszyną bagienną Caltho laetae- Alnetum.............................................................................................................. 33 5.1.2. Zgrupowanie piewików związane z jaworzyną karpacką Sorbo aucupariae- Aceretum pseudoplatani..................................................................................... 36 5.1.3. Zgrupowanie piewików związane z ziołorośiami szczawiu alpejskiego Rumicetum alpini (strona północna)................................................................... 41 5.1.4. Zgrupowanie piewików związane z ziołoroślami szczawiu alpejskiego Rumicetum alpini (strona południowa)............................................................. 41 5.1.5. Zgrupowanie piewików związane z zespołem tatrzańskich psiar wysokogórskich Hieracio (alpini)-Nardetum (strona północna)....................... 44 5.1.6. Zgrupowanie piewików związane z zespołem tatrzańskich psiar wysokogórskich Hieracio (alpini)-Nardetum (strona południowa).................. 49 5.1.7. Zgrupowanie piewików zwiazane z zespołem życicy i rdestu ptasiego Lolio- Polygonetum arenastri...................................................................................... 49 5.1.8. Zgrupowanie piewików związane z ziołoroślami wietlicy alpejskiej Athyrietum distentifolii...................................................................................... 52 5.1.9. Zgrupowanie piewików związane z ziołoroślami miłosny górskiej Adenostyletum alliariae..................................................................................... 57 5.1.10. Zgrupowanie piewików związane z ziołoroślami tojada mocnego Aconitetum firmi.................................................................................................................. 60 5.1.11. Zgrupowanie piewików związane z ziołoroślami lepiężnika wyłysiałego Petasitetum kablikiani....................................................................................... 65 5.1.12. Zgrupowanie piewików związane z borówczyskami bażynowymi Empetro- Vaccinietum z dominacją bażyny czarnej (Empetrum nigrum L.)................... 65 5 5.1.13. Zgrupowanie piewików związane z borówczyskami czernicowymi Vaccinetum-myrtilli (strona południowa) z dominacją borówki czarnej (Vaccinium myrtillus L.)................................................................................... 68 5.1.14. Zgrupowanie piewików związane z borówczyskami czernicowymi Vaccinetum-myrtilli (strona północna) z dominacją borówki czarnej (Vaccinium myrtillus L.)................................................................................... 68 5.1.15. Zgrupowanie piewików związane ze zbiorowiskiem ze śmiałkiem darniowym Deschampsia caespitosa................................................................................... 73 5.1.16. Zgrupowanie piewików związane z murawami wysokogórskimi z kosmatką brunatną Luzuletum alpino-pilosae................................................................... 76 5.1.17. Zgrupowanie piewików związane z murawami wysokogórskimi z sitem skuciną Junco trifidi-Festucetum airoidis........................................................ 76 5.1.18. Podobieństwa zgrupowań piewików na badanych powierzchniach................. 79 5.2. Analiza chorologiczna............................................................................................... 80 5.3. Analiza ekologiczna.................................................................................................. 82 5.4. Zasięgi piewików względem pięter wysokościowych.............................................. 84 6. Wykaz wybranych gatunków wykazanych w trakcie badań na obszarze Babiogórskiego Parku Narodowego.......................................................................................................... 84 7. Dyskusja.......................................................................................................................... 88 8. Podsumowanie i wnioski................................................................................................. 93 9. Piśmiennictwo................................................................................................................. 95 Summary............................................................................................................................. 104 Aneks................................................................................................................................... 118 6 Roczn. Muz. górnośl. (Przyr.) 21: 1–13 Bytom, 22.12.2014 SEBASTIAN PILARCZYK1, MARCIN WALCZAK*2, JOANNA TRELA2, JACEK GORCZYCA2 Zgrupowania piewików (Hemiptera: Fulgoromorpha et Cicadomorpha) wybranych zbiorowisk roślinnych Babiogórskiego Parku Narodowego The Monograph 1 Saperów Śl. Str. 4B/23, 41-412 Mysłowice 2 Department of Zoology, University of Silesia, Bankowa Str. 9, PL 40-007 Katowice; *e-mail: [email protected] Abstract: The following work presents information on the species and communities of planthoppers and leafhoppers (Fulgoromorpha EVANS, 1946 and Cicadomorpha EVANS, 1946) inhabiting the area of Babiogórski National Park in Western Beskids. The study was carried out between 2003 and 2005 on 33 research plots in 14 various plant associations. During the research a total of 91 species were found – among them 2 species were recorded on the territory of Western Beskids for the first time: Lepyronia coleoptrata (LINNAEUS, 1758) and Athysanus argentarius METCALF, 1955. The research was conducted on the following plant communities: Caltho laetae-Alnetum (ZARZ. 1963)