MALVINAHOF - VOORMALIG SCHILDERSATELIER JAKOB SMITS BEHEERSPLAN 1 Winkelomseheide 223A - 2440 Geel T 014/86 60 21 - F 014 86 60 16 [email protected] - www.patrimoon.be © Patrimoon bvba Alle rechten op deze rapporten zijn de auteur voorbehouden. Niets mag eruit worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaandelijke schriftelijke toestemming van de auteur. Behalve als werkinstrument ten behoeve van dit restauratieproject mag dit rapport enkel gebruikt worden na overleg met de auteur, na zijn voorafgaande, schriftelijke toelating, en met volledige referentievermelding. BEHEERSPLAN MALVINAHOF - VOORMALIG SCHILDERSATELIER 2 Winkelomseheide 223A - 2440 Geel T 014/86 60 21 - F 014 86 60 16 [email protected] - www.patrimoon.be Inhoudsopgave 2.4.8. Herbestemming van het atelier tot woonhuis (jaren ’60) ................................................................................................. 19 2.4.9. Aanpassingswerken (’70) ............................................... 20 INLEIDING ........................................................................................... 5 2.4.10. Bescherming van het kunstenaarsatelier als monument 1. IDENTIFICATIE ................................................................................. 6 (‘96) .......................................................................................... 20 1.1. Identificatie onroerend goed .................................................. 6 2.4.11. Ontmantelingswerken (2012) ...................................... 21 1.2 Bescherming ............................................................................. 6 2.5. Tuin ....................................................................................... 22 1.3. Afbakening beheersplan .......................................................... 6 2.6. Conclusie ............................................................................... 23 1.4. Eigenaar ................................................................................... 6 3. INVENTARIS ERFGOEDELEMENTEN ............................................. 24 2. HISTORISCHE NOTA ........................................................................ 8 3.1. Exterieur ................................................................................ 24 2.1. Bronnen ................................................................................... 8 3.1.1. Beschrijving van de verschillende elementen ............... 24 2.2. Situering ................................................................................... 9 3.1.2. Fotoreportage 09/2016 ................................................. 26 2.3. Bewonersgeschiedenis ............................................................ 9 3.2. Interieur ................................................................................ 38 2.3.1. Jakob Smits (1855-1928) .................................................. 9 3.2.1. Beschrijving van de verschillende elementen ............... 38 2.3.2. Overige bewoners/gebruikers ........................................ 11 3.2.2. Fotoreportage 09/2016 ................................................. 40 2.4. Bouwgeschiedenis: Het kunstenaarsatelier .......................... 12 3.4 Diagnosenota ......................................................................... 64 2.4.1. Voorgeschiedenis (tot 1888) .......................................... 12 3.5. Conclusie ............................................................................... 80 2.4.2. Aankoop van het boerenhuisje door J. Smits (1888) ..... 14 4. BESCHRIJVING VAN DE ERFGOEDWAARDEN ............................... 81 2.4.3. Bouw van het kunstenaarsatelier (1907) ....................... 14 4.1. Beschrijving van de erfgoedwaarden en selectiecriteria...... 81 2.4.4. Verbouwing van het kunstenaarsatelier (1914-1918) ... 15 4.2. Waardebepaling op het niveau van de structurerende 2.4.5. Verbouwing van het woonhuis (1950-1959) .................. 16 elementen .................................................................................... 83 2.4.6. Openstelling als museum (1955-1958) .......................... 18 4.2.1. Elementen met hoge monumentwaarde ...................... 83 2.4.7. Afbraak van het Malvinahof (1959) ................................ 19 4.2.2. Elementen met een positieve monumentwaarde ......... 83 4.2.3. Elementen met een indifferente monumentwaarde .... 83 BEHEERSPLAN MALVINAHOF - VOORMALIG SCHILDERSATELIER 3 Winkelomseheide 223A - 2440 Geel T 014/86 60 21 - F 014 86 60 16 [email protected] - www.patrimoon.be 4.2.4. Storende elementen ....................................................... 83 5. VISIE OP HET BEHEER.................................................................... 85 5.1 Hoofddoelstellingen ............................................................... 85 5.2. Nevendoelstellingen .............................................................. 85 6. OVERZICHT EENMALIGE EN TERUGKERENDE MAATREGELEN ..... 86 6.1. Eénmalige maatregelen ......................................................... 86 6.1.1. Noodingrepen ................................................................. 86 6.1.2. Werken i.f.v. toegankelijkheid, bereikbaarheid en veiligheid .................................................................................. 86 6.1.3. Herbestemmingsonderzoek- en plan ............................. 86 6.1.4. Restauratiewerkzaamheden .......................................... 87 6.2. Wederkerende maatregelen ................................................. 90 6.2.1. Instandhoudingswerken ................................................. 90 6.2.2. Groen beheer ................................................................. 90 6.2.3. Onderhoudswerken ........................................................ 90 7. MANIER EN TIJDSTIP VAN OPVOLGING ........................................ 91 7.1. Opvolging vóór de restauratiewerkzaamheden .................... 91 7.2. Opvolging na de restauratiewerkzaamheden ....................... 91 BEHEERSPLAN MALVINAHOF - VOORMALIG SCHILDERSATELIER 4 Winkelomseheide 223A - 2440 Geel T 014/86 60 21 - F 014 86 60 16 [email protected] - www.patrimoon.be INLEIDING Het voormalige kunstenaarsatelier van kunstschilder Jakob Smits is gelegen te Achterbos 126, Mol. In 1996 werd het pand beschermd omwille van diens historisch waarde. Sinds enkele jaren is het gebouw onbewoond. De leegstand is Een herbestemming en restauratie dringen zich bijgevolg op om het behoud van het atelier in de toekomst te kunnen garanderen. A. Doelstelling van het beheersplan De huidige eigenaar Guido van Hoof wenst het atelier te restaureren en herbestemmen, rekening houdend met de erfgoedwaarde en historische context. Dit vormt dan ook het uitgangspunt van het beheersplan. In tweede instantie zal het beheersplan leiden tot een waardenstelling waar toekomstige gebruikers op kunnen terugvallen in het treffen van beheersopties. B. Opbouw van het beheersplan Het eerste hoofdstuk omvat de verduidelijking van de (juridische) omkadering van het beheersplan. In het tweede hoofdstuk wordt de historiek van de site in kaart gebracht aan de hand van archivalia, literatuur en iconografische bronnen. In het derde hoofdstuk worden de tot op heden aanwezige erfgoedwaarden beschreven en geïnventariseerd. Deze luiken vormen de basis om tot een gefundeerde waardenstelling en een beheersvisie met daarbij horende maatregelen en opvolging – hoofdstuk 4 tem 7 - te komen. BEHEERSPLAN MALVINAHOF - VOORMALIG SCHILDERSATELIER 5 Winkelomseheide 223A - 2440 Geel T 014/86 60 21 - F 014 86 60 16 [email protected] - www.patrimoon.be 1. IDENTIFICATIE 1.1. Identificatie onroerend goed NAAM: Malvinahof of voormalig schildersatelier van Jakob Smits. ADRES: Achterbos 126, 2400 Mol KADASTER: Mol, 5e afdeling, sectie C, perceelnummer 331L HUIDIGE FUNCTIE: Het Malvinahof staat op heden leeg. 1.2 Bescherming BESCHERMINGSSTATUUT: beschermd monument. DATUM BESCHERMING: Het Malvinahof werd beschermd als monument bij Figuur 1: situering van het beschermde monument (rood) (Geopunt Onroerend Erfgoed) KB 09 juli 1996 (zie bijlage I) BESLUITNUMMER: 3070 1.3. Afbakening beheersplan Het beheersplan wordt opgemaakt voor het als monument beschermde gebouw en daarbij horend perceel. 1.4. Eigenaar NAAM: Van Hoof Guido ADRES: Tortelstraat 49, 2400 Mol BEHEERSPLAN MALVINAHOF - VOORMALIG SCHILDERSATELIER 6 Winkelomseheide 223A - 2440 Geel T 014/86 60 21 - F 014 86 60 16 [email protected] - www.patrimoon.be Figuur 2: kadastrale situering van het beschermde monument (cad gis FOD Financiën) Figuur 3: situering van het beschermde monument in woongebied (rood) (Geopunt Gewestplan) BEHEERSPLAN MALVINAHOF - VOORMALIG SCHILDERSATELIER 7 Winkelomseheide 223A - 2440 Geel T 014/86 60 21 - F 014 86 60 16 [email protected] - www.patrimoon.be 2. HISTORISCHE NOTA ▪ BONNEURE F. en VANBESELAERE W., De eenzame strijd van Jakob Smits, in: Ons Erfdeel, JG. 19, Kasterlee., 1976. ▪ DE PUYDT, R.M., Eenvoud en diep geloof, Mol, s.d. 2.1. Bronnen ▪ EKONOMIDES C., Jakob Smits: 1955-1988, Michigan, 2005. ▪ EVERAERT G., Historische uitvoeringstechnieken. Exterieur, Antwerpen, 2009. A. HISTORISCHE KAARTEN ▪ EVERAERT G., Historische uitvoeringstechnieken. Interieur, Antwerpen, 2009. Bron: AGIV, KBR, NGI, Cartesius ▪ HAESAERTS, P., Jakob Smits, Antwerpen, 1942. ▪ HASLINGHUIS E.J., JANSE H., Bouwkundige termen: verklarend ▪ 1771-1777: Ferrariskaart woordenboek