Miasto i Gmina Osiek Plan Odnowy Miejscowo ści Tursko Wielkie na lata 2010-2017 Tursko Wielkie, maj 2010 ¤¥£¦§¨ © ¦§¦ !"#$ ¡ ¢£ Plan Odnowy Miejscowości został opracowany zgodnie z zapisami ,,Rozporz ądzenia w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznania pomocy finansowej w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi” obj ętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013’’ z dnia 14 lutego 2008 roku [Dz. U. 2008, nr 38, poz. 220], Rozporz ądzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 lipca 2008 roku zmieniaj ącym Rozporz ądzenie z dnia 14 lutego 2008 roku [Dz. U. 2008, nr 156, poz. 974] oraz projektem Rozporz ądzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmieniaj ącym rozporz ądzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi” obj ętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Autorzy: Katarzyna Cicho ń Paweł Walczyszyn Przy współpracy: Urz ędu Miasta i Gminy w Osieku InicjatywaLokalna.pl ul. Słowackiego 24/72, 35-060 Rzeszów tel./fax. 17 862 12 88 ul. Targowa 18/1201, 1207, 25-520 Kielce tel./fax. 041 343 01 24 e-mail: [email protected] www.inicjatywalokalna.pl Strona 2 )*(+,- ./0123+,+43/ 56789: ; <=> 9<= ?@ >@A@ BCDC E FGHI % & '( SPIS TRE ŚCI Rozdział Nazwa Strona Spis tre ści……………………………………………………………. 3 1. Wst ęp………………………………………………………………... 4 2. Uczestnicy debaty strategicznej reprezentuj ący miejscowo ść 6 Tursko Wielkie……………………………………………………... 3. Metodologia…………………………………………………………. 7 4. Obszar i czas realizacji Planu Odnowy Miejscowo ści…………… 9 5. Charakterystyka Miejscowo ści Tursko Wielkie...………………... 10 5.1 Poło żenie, przynale żno ść administracyjna, powierzchnia i liczba 10 ludno ści……………………………………………………………… 5.2 Historia miejscowo ści……………………………………………….. 13 5.3 Okre ślenie przestrzennej struktury miejscowo ści…………………… 15 6. Inwentaryzacja zasobów słu żą cych odnowie miejscowo ści……… 16 6.1 Zasoby przyrodnicze i dziedzictwo kulturowe……………………..... 16 6.2 Obiekty i tereny……………………………………………………… 18 6.3 Infrastruktura społeczna……………………………………………... 20 6.4 Infrastruktura techniczna…………………………………………….. 22 6.5 Przedsi ębiorczo ść i rolnictwo………………………………………... 24 Kapitał społeczny i ludzki…………………………………………… 27 6.6 Obszar o szczególnym znaczeniu dla zaspokajania potrzeb 6.7 mieszka ńców, sprzyjaj ące nawi ązywaniu kontaktów społecznych..... 27 7. Kluczowe obszary problemowe……………………………………. 29 8. Ocena mocnych i słabych stron miejscowo ści…………………….. 30 9. Miejscowo ść Tursko Wielkie w 2017 roku…………………...…… 33 10. Komplementarno ść celów strategicznych z innymi programami.. 35 11. Opis planowanych zada ń inwestycyjnych i przedsi ęwzi ęć 37 aktywizuj ących społeczno ść lokaln ą………………………………. 11.1 Zadania inwestycyjne do realizacji w latach 2010-2017 wskazane 38 przez mieszka ńców miejscowo ści Tursko Wielkie...………………... 11.2 Zadania nieinwestycyjne……………………………………………. 40 12. Opis zadania priorytetowego w ramach „PROW 2007-2013”…... 41 12.1 Harmonogram rzeczowo-finansowy zadania priorytetowego……….. 42 13. Realizacja Planu Odnowy Miejscowo ści Tursko Wielkie..……… 43 13.1 Wdra żanie……………………………………………………………. 44 13.2 Finansowanie………………………………………………………… 45 13.3 Komunikacja społeczna i promocja…………………………………. 48 13.4 Monitoring…………………………………………………………… 49 13.5 Aktualizacja………………………………………………………….. 50 Bibliografia…………………………………………………………... 51 Spis tabel…………………………………………………………….. 51 Spis fotografii………………………………………………………... 52 Strona 3 NOMPQR STUVWXPQPYXT Z[\]^_ ` abc ^ab de cefe ghih j klmn J K LM 1. Wst ęp Rozwój i odnowa obszarów wiejskich to jedno z kluczowych wyzwa ń, jakie stoj ą przed Polsk ą w okresie integracji z Uni ą Europejsk ą. Celem nadrz ędnym programu jest szeroko rozumiana poprawa warunków życia na wsi oraz ekonomicznej niezale żno ści wsi. Stan ten mo żna uzyska ć poprzez trwałe upodmiotowienie społeczno ści lokalnych i stworzenie poczucia odpowiedzialno ści za przyszło ść własnej wsi, poprzez zapewnienie wiedzy, umiej ętno ści i wsparcia zewn ętrznego. Bazuj ąc na zasobach wsi powinien zosta ć osi ągni ęty stan, w którym mieszka ńcy b ędą uto żsamia ć si ę ze swoj ą miejscowo ści ą, skutecznie wykorzystywa ć nabyt ą wiedz ę, a co za tym idzie umiej ętnie pozyskiwa ć środki finansowe na realizacj ę zaplanowanych wcze śniej projektów. Odnowa wsi jako nurt rozwoju obszarów wiejskich zakłada rozwój oparty na specyfice i niepowtarzalnych walorach danej miejscowo ści. Odnowa wsi to zespół praktycznych działa ń, ale o bardzo nowoczesnej podbudowie teoretycznej, b ędących reakcj ą na kryzys wsi i rolnictwa, spowodowany przekonaniem, że wie ś powinna si ę rozwija ć według zasad rozwoju obszarów miejskich, a rolnictwo według wzorów funkcjonowania przemysłu. Istot ą procesu jest pobudzenie społeczno ści sołeckiej i jej zaanga żowanie w przedsi ęwzi ęcia dotycz ące własnej wsi, co b ędzie skutkowa ć zwi ększeniem roli sołectw oraz dekoncentracj ą gminnych zada ń. Celem jest konieczno ść podj ęcia działa ń na rzecz integracji społeczno ści wiejskich, waloryzacji przestrzeni wsi w zakresie infrastruktury technicznej i społecznej, krajobrazu, architektury i usług oraz realizacja przedsi ęwzi ęć podnosz ących standard życia. Efektem maj ą by ć lepsze warunki do osiedlania, inwestowania, rozwoju usług, tworzenia miejsc pracy oraz zarobkowania poza rolnictwem. W procesie odnowy wsi bardzo mocno podkre śla si ę potrzeb ę dokonania zmiany w mentalno ści mieszka ńców wsi, którzy maj ą przyj ąć postawy polegaj ące na kreatywnych i uporz ądkowanych działaniach oraz na wzi ęciu odpowiedzialno ści za swoje bezpo średnie otoczenie, jak równie ż za przyszło ść swojej społeczno ści. Zwraca si ę uwag ę na fakt, i ż odnowa wsi jest czym ś wi ęcej ni ż porz ądkowaniem przestrzeni wiejskiej, realizacj ą nowych inwestycji dotycz ących infrastruktury czy imprez o charakterze kulturalnym, ale przede wszystkim odbudow ą to żsamo ści i integralno ści wsi oraz zachowaniem warto ści życia wiejskiego, zakorzenionych w jej kulturze i tradycji. Odnowa wsi jest dynamicznym procesem poprawy warunków życia. Oprócz wzmocnienia poczucia odpowiedzialno ści własnej, wymaga stworzenia dogodnych Strona 4 struvw xyz{|}uvu~}y o p qr warunków do rozwoju jednostki w społecze ństwie i wzmocnienia poczucia odpowiedzialno ści za najbli ższe otoczenie. Plan Odnowy Miejscowo ści jest jednym z najwa żniejszych dokumentów zwi ązanych z planowaniem odnowy wsi, jej rozwoju oraz poprawy warunków pracy i życia mieszka ńców. Odpowiada on na potrzeb ę kompleksowego i długofalowego podej ścia do rozwoju miejscowo ści w szybko zmieniaj ącym si ę i coraz bardziej konkurencyjnym otoczeniu. Sporz ądzenie i uchwalenie takiego aktu stanowi niezb ędny warunek przy aplikowaniu o środki finansowe w ramach „Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 – 2013”, działanie „Odnowa i rozwój wsi”, jak równie ż stanowi wytyczne dla władz gmin przy opracowaniu kierunków rozwoju. Opracowanie Planu Odnowy Miejscowo ści Tursko Wielkie jest dowodem działa ń podj ętych w kierunku realizacji przedsi ęwzi ęć na rzecz rozwoju sołectwa i Gminy. Dokument ten ma stanowi ć zał ącznik do projektów zgłaszanych, w celu uzyskania pomocy finansowej w ramach krajowych programów pomocowych oraz środków unijnych. Plan Odnowy Miejscowo ści Tursko Wielkie dotyczy kilku najbli ższych lat. W tym okresie realizowane b ędą, zgodnie z okre ślonymi celami i priorytetami, działania o charakterze rozwojowym. Realizacja zada ń zostanie poprzedzona sporz ądzeniem niezb ędnych opisów i uzasadnie ń, opracowaniem zakresu rzeczowego, okre śleniem kosztów i harmonogramu. Dokument został opracowany metodami oddolnymi, wspólnie z mieszka ńcami, w trakcie zebrania zespołu roboczego ds. POM, a nast ępnie poddany głosowaniu na zebraniu wiejskim. Niniejszy dokument został opracowany zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 lutego 2008r [Dz. U. 2008, nr 38, poz. 220]) oraz Rozporz ądzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 lipca 2008 roku zmieniaj ącym Rozporz ądzenie z dnia 14 lutego 2008 roku [Dz. U. 2008, nr 156, poz. 974]. Zawiera charakterystyk ę miejscowo ści, inwentaryzacj ę zasobów ukazuj ącą stan rzeczywisty, analiz ę SWOT czyli zestawienie mocnych i słabych stron miejscowo ść oraz wynikaj ące z niego szanse i zagro żenia, plan działa ń inwestycyjnych oraz aktywizuj ących społeczno ść wraz z szacunkowymi kosztorysami i harmonogramem ich realizacji. Strona 5 ¡¢£¢ ¤¥¦§¨© ª «¬­ ¨«¬ ®¯ ­¯°¯ ±²³² ´ µ¶·¸ 2. Uczestnicy debaty strategicznej reprezentuj ący miejscowo ść Tursko Wielkie Plan Odnowy Miejscowości Tursko Wielkie został opracowany na podstawie przeprowadzonych wywiadów, analiz oraz wyników debaty strategicznej, jaka odbyła si ę w Tursku Wielkim dnia 15 pa ździernika 2009 roku. Podczas spotkania liderzy lokalnej społeczno ści mieli za zadnie okre ślić priorytety i kierunki rozwoju miejscowo ści, zasoby oraz potrzeby lokalne, a tak że wskaza ć inwestycje, które b ędą słu żyć aktywizacji mieszka ńców i rozwojowi miejscowo ści w perspektywie 9 lat. Uczestnicy debaty strategicznej reprezentuj ący miejscowo ść Tursko Wielkie: 1. Alicja Chyla 2. Marek Chyla 3. Sylwia Jagodzi ńska 4. Mieczysław Mikus 5. Henryk Stawiarz 6. Katarzyna St ępie ń 7. Tadeusz Szody 8. Andrzej Żyła oraz Paweł Walczyszyn, moderator spotkania z firmy InicjatywaLokalna.pl . Łącznie w dyskusji udział wzi ęło 9 osób Strona 6 ½¾¼¿ÀÁ ÂÃÄÅÆÇ¿À¿ÈÇà ÉÊËÌÍÎ Ï ÐÑÒ ÍÐÑ ÓÔ ÒÔÕÔ Ö×Ø× Ù ÚÛÜÝ ¹ º »¼ 3. Metodologia Opracowanie Planu Odnowy Miejscowo ści wymaga szerokich konsultacji społecznych, bowiem