Osadnictwo wielokulturowe w Napachaniu, stan. 59, gm. Rokietnica, pow. poznański, woj. wielkopolskie Wyniki badań archeologicznych ARCHAEOLOGICAL MUSEUM IN POZNAŃ BIBLIOTHECA FONTES ARCHAEOLOGICI POSNANIENSES Volumen 18 Multicultural settlement at Napachanie, site 59, Rokietnica commune, Poznań district, Greater Poland province. The results of archaeological research edited by Andrzej Krzyszowski i Piotr Pawlak POZNAŃ 2016 MUZEUM ARCHEOLOGICZNE W POZNANIU BIBLIOTHECA FONTES ARCHAEOLOGICI POSNANIENSES Volumen 18 Osadnictwo wielokulturowe w Napachaniu, stan. 59, gm. Rokietnica, pow. poznański, woj. wielkopolskie. Wyniki badań archeologicznych pod redakcją Andrzeja Krzyszowskiego i Piotra Pawlaka POZNAŃ 2016 Redaktor naczelny wydawnictw Muzeum Archeologicznego w Poznaniu/ Editor-in-chief of the Archaeological Museum in Poznań publications Marzena Szmyt Redaktorzy tomu/Edited by Andrzej Krzyszowski, Piotr Pawlak Recenzenci tomu/Reviewers of the volume Maciej Kaczmarek, Andrzej Michałowski Korekta językowa/Proofreading Piotr Pawlak Tłumaczenia/Translation Agata Drejer-Kowalska Rysunki/Drawings Barbara Bednarczyk, Jolenta Kędelska, Joanna Kurkowicz, Ryszard Mikuła, Magdalena Poklewska-Koziełł, Edyta Raiss-Kufel, Joanna Sawicka Fotografie/Photos Klaudyna Kucharska, Andrzej Krzyszowski Projekt, skład i okładka/Layout, setting and cover design Tomasz Kasprowicz Adres redakcji/Editorial Office ul. Wodna 27, 61-781 Poznań tel./fax: 0-61 852 82 51 e-mail: [email protected] ISBN 978-83-60109-53-3 ISSN 0208-4988 Druk i oprawa/Printed by Drukarnia Biały Kruk Milewscy ul. Tygrysia 50, Sobolewo, 15-509 Białystok © Copyright by Muzeum Archeologiczne w Poznaniu, Poznań 2016 Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego This publication has been finance by the Ministry of Culture and National Heritage Spis treści Rozdział 1. Zagadnienia wprowadzające (Andrzej Krzyszowski, Piotr Pawlak) .................................................. 7 Rozdział 2. Wyniki badań archeologicznych (Andrzej Krzyszowski) .................................................................... 11 2.1. Osadnictwo ludności ze środkowej epoki kamienia ................................................................................. 11 2.2. Osadnictwo ludności kultury pucharów lejkowatych .............................................................................. 12 2.2.1. Przedmioty krzemienne ............................................................................................................................... 12 2.2.2. Ceramika ........................................................................................................................................................ 13 2.2.3. Chronologia ceramiki i aspekt kulturowy ................................................................................................. 15 2.3. Osadnictwo ludności kultury łużyckiej ....................................................................................................... 15 2.3.1. Obiekty nieruchome ...................................................................................................................................... 17 2.3.1.1. Obiekty o charakterze mieszkalnym (wziemnym) ................................................................................. 18 2.3.1.2. Obiekty o charakterrze mieszkalno-gospodarczym (naziemnym) ...................................................... 18 2.3.1.3. Jamy typu zasobowego ................................................................................................................................ 19 2.3.1.4. Jamy typu odpadkowego ............................................................................................................................ 20 2.3.1.5. Jamy (dołki) posłupowe .............................................................................................................................. 21 2.3.1.6. Jamy z żarnem .............................................................................................................................................. 21 2.3.1.7. Jamy z naczyniem zasobowym .................................................................................................................. 22 2.3.1.8. Jama produkcyjna ....................................................................................................................................... 22 2.3.1.9. Ogniska ......................................................................................................................................................... 22 2.3.1.10. Piece ............................................................................................................................................................ 22 2.3.1.11. Studnia ........................................................................................................................................................ 23 2.3.1.12. Opłotowania .............................................................................................................................................. 24 2.3.1.13. Groby .......................................................................................................................................................... 24 2.3.2. Rozplanowanie osady ................................................................................................................................... 24 2.3.3. Przedmioty krzemienne ............................................................................................................................... 25 2.3.3.1. Kwestia homogeniczności krzemieni pod względem stratygraficznym .............................................. 25 2.3.3.2. Cechy techniczne i genetyczne krzemieni ............................................................................................... 26 2.3.3.2.1. Surowiec ..................................................................................................................................................... 26 2.3.3.2.2. Forma i funkcja krzemieni ....................................................................................................................... 26 2.3.3.2.3. Struktura technologiczna ......................................................................................................................... 28 2.3.3.2.4. Struktura narzędzi i wnioski końcowe .................................................................................................... 30 2.3.4. Ceramika ........................................................................................................................................................ 30 2.3.4.1. Technologia .................................................................................................................................................. 31 2.3.4.2. Mikromorfologia ......................................................................................................................................... 32 2.3.4.3. Makromorfologia ........................................................................................................................................ 32 2.3.4.4. Zdobnictwo .................................................................................................................................................. 39 2.3.5. Polepa .............................................................................................................................................................. 42 2.3.6. Wyroby z gliny ............................................................................................................................................... 43 2.3.7. Materiał osteologiczny ................................................................................................................................. 45 2.3.8. Węgle drzewne .............................................................................................................................................. 45 2.3.9. Pozostałości botaniczne ............................................................................................................................... 45 2.3.10. Wyroby z kamienia drobnokrystalicznego ............................................................................................. 45 2.3.11. „Żużel szklany” ............................................................................................................................................. 49 2.3.12. Wyroby z brązu ............................................................................................................................................ 49 2.3.13. Chronologia ................................................................................................................................................. 50 2.3.14. Aspekt kulturowy ........................................................................................................................................ 53 2.4. Osadnictwo z młodszego okresu przedrzymskiego .................................................................................. 54 2.5. Osadnictwo z okresu wczesnego średniowiecza ........................................................................................ 54 2.5.1. Źródła ze starszych faz rozwojowych wczesnego średniowiecza ........................................................... 54 2.5.2. Źródła z młodszych faz rozwojowych wczesnego średniowiecza ........................................................... 55 2.6. Osadnictwo z okresu nowożytnego ..............................................................................................................