N Z 2 2 - 0 8 - 0 9 k a t e r n 5 p a g i n a 0 8 > Toen u nog in de politiek zat, maakte u zich er De zomer van 2005 kunsthandelaar die later veroordeeld werd voor me- niet druk over. deplichtigheid aan massamoord op Poolse Joden, „De bezetting van de Westelijke Jordaanoever was In een Palestijns dorp bij Bethlehem herplantte red.], dat ruikt toch ook niet lekker? Tegen zoveel toen al jaren aan de gang, dat is waar. We dachten: Is- Dries van Agt in augustus 2005 de stronk van een kwade trouw ingaan, is eigenlijk onbegonnen werk.’’ raël heeft het zo besloten, het komt wel goed. Maar olijfboom die was omgezaagd voor de bouw van Dries van Agt is altijd moeilijk te classificeren ge- we hadden niet door welk plan eraan ten grondslag de Israëlische afscheidingsmuur. Links de gedu- weest. Hij stond te boek als een progressief jurist toen lag. Dat werd pas duidelijk toen de kolonisatie van peerde boer. „Die hele ceremonie heeft me gewel- hij zijn debuut maakte in de Haagse politiek. Maar al het bezette gebied volop zichtbaar werd.” dig ontroerd.” In een toespraakje bij de plechtig- snel dreef hij juist op links velen tot wanhoop, eerst heid haalde Van Agt (in het Frans) een citaat aan: als minister van Justitie in de kabinetten-Biesheuvel Toch waren er ook toen al mensen en organisa- „Het planten van een boom is een daad van geloof en -Den Uyl, en vervolgens als premier van een kabi- ties, zoals het Palestina Komitee, die protes- in het leven, een daad van vertrouwen in de toe- net van CDA en VVD en daarna van het ‘vechtkabinet ’ teerden. komst, een daad van liefde jegens de toekomstige van CDA met PvdA en D66. Vooral de socialisten, on- „Dat waren zieners. Maar door ons, het establishment generaties die van de vruchten ervan zullen genie- der Joop den Uyl, wisten zich geen raad met de bij- van die dagen, werden ze beschouwd als zonderlin- ten wanneer wij er niet meer zijn.” zondere combinatie van ironie, ijzeren koppigheid, gen in de marge van de samenleving.” politiek amateurisme, publicitaire flair en gevoel voor theater van Van Agt. Is er een sleutelmoment geweest waarop u be- Zijn activisme voor de Palestijnen heeft hem weer sloot dat dit uw missie zou worden? veel linkse vrienden bezorgd, maar stuitte op onbe- „Het is begonnen met zelfverwijt. Pas tijdens een tra- grip bij de CDA-top. „Ik ben gemarginaliseerd door ditioneel katholieke bedevaart in het heilige land, de partij. Lange tijd heeft de leiding in Den Haag mij eind jaren negentig, brak het besef bij me door dat ik beschouwd als een lone wolf, als iemand die met het zo lang niets gedaan had aan deze zaak, dat ik geen vorderen der jaren blijkbaar een geestelijke ontwik- vinger had uitgestoken, ofschoon ik daartoe tot op ze- keling heeft doorgemaakt die dan wel niet dadelijk kere hoogte wel in staat was geweest – vooral toen ik op dementie wijst, maar toch op een zekere vervor- minister-president was en minister van Buitenlandse ming van wat eerder ordelijk in het brein op een rij Zaken ad interim [vijf maanden in 1982, red.]. s t o n d .” Een ander zou zeggen: ze verklaarden me „Bij de Universiteit van Bethlehem, tijdens een voor gek. Maar Van Agt houdt nu eenmaal van bloem- lunch met de president van die Palestijnse universi- rijk taalgebruik. teit, hoorde ik voor het eerst over de nood waarin hun Dat hij toch geen eenling is in de christen-democra- studenten, en de gezinnen waar ze uit voortkwamen, tische gelederen toonde Van Agt dit voorjaar aan. Op vaak verkeerden. Toen heb ik mezelf zó verweten dat de opiniepagina van de Volkskrant pleitte hij voor een ik er niks vanaf wist, dat ik wel geweldig moest op- hardere opstelling van de Europese Unie jegens Is- e c schieten om al die jaren van onachtzaamheid goed te a raël, in een artikel dat onder meer de oud-ministers e maken. Ik werd er heel onrustig van.” P en -eurocommissarissen Hans van den Broek en Frans or f s n Andriessen mede ondertekenden. „Ik was blij dat nu a i l i v U hekelt de muur die Israël heeft opgetrokken i duidelijk bleek dat anderen de opvattingen delen C d en alle checkpoints voor Palestijnen die erdoor e waarvoor ik zo virulent opkom.” t i n willen. Maar maken Israëliërs zich niet terecht U Al sinds de verschijning, vorig jaar, van Van Agt, zorgen over hun veiligheid? Tour de Force (door Johan Merriënboer, Peter Bootsma De werkkamer van Dries van Agt in zijn huis aan de rand van Nijmegen. „Israël is tot stand gekomen in antwoord op het Dries van Agt en Peter van Griensven) begint Van Agt langzamer- eeuwenlange antisemitisme dat in Europa heeft ge- hand uit zijn isolement te komen. „De presentatie heerst, met de Holocaust als culminatie. Tegen die 1931 Geboren op 2 februari in Geldrop. was in het Catshuis, vriend Balkenende was er van houden me toch in het CDA. Ik heb veel aan de partij biaat dat ik alles goedkeur wat de Palestijnen doen, maar vier levende oud-premiers. Lubbers en Kok zijn achtergrond is de gedachte begrijpelijk dat Joden ein- 19 7 1- 19 7 7 Minister van Justitie. meet af aan sterk bij betrokken. Ik was aangenaam te danken – en zij ook aan mij, al laat men daar weinig hoor. Er zijn veel deugnieten en booswichten in het minister van staat, dus die mogen hun diplomatieke delijk ergens veilig moeten kunnen leven. Maar ob- 1977-1982 Pr e m i e r. verrast door de manier waarop hij mij terughaalde in van merken. Het CDA heeft mijn politieke leven be- Palestijnse kamp. Maar het totaal dwingt mij tot de paspoort houden. Piet de Jong is al 93 en reist dus niet jectief gesproken wordt Israël niet meer bedreigd. 1983-1987 Commissaris van de koningin in Noord- de gelederen. Ik kreeg een uitnodiging weer eens te paald, en eigenlijk ook de rest van mijn leven op aar- conclusie: Israël is hoofdschuldige van dit onheil.” vaak meer naar het buitenland. Dus, dear Maxime, ik Niet door Egypte, niet door Jordanië, niet door Liba- Brabant. verschijnen op de partijraad, waar hij een belangrijk de. Ik kan de stap niet maken daarmee te breken. ben de enige die de klos is. non. Hezbollah is wel eens hinderlijk, maar geen be- 19 8 7- 19 9 5 Ambassadeur van de Europese Unie, deel van zijn rede wijdde aan die biografie en dus aan „Bovendien staan in het beginselprogramma van Is deugnieten en booswichten niet erg zwak „Maar ja, hij vond het toch moeilijk er iets aan te dreiging voor het voortbestaan van Israël.” eerst in Japan, daarna in de VS. de soms merkwaardige gedragingen van zijn verre het CDA heel wat zaken die ik waardevol vind. En dat uitgedrukt voor Hamas en Fatah? doen. Ik vind het heel vervelend, niet zozeer vanwege voorganger. Voor die tijd had ik nooit enig contact mag je toch niet veronachtzamen als je meent dat de „Makker, het hangt er maar vanaf in welk perspectief het verlies aan status, al moet je wel een dalai-lama- Voor Israëlische burgers zijn de raketten van met hem.” partij op één punt, zij het een belangrijk punt, een je het zet. Zeker is dat al bij al genomen het aantal Pa- achtige mate van onthechting van de wereld hebben Hezbollah een reële dreiging. „Een volk is volledig gerechtigd zich te verzetten te- verkeerde koers vaart. lestijnse burgerdoden een veelvoud is van het aantal ontwikkeld om dit niet erg te vinden. Maar het kan „In het noorden van Israël heeft Hezbollah hele nare gen een bezetter. Maar de Palestijnen hebben geen En is dat sindsdien veranderd? „Ten slotte heb ik een opportunistische reden om Israëlische burgerdoden. Bij de militaire operatie in praktische consequenties hebben voor mijn bezighe- operaties uitgevoerd. Maar nogmaals: het is geen be- tanks, geen vliegtuigen, geen artillerie, niets. Dan Even is het stil. „Ik was me net aan het afvragen of ik bij het CDA te blijven. Als ik de partij verlaat, raak ik Gaza, eind vorig jaar en begin dit jaar, zijn honderd den in Israël en de bezette gebieden. Ik zou daar dreiging voor de staat Israël. En ik zie niet hoe Hez- maar zelfmoordaanslagen, zegt men, dan doen we het nu spontaan moest zeggen: het is sindsdien weer al mijn politieke invloed kwijt. Het Haagse CDA luis- maal zoveel Palestijnen als Israëliërs omgekomen. Bij graag onder bescherming van een diplomatiek pas- bollah een rechtvaardiging kan zijn voor de bezetting tenminste iets.” h e t z e l f d e .” tert niet naar mij, maar de leden in het land wél. Dat zoveel buitensporig geweld gaat het niet aan louter poort heen blijven gaan.” van de Westelijke Jordaanoever. wil ik niet prijsgeven.” over zelfmoordaanslagen te praten.” „Syrië is ook geen bedreiging voor Israël, en de be- Brengt u mensen werkelijk op andere gedach- Heeft u ooit met hem over Israël en de Palestij- Met enige aarzeling brengt Van Agt een persoonlijk Hebben uw jaren als premier u erg veranderd? dreiging die Irak had kunnen worden is door de Ame- ten over de situatie in het Midden-Oosten? nen gesproken? Uw voormalige vice-premier Hans Wiegel ongemak naar voren, „een zorg”. „Sinds kort heb ik „Ik ben me er niet bewust van dat ik een ander mens rikanen van tafel geveegd. Blijft alleen Iran over. „Zeker. Bij mijn voordrachten horen mensen dingen „Nee, en dat komt mede doordat ik geen spoor van il- (VVD) heeft uw inzet voor de Palestijnen eens geen diplomatiek paspoort meer, terwijl dat me een geworden ben.