HE R RS I T Ð O Ó R L Y S U K V G E Ö N S N A KVENNASÖGUSLÓÐIR THE WOMEN’S Í REYKJAVÍK HERITAGE WALK IN REYKJAVIK ISBN 978-9979-9040-7-6 Ránargata Öldugata Bárugata Hvers vegna kvennasöguslóðir? Þurfum við Why a Herstory Walk? Must we walk to find the Grófin ti að ganga til að finna sögu kvenna? Getum við history of women? Can‘t we just read about it æ r ekki fundið hana í bókum eða í sjónvarpinu in a book, watch a TV show or read about it on t s Tryggvagata13 eða á Netinu? the Net? ó j Naustin Ægisgata Kannski. En sennilega ekki. Það er með Perhaps – but then again, probably not. Túngata M Hafnarstræti sögu kvenna eins og sögu karla, eða sögu The story of women is like the story of men, 9 heillar þjóðar, að hún verður aldrei sögð til or of a whole nation, in that it will never be 11 8 Austurstræti Arnarhóll fulls. Hún er í rauninni ekki annað en þær complete. It is really just the stories and other Aðalstræti12 14 heimildir sem hver kynslóð skilur eftir sig – að sources that each generation leaves behind Landakotstún 10 5 4 Austurvöllur því gefnu að næsta kynslóð eyði þeim ekki, – assuming that the next generation does not sem því miður gerist stundum, meðvitað eða destroy this story, which unfortunately happens Hávallagata Kirkjustræti Bankastræti 6 ómeðvitað. Kynslóðirnar móta söguna með sometimes, consciously or unconsciously. 7 þeim áherslum sem þær leggja á tiltekið fólk Generations shape history by the emphasis 3 15 og tiltekna atburði. Það þarf ekki að leita langt they place on certain people and events. One Garðastræti Vonarstræti yfir skammt til þess að sjá að áherslan hefur does not have to look too far to see that the 2 nær öll verið á karlmenn. Eða hvers vegna focus has been almost completely on men. 16 22 er Ingólfi Arnarsyni reist stytta á Arnarhóli en For instance, why was a statue of Ingólfur Lækjargata 24 Ingólfsstræti ekki Hallveigu Fróðadóttur sem kom samtímis Arnarson erected on Arnarhóll, and not one 19 25 28 honum til landsins og byggði með honum bæ í of his wife Hallveig Fróðadóttir, who came to 23 Reykjavík? Aðeins eitt dæmi af mörgum. Iceland at the same time, and settled with him 17 Án framlags kvenna væri margt öðruvísi in Reykjavík and built up a farm and a new life? 21 í Reykjavík. Kvennasöguslóðir opna að This is just one of many examples. Þingholtstræti26 Ljósvallagata Suðurgata Tjörnin 18 Spítalastígur einhverju leyti heim genginna kvenna af öllum Without the contribution of women, Tjarnargata stigum þjóðlífsins. Reykjavík verður tæplega Reykjavík would be different in many ways. SkálholtsstígurMiðstræti 27 söm á eftir. To some extent the Herstory Walk reveals Hólavallagarður Gangan getur tekið hálftíma eða þrjá the story of women at all levels of society. klukkutíma, allt eftir áhuga göngumanna. Njótið Reykjavík will look very different to you. 20 heil. The walk can take anywhere from half an hour to three hours, depending on the interests of the walkers. Enjoy. Auður Styrkársdóttir Skothúsvegur Forstöðukona Kvennasögusafns Íslands Grundarstígur Auður Styrkársdóttir Hringbraut Director of the Women’s History Archives of Laufásvegur Óðinsgata Sóleyjargata Bergstaðastræti Iceland Baldursgata Bjarkargata Válastígur 1 Fjólugata Bragagata Hljómskálagarður 1. PERLUFESTIN 1. STRING OF PEARLS 2. RÁÐHÚS REYKJAVÍKUR this well again until 1983. Bríet Bjarnhéðinsdóttir was the first Reykjavíkurborg heiðrar sex formæður The City of Reykjavík honours six female Konur fengu kosningarétt til bæjarstjórnar woman to speak at a Reykjavík town council íslenskrar höggmyndalistar með þessum garði. pioneers of Icelandic sculpture with this Reykjavíkur 1. janúar 1908. Þá buðu konur meeting, on 19 March 1908. She requested Hann var opnaður á kvenréttindadeginum 19. garden, named String of Pearls/Perlufestin. úr kvenfélögum bæjarins fram sérstakan lista that the council earmark funds to teach girls to júní 2014. The garden was formally opened on Women’s kvenfélaganna. Sá fékk flest atkvæðin, um swim, when the council allocated 450 krónur Perlufestin á að undirstrika stöðu lista- Rights Day, 19 June 2014. 22 prósent. Þá settust í bæjarstjórn Katrín to teach boys swimming. Her proposal was kvennanna sem formæður sameiginlegrar The garden highlights the position of Magnússon, formaður Hins íslenska kvenfélags, passed. listhefðar allra landsmanna. Ferill þeirra these female artists as foremothers in the Þórunn Jónassen, formaður Thorvaldsens- Auður Auðuns (1911-1999) (pictured) og aðstæður voru ólíkar, en allar eiga það country’s shared art tradition. Their history félagsins, Bríet Bjarnhéðinsdóttir, formaður served as the first female mayor in 1959- sameiginlegt að vera frumkvöðlar á mótunar- and circumstances differed, but they were all Kvenréttindafélags Íslands, og Guðrún Björns- 1960 (alongside Geir Hallgrímsson). The next skeiði myndlistar á Íslandi og að hafa haft þann innovators in the evolution of art in Iceland, and dóttir, mjólkursölukona. Konur urðu þá 27 women in the mayor’s seat were Ingibjörg styrk sem þarf til þess að stunda list sína við were strong enough to create their art under prósent bæjarfulltrúa; þær náðu ekki aftur slíku Sólrún Gísladóttir (b. 1954), 1994-2003, erfiðar aðstæður. very difficult circumstances. hlutfalli fyrr en árið 1983. Steinunn Valdís Óskarsdóttir (b. 1965), 2004- Verkin sem hér standa eru: Landnáms- The pieces exhibited here are: Pioneer Bríet Bjarnhéðinsdóttir tók fyrst kvenna til 2006 and Hanna Birna Kristjánsdóttir (b. 1966), konan eftir Gunnfríði Jónsdóttur, Piltur og Woman/Landnámskonan by Gunnfríður Jóns- máls í bæjarstjórninni; það var 19. mars árið 2008-2010. stúlka eftir Þorbjörgu Pálsdóttur, Sonur eftir dóttir, Boy and Girl/Piltur og stúlka by Þorbjörg 1908. Hún fór fram á fjárveitingu til að kenna Ólöfu Pálsdóttur, Skúlptúr eftir Gerði Helga- Pálsdóttir, Son/Sonur by Ólöf Pálsdóttir, stúlkum í bænum að synda í sundlauginni, en dóttur, Maður og kona eftir Tove Ólafsson og Sculpture/Skúlptúr by Gerður Helgadóttir, bæjarstjórn veitti þá 450 krónum til að kenna Hafmeyjan eftir Nínu Sæmundsson. Man and Woman/Maður og kona by Tove piltum sund. Tillagan um sundkennslu var Ólafsson and Mermaid/Hafmeyjan by Nína samþykkt. Sæmundsson. Auður Auðuns (1911-1999) (sjá mynd) gegndi embætti borgarstjóra fyrst kvenna 1959- 1960 (ásamt Geir Hallgrímssyni). Næst kvenna 2. REYKJAVÍK CITY HALL í borgarstjórastólinn var Ingibjörg Sólrún Gísla- dóttir (f. 1954), 1994-2003. Steinunn Valdís In Reykjavík, women won the right to vote in Óskarsdóttir (f. 1965) var borgarstjóri árin local elections on 1 January 1908. Women 2004-2006 og Hanna Birna Kristjánsdóttir (f. 2 from the various women’s associations in town 1966) árin 2008-2010. 3 formed a party that ran for election: they did very well and received 22% of the vote. Katrín Magnússon, chair of the Icelandic Women’s 3. ALÞINGISHÚSIÐ (Kirkjustræti) Association/Hið íslenska kvenfélag, Þórunn Jónassen, chair of the Thorvaldsen Society/ Húsið var hlaðið úr steini árin 1880-1881. Það Thorvaldsensfélagið, Bríet Bjarnhéðinsdóttir, hýsti bæði Alþingi og söfn landsins fyrstu árin, editor and chair of the Women’s Rights eða þar til Safnahúsið reis 1908. Association of Iceland/Kvenréttindafélag Konur fengu kosningarétt til Alþingis árið Íslands, and Guðrún Björnsdóttir, a dairy 1915 – en urðu þá að vera orðnar 40 ára. salesperson, were elected. Women comprised Aldurinn átti síðan að lækka um eitt ár á ári þar 27% of the town council. Women would not do til jafnrétti næðist árið 1930. Kosningalögunum var breytt árið 1920 í kjölfar Sambands- 3. PARLIAMENT HOUSE (Kirkjustræti) Margrét lét kvennabaráttuna til sín taka 4. AUSTURSTRÆTI 12 lagasamnings Íslendinga og Dana árið 1918 og tók m.a. þátt í að undirbúa kosningarnar og síðan hefur ríkt kynjajafnrétti á þessu sviði. This stone building was constructed in 1880- 1908 þegar konur buðu fram sérlista til Hótel Reykjavík stood here from 1905 until it Ingibjörg H. Bjarnason (1868-1941) (sjá 81. In its early years it housed not only the bæjarstjórnar. Þegar úrslitin voru ráðin sátu burned down early in the morning of 25 April mynd) tók sæti á Alþingi fyrst kvenna, kjörin af Alþingi (parliament) but also the forerunners of konurnar málsverð á Hótel Reykjavík, „fallegt 1915 along with several other buildings. After kvennalista 1922. Heimild hermir að stundum the National Library and the National Museum. kvöldborð með heitum mat, og einum heitum that no large buildings were constructed of hafi Ingibjörg komið „eins og óveðursský í Icelandic women gained the right to vote rétti fyrir eina krónu á höfuð,“ skrifaði Bríet wood in Reykjavík. The south side of the hotel framan“ úr þinghúsinu í Kvennaskólann þar and to stand in parliamentary elections in 1915. Bjarnhéðinsdóttir síðar. faced onto the Austurvöllur public square, sem hún var skólastýra. Initially the qualifying age was 40 years, to be Nokkru áður en hótelið brann, eða þann and had an impressive balcony. On special Hlutur kvenna var óverulegur á Alþingi lowered year by year until 1930, when women 2. febrúar, hafði skáldkonunni Torfhildi Hólm occasions the balcony was used for speeches allt fram til ársins 1983 þegar hann stökk úr would enjoy equal rights with male voters. But verið haldin hér vegleg veisla á sjötugsafmæli and entertainment. fimm prósentum í 15 prósent. Var það fyrir in 1920 this provision was removed, under the hennar þar sem ráðherra Íslands, Sigurður The hotel was run by Einar Zoëga and tilstuðlan nýrra framboða sem höfðu konur í terms of the 1918 treaty with Denmark by which Eggerz, var meðal þeirra ræðumanna er lofuðu his wife and Margrét (Tómasdóttir Klog) Zoëga öruggum sætum, Bandalags jafnaðarmanna Iceland attained the status of a sovereign state. afmælisbarnið (sjá nr. 28). Á þessum tíma var (1853-1937), and after Einar’s death in 1909 og Kvennalistans. Síðan hefur hlutur kvenna Since then the laws on suffrage have applied hann eini ráðherra Íslands. by Margrét alone. vaxið jafnt og þétt. equally to women and men.