INSTYTUT MECHANIZACJI BUDOWNICTWA I GÓRNICTWA SKALNEGO AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY PYSKOWICE Sierpień 2008r. ODDZIAŁ ZAMIEJSCOWY W KATOWICACH CENTRUM GOSPODARKI ODPADAMI ul. Kossutha 6, 40-844 Katowice, tel. (+4832) 2517454 fax (+4832) 2517591, e-mail: [email protected] Wykonana na zlecenie: Urząd Miejski w Pyskowicach Ul. Strzelców Bytomskich 3 44-120 Pyskowice Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego w Warszawie Oddział Zamiejscowy w Katowicach „Centrum Gospodarki Odpadami” Wykonawca: Główni autorzy opracowania: Instytut Mechanizacji Budownictwa dr Beata WITKOWSKA - KITA i Górnictwa Skalnego dr inż. Ireneusz BAIC Oddział Zamiejscowy w Katowicach dr inż. Stanisław KARUGA „Centrum Gospodarki Odpadami” mgr Anna OSTATKIEWICZ ul. Kossutha 6, 40-844 Katowice mgr inż. Zbigniew DUSZYC Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Gminy Pyskowice SPIS TREŚCI 1. WSTĘP 1 1.1. Podstawa prawna opracowania 1 1.2. Cel, charakter i uwarunkowania Programu Ochrony Środowiska 2 1.3. Zasady ogólne tworzenia Programu Ochrony Środowiska 3 1.4 Metodyka opracowania aktualizacji Programu ochrony Środowiska 4 1.5. Cele polityki ekologicznej województwa śląskiego jako wytyczne 4 dla programu Ochrony Środowiska gminy Pyskowice 1.5.1. Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 4 2000-2010 1.5.2. Program Ochrony Środowiska Województwa Śląskiego 10 do 2004 r. oraz cele długoterminowe do 2015 r. 1.5.3. Strategia Rozwoju Miasta Pyskowice na lata 2000-2010 11 1.5.4. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pyskowice 12 1.6. Uwarunkowania prawne 13 1.7. Uwarunkowania finansowe 14 1.7.1. Struktura dochodów gminy Pyskowice 14 1.7.2. Struktura wydatków gminy Pyskowice 15 1.7.3. Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki 17 Wodnej gminy Pyskowice 2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY PYSKOWICE 19 2.1. Położenie administracyjne i geograficzne 19 2.2. Rzeźba terenu i budowa geologiczne 20 2.3. Klimat 21 2.4. Wody powierzchniowe i podziemne 21 2.5. Środowisko przyrodnicze 21 2.6. Sytuacja demograficzna 23 2.7. Sytuacja gospodarcza 24 3. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA 26 3.1. Ocena stanu aktualnego 26 3.1.1. Wody powierzchniowe 26 3.1.2. Wody podziemne 28 3.1.3. Zaopatrzenie w wodę 30 3.1.4. Kanalizacja i oczyszczanie ścieków 31 3.1.5. Ochrona przed powodzią 34 3.2. Cele i kierunki działań 34 3.3. Zadania w zakresie gospodarki wodno-ściekowej 38 4. GOSPODARKA ODPADAMI 41 4.1. Ocena stanu aktualnego 41 4.1.1. Odpady pochodzące z sektora komunalnego 41 4.1.2. Odpady pochodzące z sektor gospodarczego 45 4.2. Cele i kierunki działań 47 4.3. Zadania w zakresie gospodarki odpadami 47 1 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Gminy Pyskowice 5. GLEBA I POWIERZCHNIA ZIEMI 49 5.1. Ocena stanu aktualnego 49 5.1.1. Użytkowanie gruntów 49 5.1.2. Rodzaj gleb, gospodarstwa rolne, uprawy i hodowla 49 5.1.3. Źródła i stopień zanieczyszczenia gleb 50 5.2. Ochrona powierzchni ziemi i gleb 51 5.3. Cele i kierunki działań 52 5.4. Zadania w zakresie ochrony powierzchni ziemi i gleb 52 6. OCHRONA POWIETRZA 56 6.1. Ocena stanu aktualnego 56 6.1.1. Źródła zanieczyszczeń 58 6.1.2. Stan zanieczyszczenia powietrza 61 6.2. Cele i kierunki działań 62 6.3. Zadania w zakresie ochrony powietrza 64 7. OCHRONA PRZED HAŁASEM 67 7.1. Ocena stanu aktualnego 67 7.1.2. Hałas drogowy 67 7.1.3. Hałas kolejowy 67 7.2. Ochrona przed hałasem 68 7.2.1. Ochrona przed hałasem przemysłowym 70 7.2.2. Ochrona przed hałasem drogowy, 71 7.2.3. Ochrona przed hałasem kolejowym 71 7.3. Cele i kierunki działań 71 7.4. Zadania w zakresie ochrony przed hałasem 72 8. OCHRONA PRZED NIEJONIZUJĄCYM PROMIENIOWANIEM 76 ELEKTROMAGNETYCZNYM 8.1. Ocena stanu isyniejącego 79 8.2. Cele i kierunki działań 79 8.3 Zadania w zakresie ochrony przed niejonizującym 79 promieniowaniem elektromagnetycznym 9. OCHRONA PRZYRODY 81 9.1. Ocena stanu aktualnego 81 9.2. Cele i kierunki działań 86 9.3. Zadania w zakresie ochrony przyrody 87 10. ZAGROŻENIE POWAŻNĄ AWARIĄ 92 10.1 Ocena stanu aktualnego 92 10.2. Cele i kierunki działań 93 10.3 Zadania w zakresie zapobiegania zagrożeniu poważna awarią 93 11. EDUKACJA EKOLOGICZNA 95 11.1 Ocena stanu aktualnego 95 11.2 Cele i kierunki działań 95 11.3 Zadania w zakresie edukacji ekologicznej 95 12. ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM 98 12.1. Instrumenty zarządzania środowiskiem 98 12.2. Monitoring 99 12.2.1. Monitoring jakości środowiska 99 12.2.2. Monitoringu polityki środowiskowej 100 12.3. Struktura zarządzania środowiskiem 105 12.4. Główne działania w ramach zarządzania środowiskiem 105 2 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Gminy Pyskowice 12.5. Zarządzanie Programem Ochrony Środowiska 105 12.6 Harmonogram zarządzania Programem Ochrony Środowiska 106 12.7 Struktura finansowania Programu Ochrony Środowiska 107 13. PODSUMOWANIE 108 14. WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH I MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE 111 ZAŁĄCZNIKI 3 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Gminy Pyskowice 1. WSTĘP 1.1. Podstawa prawna opracowania Art. 17 i 18 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska nakłada obowiązek sporządzenia Programu Ochrony Środowiska w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, przy czym projekt programu jest opiniowany przez Zarząd Powiatu Gliwickiego i uchwalany przez Radę Miejską. Program powinien określać wymagania odnoszące się do polityki ekologicznej państwa, a w szczególności: − cele i priorytety ekologiczne, − rodzaj i harmonogram działań proekologicznych, − środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawne, ekonomiczne, społeczne. Zawarta w Programie Ochrony Środowiska polityka ekologiczna gminy Pyskowice powinna więc realizować politykę ekologiczną państwa, rozumianą jako zjednoczenie celów ochrony środowiska z wyzwaniami zrównoważonego rozwoju w warunkach jednoczenia się Europy i rozszerzania ogólnoświatowej troski o Ziemię i jej przyszłych mieszkańców. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska gminy Pyskowice uwzględniając cele zawarte w dokumentach strategicznych tj.: − Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 – 2014, − Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 (Narodowa Strategia Spójności), − Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2007-1013, − Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 2007-2013, − Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (NSEE), − Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 (M.P. z 2006 r. Nr 90 poz.946), − Aktualizacja Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych (czerwiec 2005), nawiązuje również do uwarunkowań wynikających z: − Strategii Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 – 2020, − Programu Ochrony Środowiska Województwa Śląskiego do 2004 r. oraz celów długoterminowych do 2015 r., − Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego, − Programu Wykorzystania Odnawialnych Źródeł Energii, − Programu Małej Retencji Województwa Śląskiego, − Lokalnego Programu Rewitalizacji Gminy Pyskowice, − Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Pyskowice (kwiecień 2004), − Planu Gospodarki Odpadami dla miasta Pyskowice (wrzesień 2004), − Programu Ochrony Środowiska Gminy Pyskowice (maj 2004), − Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego gminy Pyskowice. 1 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Gminy Pyskowice 1.2. Cel, charakter i uwarunkowania Programu Ochrony Środowiska Celem niniejszego opracowania jest aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Gminy Pyskowice, którego realizacja doprowadzi do poprawy stanu środowiska naturalnego, do efektywnego zarządzania środowiskiem oraz zapewni skuteczne mechanizmy chroniące środowisko przed degradacją, a także stworzy warunki dla wdrożenia wymagań obowiązującego w tym zakresie prawa Unii Europejskiej. Art. 5 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. stanowi, że Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju oraz wskazuje, że ochrona środowiska jest nie tylko obowiązkiem obywateli, ale także władz publicznych. Zrównoważony rozwój w myśl Prawa Ochrony Środowiska to taki rozwój społeczno – gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń. Władze publiczne zatem, poprzez swoją politykę powinny zapewnić nie tylko bezpieczeństwo ekologiczne, ale i dostęp do nie uszczuplonych zasobów współczesnemu i przyszłemu pokoleniu. Program Ochrony Środowiska określa politykę środowiskową, ustala cele i zadania oraz szczegółowe programy zarządzania, odnoszące się do aspektów środowiskowych, usystematyzowane według priorytetów. Przy tworzeniu Programu Ochrony Środowiska przyjęto założenie, że powinien on spełniać rolę narzędzia w pracy przyszłych użytkowników, ułatwiającego i przyspieszającego rozwiązywanie zagadnień techniczno – ekonomicznych związanych z przyszłymi projektami. Ponadto celami Programu Ochrony Środowiska są: − rozpoznanie stanu istniejącego i przedstawienie propozycji zadań niezbędnych do kompleksowego rozwiązania problemów ochrony środowiska, − wyznaczenie hierarchii ważności poszczególnych inwestycji (ustalenie priorytetów), − wyznaczenie optymalnych harmonogramów realizacji całości zamierzeń inwestycyjnych ze wskazaniem źródeł finansowania. Program wspomaga dążenie do uzyskania sukcesywnego, ograniczenia negatywnego wpływu na środowisko źródeł zanieczyszczeń, ochronę i rozwój walorów środowiska oraz racjonalne gospodarowanie z uwzględnieniem konieczności ochrony środowiska. Stan docelowy w tym zakresie nakreśla Program Ochrony