SSTTRRAATTEEGGIIAA ZZRRÓÓWWNNOOWWAAśśOONNEEGGOO RROOZZWWOOJJUU PPOOWWIIAATTUU SSOOKKÓÓLLSSKKIIEEGGOO MOTTO: „Powiat sokólski – obszarem zrównowaŜonego rozwoju, otwartym na współpracę” 1 Wydawca Zarząd Powiatu Sokólskiego Zespół autorów Kierownicy wydziałów Starostwa Powiatowego w Sokółce Opracowanie Wydział Promocji i Rozwoju Strategia ZrównowaŜonego Rozwoju Powiatu Sokólskiego została przyjęta dnia 23.02.2001r. przez Radę Powiatu Sokólskiego 2 Spis tre ści WST ĘP........................................................................................................................5 I. SYTUACJA SPOŁECZNO – GOSPODARCZA POWIATU SOKÓLSKIEGO.....7 A. PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE ...............................................................7 B. SEKTOR PRODUKCYJNY GOSPODARKI ..............................................................13 C. SEKTOR NIEPRODUKCYJNY GOSPODARKI .........................................................14 D. ZASOBY LUDZKIE , RYNEK PRACY ........................................................................26 E. INFRASTRUKTURA ............................................................................................35 F. ANALIZA SWOT.............................................................................................45 II. MISJA ROZWOJU POWIATU SOKÓLSKIEGO I CELE...................................53 CELE I RZ ĘDU ......................................................................................................53 CELE II RZ ĘDU .....................................................................................................55 III. KLUCZOWE KIERUNKI ROZWOJU POWIATU W UKŁADZIE SFEROWYM .59 A. SFERA INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ ...........................................................59 B. SFERA GOSPODARCZA ....................................................................................59 C. SFERA EKOLOGICZNA .....................................................................................62 D. SFERA SPOŁECZNA .........................................................................................64 E. SFERA ŁADU PRZESTRZENNEGO ......................................................................69 IV. FINANSE POWIATU .........................................................................................71 A. STRUKTURA DOCHODÓW POWIATU ...................................................................71 B. STRUKTURA WYDATKÓW GMIN POWIATU ...........................................................73 C. STRUKTURA WYDATKÓW INWESTYCYJNYCH POWIATU ........................................75 D. PROGNOZA DOCHODÓW I WYDATKÓW POWIATU ................................................77 V. SCENARIUSZE ROZWOJU..............................................................................81 A. SCENARIUSZ OPTYMISTYCZNY (I) .....................................................................86 B. SCENARIUSZ UMIARKOWANY (II) ......................................................................86 C. SCENARIUSZ ZACHOWAWCZO – OSTRZEGAWCZY (III) ........................................86 VI. PODSUMOWANIE ............................................................................................87 DODATEK...............................................................................................................105 B. SPIS TABEL ..................................................................................................105 C. SPIS MAPEK .................................................................................................106 3 WST ĘP Opracowana Strategia Zrównowa Ŝonego Rozwoju Powiatu Sokólskiego nawi ązuje do Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego. Strategia Zrównowa Ŝonego Rozwoju Powiatu Sokólskiego wraz ze Strategi ą Rozwoju Województwa Podlaskiego b ędą podstaw ą do zło Ŝenia wniosku przez Zarz ąd Województwa Podlaskiego w celu podpisania Kontraktu z Rz ądem. Wst ępem do okre ślenia misji rozwoju i celów strategicznych była dokonana diagnoza stanu istniej ącego– ocena najwa Ŝniejszych warunków rozwoju powiatu oraz jego potrzeb. Syntetyczne uj ęcie tych procesów zostało dokonane w analizie SWOT (Strengths- siły, atuty; Weaknesses- słabo ści; Opportunities– szanse; okazuje Threats- zagro Ŝenia) i charakterystykach rozwojowych poszczególnych obszarów powiatu. Niniejszy dokument rozró Ŝnia trzy poziomy zada ń. Pierwszy poziom - to zadania ograniczaj ące si ę do obszaru gmin, których realizacja wpłynie na stan sytuacji w gminach. Drugi poziom - to zadania, które s ą w bezpo średniej gestii gmin i ich realizacja b ędzie oddziaływała na cały powiat. Trzeci poziom obejmuje zadania le Ŝą ce w gestii powiatu, które b ędą miały wpływ na jego rozwój. Rozwój powiatu sokólskiego uzale Ŝniony jest od dobrego, skutecznego i odpowiedzialnego reformowania Ŝycia politycznego, społecznego i gospodarczego kraju oraz otwarcia tu „bramy” łącz ącej wschód z zachodem (np. przej ścia granicznego Polska– Białoru ś w Ku źnicy). Wa Ŝnym elementem b ędzie znalezienie si ę w nowych realiach terytorialnych, ekonomicznych i społecznych. Rozwa Ŝane b ędą czynniki maj ące wpływ na dobre działanie powiatu, mo Ŝliwo ści poprawy warunków bytowych jego mieszka ńców, ochrona walorów środowiska przyrodniczego, struktury zatrudnienia ludno ści, wykształcenia i szkolnictwa, wspieranie rozwoju społeczno-ekonomicznego. Do opracowania wł ączono dane statystyczne z lat 1994-2000. Strategia obejmuje okres mi ędzy rokiem 2001 a 2010, poniewa Ŝ przemiany zachodz ące w kraju i zagranic ą (polityczne, społeczne, kulturowe, gospodarcze, ekonomiczne, technologiczne), nie pozwalaj ą na dalsze planowanie, natomiast powy Ŝej tej granicy rzeczowo ść przedstawionego opracowania traci ć będzie na realno ści. Obszar opracowania obejmuje powiat sokólski, w skład którego wchodzi 10 gmin (Sokółka, Krynki, Szudziałowo, Ku źnica, Sidra, Nowy Dwór, D ąbrowa Białostocka, Janów, Korycin, Suchowola). Granice administracyjne maj ą z reguły ustalony charakter, a przyroda, gospodarka, powi ązania społeczne– stanowi ą system naczy ń poł ączonych. Wiele powi ąza ń b ędzie miało charakter przyrodniczy (np. rezerwaty), komunikacyjno– transportowy oraz transgraniczny. W strategii przedstawiono ogólne uwarunkowania geograficzno– ekonomiczne powiatu sokólskiego. Szczegółow ą analiz ą obj ęto te Ŝ kierunki rozwoju przestrzenno– gospodarczego. 5 I. SYTUACJA SPOŁECZNO – GOSPODARCZA POWIATU SOKÓLSKIEGO W rozdziale tym dokonana zostanie szczegółowa diagnoza stanu istniej ącego powiatu. Będzie si ę ona opierała na zastosowaniu analizy SWOT. Ukazanie mocnych i słabych stron tego obszaru w poszczególnych sferach funkcjonalnych, pozwoli na okre ślenie kierunków działa ń, które opierałyby si ę na atutach rozwojowych powiatu i jego poszczególnych gmin. A. Podstawowe informacje o powiecie. Powiat sokólski poło Ŝony jest na terenie województwa podlaskiego, w północnej cz ęś ci Niziny Podlaskiej. Od strony wschodniej powiat graniczy z Republik ą Białorusi. Powiat sokólski stanowi ą: lokalna wspólnota samorz ądowa tworzona przez mieszka ńców gmin: Sokółka, D ąbrowa Białostocka, Janów, Korycin, Krynki, Ku źnica, Nowy Dwór, Sidra, Suchowola, Szudziałowo. Łączna powierzchnia powiatu wynosi 2054 km 2. Obszar ten zamieszkuje 78968 mieszka ńców (na dzie ń 01.04.1998r.). Powiat zajmuj ą głównie obszary rolnicze. Sprzyja temu dobry stan środowiska naturalnego oraz wyst ępuj ąca w wielu gospodarstwach tradycyjna kultura rolna. Ziemia Sokólska jest bardzo dobrym miejscem do wytwarzania ekologicznie zdrowej Ŝywno ści. Du Ŝą powierzchni ę powiatu zajmuj ą te Ŝ obszary le śne, których znaczna cz ęść wchodzi w skład kompleksu Puszczy Knyszy ńskiej o wysokich walorach przyrodniczych. Środowisko przyrodnicze. Województwo podlaskie, a tak Ŝe powiat sokólski, posiada w znacznym stopniu zachowane w stanie naturalnym, o wysokich i unikalnych walorach w skali kraju i Europy, środowisko przyrodnicze – głównie kompleksy naturalnych lasów (gmina Szudziałowo), bagienne doliny rzek (gminy D ąbrowa Białostocka, Suchowola, Korycin) o cennej i ró Ŝnorodnej ro ślinno ści. Obszary te odznaczaj ą si ę najwy Ŝszym stopniem naturalno ści szaty ro ślinnej oraz najwy Ŝsz ą bioró Ŝnorodno ścią. O wysokim potencjale biotycznym obszaru województwa świadczy bogactwo fauny i flory oraz wyst ępowanie licznych chronionych i rzadkich gatunków roślin i zwierz ąt, a tak Ŝe znaczna ilo ść obszarów okre ślanych statusem ochrony. Wysoki stopie ń naturalno ści powiatu sokólskiego wynika równie Ŝ z samej struktury uŜytkowania gruntów, w której dominuj ą obszary uznane za biologicznie aktywne, tj. ł ąki, pastwiska, lasy, zadrzewienia, wody i nieu Ŝytki bagienne (Tabela nr 1). Tabela nr 1. Struktura u Ŝytkowania gruntów (01.01.99). Pow. Ogółem UŜytki Lasy Tereny Lp Nazwa ogólna ( lasy i Wody Nieu Ŝ. Pozost. rolne i zadrz. zabud. ha zadrz.) % 1. m. D ąbrowa Biał. 2 264 1 855 73 1,02 162 17 19 138 2. m. Sokółka 925 318 11 0,17 289 25 10 272 3. m. Suchowola 2 595 1 898 448 1,24 92 39 4 114 4. obszar wiejski D ąbrowa Biał. 24 131 17 900 4 143 11,69 491 132 710 755 5. obszar wiejski Sokółka 30 437 21 664 6 311 14,84 537 275 338 1 312 6. obszar wiejski Suchowola 22 994 17 640 2 372 10,61 422 168 1 742 650 7. gm. Janów 20 784 12 715 6 914 10,41 358 139 166 492 8. gm. Korycin 11 732 9 968 938 5,78 269 94 116 347 9. gm. Krynki 16 591 9 440 5 943 8,16 264 78 246 620 10. gm. Ku źnica 13 341 9 640 2 581 6,48 282 73 189 576 11. gm. Nowy Dwór 12 088 9 564 1 639 5,94 250 70 90 475 12. gm. Sidra 17 396 13 016 3 197 8,6 326 74 231 552 13. gm. Szudziałowo 30 164 14 796 13 575 15,06 379 86 350 978 14. gm. D ąbrowa Biał.